حقیقت این است که اسلام مسؤولیت هر یک از زن و مرد را در خانواده به دیگری محول نکرده است، زیرا مشارکت پدر و مادر در تربیت اجتماعی و سیاسی کودک مشارکتی لازم و واجب به شمار می‌آید، چون با انجام وظیفه یکی از دو طرف مسؤولیت از عهده دیگری سلب نمی‌شود. علاوه بر این آن دو به همراه فرزندان از طریق مسؤولیت‌هایی که هر یک بر عهده می‌گیرند، ساخت قدرت را در درون خانواده شکل می‌دهند و در صورتی که یکی از آنها از انجام مسؤولیت‌هایش شانه خالی کند، این ساخت قدرت کامل نمی‌شود، لذا سرپرستی خانواده مسؤولیت مشترک پدر و مادر است و هر دو در برابر افراد تحت سرپرستی خود مسؤولند. مشارکت فعال پدر در تربیت کودک برای آرامش و تعادل روانی کودک بسیار مهم است. اختلال در روابط کودک و پدر طبق برخی بررسی‌ها بر شخصیت کودک تأثیر منفی برجا می‌گذارد. کودک در این صورت مشارکت در زندگی سیاسی را مفید و نتیجه‌بخش نمی‌بیند، زیرا مشارکت در زندگی خانوادگی که استبداد پدر و نظر او بر همه چیز حاکم است را مفید و نتیجه‌بخش نیافته و به تدریج اعتماد به خود را در قدرت تأثیرگذاری بر روند امور از دست می‌دهد. تفاوت نتایج بررسی‌ها به دلیل اختلاف جوامع نمونه مورد بررسی و تفاوت شاخص‌هایی است که محققان به کار گرفته‌اند اما همه این بررسی‌ها به‌ رغم اختلافاتی که با هم دارند، در یک چیز مهم مشترکند و آن این است که هر گونه اختلال در ساخت خانواده بر کودک و درک سیاسی او اثر می‌گذارد. غیبت پدر از روند تربیت سیاسی فرزند در دیدگاه اسلامی نوعی اختلال در یکی از سنت‌های اجتماعی و تزلزل پایه‌های خانواده و نقض اصل «قوامیت» ارزیابی می‌شود. از نظر اسلام غیبت پدر در فرآیند تربیت فرزندان، کوتاهی وی در ایفای مسؤولیت و تحمیل مسؤولیتی مضاعف بر زن ارزیابی می‌شود. همچنین از نظر اسلام این امر به معنی محروم کردن کودک از حق زندگی در فضای سالم خانوادگی و بهره‌مندی از شرایط روانی متعادل و بی‌اعتنایی به حقوق فطری وی در تأثیر پذیرفتن از هر یک از والدین است. اسلام غیبت پدر را در فرآیند تربیت فرزند به معنای فروریختن پایه‌های خانواده می‌داند. خانواده‌ای که از یک سو واجد صلاحیت‌های لازم برای ایفای نقش سیاسی و حفظ ارزش‌های اسلامی و تربیت کودک براساس آنهاست و از دیگر سو مسؤولیت ایستادگی در برابر هرگونه انحراف یا تجاوز از الگوهای اسلامی در سطح جامعه و دولت را برعهده دارد.

مدیر اندیشکده زوج *