گروه سیاسی: زمان انتخاب وزرا فرا رسیده است. رئیس‌جمهور فرصت زیادی برای معرفی افراد مدنظر خود ندارد. این هفته یا در نهایت هفته بعد این لیست به مجلس ارسال می‌شود. انتصابات دولت تا اینجای کار برخی وعده‌های مسعود پزشکیان را محقق نکرده است. «استفاده از جوانان» - که همه منصوبان فعلی بالای 60 سال دارند - و «کارآمدی»  -که تردیدهای جدی در این زمینه درباره برخی منصوبان وجود دارد - از جمله وعده‌های او بود که به هر روی محقق نشده است. 

اما حکایت کابینه حکایت دیگری است، چرا که افراد باید بتوانند رای اعتماد نمایندگان ملت را بگیرند. لذا مسائلی چون باور به ارزش‌های انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی و کارآمدی باید مورد توجه جدی رئیس‌جمهور قرار گیرد اما اخباری که از سهم‌خواهی‌ها درباره وزارتخانه‌ها منتشر می‌شود نگران‌کننده است.

 مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان سه‌شنبه هفته گذشته بعد از برگزاری مراسم تحلیف، در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگار صداوسیما درباره کابینه گفت: «شاید روز جمعه درباره فهرست کابینه جمع‌بندی کنیم. فعلا مجموعه نظرات را گرفته‌ام و در حال بررسی و جمع‌بندی هستیم. از مجلس شورای اسلامی نیز انتظار همراهی داریم». روز جمعه سپری شد و هنوز خبری در این زمینه تا لحظه تنظیم این گزارش منتشر نشده است. این هفته قطعا اخباری از کابینه خواهیم شنید و احتمال می‌رود رئیس‌جمهور رسما وزرای پیشنهادی را به مجلس معرفی کند.

محمدرضا عارف نیز در توئیتی درباره روند انتخاب وزرا نوشت: «جلسات تعیین و معرفی کابینه در حال انجام است و ان‌شاءالله امیدوار هستیم قبل از اینکه به ضرب‌الاجل قانونی برسیم، آقای رئیس‌جمهور کابینه را که از افراد شایسته خواهند بود، معرفی کند و در این بین شایستگی افراد اولویت اصلی است».

* ویژگی وزیر دولت وفاق ملی چیست؟

پزشکیان به عنوان رئیس دولت چهاردهم، دولت خود را دولت وفاق ملی نامیده است. محمدجواد ظریف که حالا دیگر باید او را به عنوان معاون راهبردی و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری خطاب کنیم هم بر ضرورت تشکیل دولت وفاق ملی تاکید کرده است. اتفاقا این ایده مورد توجه جریان‌های مختلف سیاسی قرار گرفته تا جایی که حدادعادل هم اعلام کرد لیست افراد مدنظر خود را به رئیس‌جمهور ارائه می‌کند.

رئیس‌جمهور در زمان تبلیغات انتخاباتی وعده‌هایی در همین باره داده بود؛ پزشکیان در زمان انتخابات «عدم اجماع ملی و استفاده نکردن از کارشناسان» را 2 علت اصلی حل نشدن مشکلات کشور معرفی کرده بود. او بعد از انتخابات هم سخن از «دولت وفاق ملی» بر زبان جاری کرده است تا همگان انتظار داشته باشند میدان کابینه، میدان عملیاتی کردن این شعار باشد.

پزشکیان در زمان مناظرات انتخاباتی در مناظره چهارم خود درباره ضروت وحدت و اجماع ملی و اینکه کشور نباید محدود به یک دسته و جناح شود، سخن گفت و تاکید کرد: «تا مشکلات داخلی خود را حل نکنیم هیچ‌کدام از حرف‌ها قابل اجرا نیست». بنابراین انتظار از او این است که دولتی متناسب با این وعده‌ها و شعارها تشکیل دهد. 

کابینه به دلیل اینکه جهت‌گیری‌های اصلی دولت را در وزارتخانه‌ها مشخص می‌کند مهم است. کلیت دولت را همین وزرا در آینده تشکیل خواهند داد اما برخی فرآیندهای قبلی در این زمینه موجب نگرانی شده است، مثل ماجرای شورای راهبری که برای تعیین دولت تشکیل شد و برخی اعضایش خوش‌نام و خوش‌سابقه نبودند. مساله مهم این است که پزشکیان با شعارهایی از مردم رای گرفته و باید وزرا هم مطابق آن شعارها باشند. 

تحقق کابینه‌ای که کارآمد باشد نیازمند مولفه‌های مختلفی است. در واقع شکل‌گیری دولت وفاق ملی بسترهایی دارد که یکی از این بسترها، مساله تعامل دستگاه‌ها و قوای مختلف کشور است که اتفاقا جزو نخستین توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به پزشکیان و مجلس جدید است.

رهبر انقلاب در مراسم تنفیذ رئیس‌جمهور هم از ضرورت تعامل ارکان مختلف کشور سخن گفتند و اینکه دولت باید به حساسیت‌های نهادهای مختلف کشور توجه داشته باشد. رهبر انقلاب یکی از توصیه‌های‌شان به رئیس‌جمهور را به این مساله اختصاص دادند و گفتند: «تعامل ارکان کشور؛ بدون این نمی‌شود کار کرد. مجلس باید به دولت کمک کند؛ دولت باید روی حساسیت‌های مجلس حساب کند؛ قوه‌ قضائیه در هر نقطه‌ای که مورد نیاز است باید حضور فعال داشته باشد؛ نیروهای مسلح در هر جایی که دولت نیاز دارد و مردم نیاز دارند، طبق وظایف‌شان حضور داشته باشند؛ همه باید نقش‌آفرینی کنند». دیدارهای مقامات مختلف کشورمان با رئیس‌جمهور و اعلام آمادگی برای همکاری با دولت چهاردهم نشان می‌دهد این بستر شکل گرفته اما باید از آن مراقبت شود تا این وضعیت تغییر نکند.

* شاخص‌های وزرای مطلوب در دولت مسعود!

اما رهبری در دیدار نمایندگان مجلس دوازدهم به شاخص‌هایی که وزرا باید داشته باشند اشاره کردند. رهبری دقیقا به شاخص‌ها و ملاک‌هایی اشاره کردند که باید ملاک ارزیابی مجلس، رسانه‌ها و در نهایت مردم قرار گیرند: «چه کسی می‌خواهد میدان‌دار این میدان باشد؟ میدان اقتصاد، میدان فرهنگ، میدان فعالیت‌های سازندگی، میدان تولید؛ چه کسی می‌خواهد میدان‌دار باشد؟ آن کسی را باید میدان‌دار کرد که «امین» باشد، «صادق» باشد، «متدین» باشد، از بن دندان «معتقد به جمهوری اسلامی و نظام اسلامی» باشد. «ایمان» یک شاخص مهم است. «امید به آینده»، نگاه مثبت به افق، یکی از شاخص‌های مهم است. به آنهایی که افق به نظرشان تاریک است و [معتقدند] کاری نمی‌شود کرد، نمی‌شود مسؤولیت‌های اساسی و کلیدی داد. «تشرع»، متشرع بودن، یکی از معیارهای مهم است. «اشتهار به پاک‌دستی و صداقت» یک معیار است».

 رهبری در ادامه به برخی موارد هم اشاره کردند که متاسفانه در اعضای شورای راهبری خیلی رعایت نشده بود:«سابقه‌ سوء» نداشته باشند؛ این یک معیار است. «نگرش ملی» داشته باشند؛ یعنی غرق در مسائل جناحی و سیاسی و مانند اینها نشوند، نگاه ملی به کشور داشته باشند. «کارآمد» باشند. اینها را با تحقیق [می‌شود فهمید]. البته کارآمدی را غالباً بعد از اشتغال به کار می‌شود فهمید اما با تحقیق، با نگاه کردن به سوابق، با شنیدن حرف‌ها می‌شود کارآمدی را هم تشخیص داد. اینها لازم است. ان‌شاء‌الله یک مجموعه‌ هیات وزیران خوب، کارآمد، به‌دردبخور، متدین و انقلابی‌ای سر کار بیاید و بتواند مسائل کشور را پیش ببرد. این دعای ما است، امید ما است.

در شورای راهبری و کمیته‌هایی که برای بررسی گزینه‌هایی مدنظر وزارت تشکیل شده بودند برخی از این مولفه‌ها رعایت نشده بود که به همین خاطر نگرانی دلسوزان را برانگیخت. اینکه فردی که محکوم امنیتی است، بخواهد برای دولت، وزیر انتخاب کند شایسته نیست. البته تردیدی نیست که پزشکیان به ملاک‌هایی که رهبر انقلاب برای وزرا اشاره کردند پایبند خواهد بود، چرا که این مساله رمز موفقیت دولت مسعود است.

اما در حال حاضر برخی شنیده‌ها از ادامه روند پیرسالاری در دولت پزشکیان حکایت دارد. برخی افراد برای وزارتخانه‌های مهمی مثل نفت و صمت مطرح هستند که علاوه بر اینکه ناکارآمدی خود را در ادوار مختلف نشان داده‌اند دارای سن بالایی هستند که تحرک و فعالیت مستمر را از آنان سلب می‌کند. پزشکیان همواره تاکید می‌کرد دولت سوم روحانی نخواهد بود اما اسامی‌ای که در رسانه‌ها درز کرده که قرار است توسط پزشکیان به مجلس معرفی شوند، عمدتا افراد ناکارآمد دولت روحانی هستند. البته نباید از اکنون داوری و قضاوت کرد و باید منتظر تصمیم و عمل رئیس‌جمهور ماند اما خبرها، فعلا خبرهای خوشی نیست.

مساله‌ای که رئیس‌جمهور باید مراقبت کند سهم‌خواهی‌ها است که قبلا هم خود رئیس‌جمهور در این زمینه گلایه کرده است: «به هر کس می‌گویم آدم معرفی کنید، همه افراد خودشان را معرفی می‌کنند. باید کابینه‌ای را شکل دهیم تا افراد صادق، باتجربه و با‌دانش انتخاب شوند و به سمت سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری حرکت کنیم».

حالا مردم منتظر هستند رئیس‌جمهور افرادی را معرفی کند که معتقد به مبانی انقلاب و ارزش‌های نظام اسلامی و کارآمد باشند، یعنی از نظر سنی، سوابق و دیگر شاخصه‌ها، توانمندی داشته باشند. سهم‌خواهی مانع تشکیل چنین کابینه‌ای است چراکه در آن ملاک افراد نزدیکی به باندهای قدرت است نه توانمندی و متعهد بودن افراد. بنابراین انتظار مردم از رئیس‌جمهوری که همواره خود را پیرو بیانات رهبری می‌داند، این است که بر اساس وعده‌هایی که به مردم داده کابینه را بچیند، نه براساس سهم‌خواهی برخی اشخاص و جریان‌ها. ملاک‌هایی که رهبر انقلاب هم فرمودند، مسلما به تشکیل دولت کارآمد  و همگرایی ارکان مختلف کشور که مدنظر رهبری و مردم است، کمک خواهد کرد. در نهایت در آینده نزدیک خواهیم دید رئیس‌جمهور به کدام مسیر رفته است.