محمدامین نجفیان: بدون تردید کارگردانی فارغ از مدیوم سینما، تئاتر و حتی تلویزیون، شباهت بسیار  قابل توجهی با حوزه خبر و خبرنگاری دارد و شاید به همین دلیل است که بسیاری از هنرمندان بویژه کارگردان‌های سینما پیش از آغاز فعالیت حرفه‌ای‌شان در حوزه سینما پیشه خبرنگاری داشتند؛ خبرنگارانی که در نقطه‌ای از تاریخ زندگی‌شان، قلم را با دوربین معاوضه کردند و همان پروسه سخت اما لذتبخش را طی کردند. اشتراکات رسانه و فضای هنرهای نمایشی اعم از سینما، تلویزیون و تئاتر آنقدر است که این جابه‌جایی شغلی، باعث شگفتی نشود.  در گزارش پیش رو به مناسبت روز خبرنگار، مروری فهرست‌وار داریم به سینماگرانی که زمانی به عنوان خبرنگار، نویسنده و منتقد در مطبوعات فعالیت می‌کردند.

* شهید سیدمرتضی آوینی

لقب «سیدشهیدان اهل قلم» بی‌دلیل به سیدمرتضی آوینی داده نشده است. او حشر و نشری همیشگی با قلم و فضای رسانه‌ای داشت و پیش از اینکه به عنوان مستندساز فعالیت کند، چند سال به عنوان نویسنده و روزنامه‌نگار کار می‌کرد. دغدغه‌ها و مسؤولیت اجتماعی او از فضای رسانه‌ای مطبوعات به رسانه تاثیرگذار دیگری همچون تلویزیون انتقال یافت و منجر به شکل‌گیری مجموعه مستند ماندگار «روایت فتح» درباره دوران دفاع ‌مقدس شد.

* سیدغلامرضا موسوی

سیدغلامرضا موسوی فعالیت خود را به عنوان خبرنگار در روزنامه کیهان در دهه ۱۳۵۰ آغاز کرد و سپس به عنوان منتقد فیلم در این روزنامه مشغول کار شد. او که مدیریت چند رسانه مکتوب دیگر را هم در کارنامه دارد، پس از انقلاب، فعالیت‌هایش را در زمینه تهیه‌کنندگی آغاز کرد و به یکی از چهره‌های برجسته سینمای ایران تبدیل شد. موسوی بیش از 20 فیلم سینمایی تولید کرده و در پروژه‌هایی مانند «آفتاب‌نشین‌ها»، «قرمز»، «بغض» و «من مادر هستم» مشارکت داشته است. او در طول حرفه خود به بررسی و نقد مسائل اجتماعی و سیاسی ایران پرداخته و با بهره‌گیری از تجربیات خبرنگاری‌اش، آثاری را با عمق و پیچیدگی تهیه کرده که به تحلیل دقیق مسائل اجتماعی و سیاسی ایران می‌پردازند و دیدگاه‌های مختلف را به چالش می‌کشند.

* رسول صدرعاملی

رسول صدرعاملی درعنفوان جوانی به عنوان گزارشگر، قصه‌نویس، دبیر سرویس حوادث و سپس دبیر سرویس پارلمانی در روزنامه اطلاعات فعالیت خود را آغاز کرد و تا سال ۱۳۵۹ در این روزنامه به فعالیتش ادامه داد. او توانست در این دوران درک عمیقی از مسائل اجتماعی و سیاسی پیدا کند. صدرعاملی به عنوان یکی از خبرنگاران حاضر در پرواز انقلاب، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از وقایع تاریخی و سیاسی ایران به دست آورد که در آثار سینمایی‌اش بازتاب یافته است.

او نخستین فیلم خود را با نام «رهایی» سال ۱۳۶۱ کارگردانی کرد و با ساخت فیلم‌هایی نظیر «دختری با کفش‌های کتانی» و «من ترانه ۱۵ سال دارم»، به بررسی چالش‌ها و مشکلات جوانان در جامعه ایران پرداخت. فیلم‌های او به دلیل پرداختن به موضوعات حساس اجتماعی و انسانی توانسته‌اند توجه و تحسین زیادی را به خود جلب کنند و مخاطبان را به تفکر و تأمل وادارند.

* مهرداد فرید

مهرداد فرید فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان خبرنگار و دبیر بخش هنری روزنامه سلام آغاز کرد. او اوایل دهه ۱۳۸۰ سردبیری مجلات سینمایی مختلفی را بر عهده داشت که به توسعه و ترویج نقد و تحلیل سینمایی در ایران کمک کرد. فرید با نوشتن مقالاتی درباره مسائل هنری و فرهنگی، به تحلیل دقیق موضوعات اجتماعی و فرهنگی پرداخت و توانست دیدگاه‌های نوینی را در این زمینه ارائه دهد. او با ساخت فیلم‌هایی مانند «آرامش در میان مردگان»، «دعوتنامه» و «زن‌ها شگفت‌انگیزند»، توانست به بررسی مسائل اجتماعی و روانشناختی بپردازد. فیلم‌های او با رویکردی متفاوت و نوآورانه به تحلیل زندگی پرداخته و توانسته‌اند با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند. فرید با استفاده از تجربیات خود در زمینه خبرنگاری و نقد، توانسته است آثار سینمایی‌ای خلق کند که به مسائل اجتماعی با دیدگاهی دقیق و تحلیلی می‌پردازند.

* فریدون جیرانی

فریدون جیرانی از پیشگامان عرصه مطبوعات سینمایی در ایران است که فعالیت خود را پیش از انقلاب آغاز کرد. او تا سال ۱۳۸۴ سردبیر هفته‌نامه «سینما» بود و در سال‌های اخیر نیز در برنامه‌های تلویزیونی مانند «هفت» به عنوان مجری و سردبیر فعالیت داشت. جیرانی که تسلط بی‌بدیلش به تاریخ سینمای ایران باعث شده گروهی از او با عنوان «دایره‌المعارف سینمای ایران» یاد کنند، با نوشتن مقالات و نقدهای سینمایی، توانست به شکل‌گیری و ترویج فرهنگ سینمایی کمک کند و به عنوان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در این حوزه شناخته شود. او با ساخت فیلم‌هایی مانند «قرمز» و «شام آخر»، به تحلیل عمیق مسائل اجتماعی و انسانی پرداخت. فیلم‌های جیرانی به دلیل پرداختن به موضوعات پیچیده و حساس اجتماعی توانسته‌اند توجه و تحسین زیادی را به خود جلب کنند. او با استفاده از تجربیات خود در زمینه خبرنگاری و نقد، توانسته است آثاری خلق کند که به تحلیل مسائل اجتماعی و فرهنگی با دیدگاهی نوآورانه و تحلیلی می‌پردازند.

* علی معلم

علی معلم به ‌عنوان مدیر مسؤول و سردبیر ماهنامه «دنیای تصویر»، نقش مهمی در ترویج نقد و تحلیل سینمایی در دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ ایفا کرد. او با مدیریت این نشریه، به توسعه و ترویج گفتمان سینمایی کمک کرد و توانست به عنوان یکی از چهره‌های برجسته در این زمینه شناخته شود. معلم با نوشتن مقالات و تحلیل‌هایی درباره سینما توانست به شکل‌گیری و توسعه نقد سینمایی در ایران کمک کند. وی با تهیه‌کنندگی فیلم‌هایی نظیر «شوکران» و «گاوخونی»، به بررسی عمیق مسائل اجتماعی و فرهنگی پرداخت. فیلم‌های مرحوم معلم به دلیل پرداختن به موضوعات حساس اجتماعی و انسانی، توانسته‌اند توجه و تحسین زیادی را به خود جلب کنند. 

* رضا درمیشیان

رضا درمیشیان فعالیت خود را به‌ عنوان خبرنگار سینمایی در دهه ۱۳۸۰ آغاز کرد و با کارگردانانی چون داریوش مهرجویی همکاری کرده است. وی با نوشتن مقالات و نقدهایی درباره فیلم‌ها، توانست دیدگاه‌های خود را درباره سینما و مسائل اجتماعی بیان کند. وی با ساخت فیلم‌هایی چون «بغض»، «لانتوری» و «عصبانی نیستم»، به بررسی مسائل اجتماعی و سیاسی پرداخت. 

* اصغر نعیمی

اصغر نعیمی فعالیت مطبوعاتی خود را از سال ۱۳۶۸ به‌ عنوان خبرنگار آغاز کرد و در مجلات و روزنامه‌های مختلف چون کیهان و اطلاعات به نوشتن مقالات و نقدهایی درباره مسائل اجتماعی و فرهنگی پرداخت. او با ساخت فیلم‌هایی مانند «بی‌وفا»، «سلام بر عشق» و «هایلایت»، به بررسی روابط انسانی و اجتماعی پرداخت که همگی به نوعی برگرفته از نوع تحلیل‌ها و یادداشت‌های دوران خبرنگاری‌اش است.

* محمد خزاعی

محمد خزاعی با سابقه‌ای نسبتا طولانی در عرصه خبرنگاری در دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ و فعالیت در روزنامه خراسان، به ‌عنوان تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون «پشت پرده مه»، «پیک‌نیک در میدان جنگ» و «قلاده‌های طلا» فعالیت کرد. او در روزنامه‌ها و نشریات مختلف به عنوان خبرنگار فعالیت داشت و توانست درک عمیقی از مسائل سیاسی و اجتماعی به دست آورد. خزاعی با استفاده از تجربیات خود در زمینه خبرنگاری، توانست به تحلیل و بررسی دقیق مسائل سیاسی و اجتماعی بپردازد. وی با تهیه‌کنندگی فیلم‌هایی نظیر «پشت پرده مه» و «قلاده‌های طلا»، به بررسی مسائل سیاسی و اجتماعی ایران پرداخت. فیلم‌های او به دلیل پرداختن به موضوعات ایدئولوژیک و سیاسی، مورد توجه مردم قرار گرفته‌اند.

* سیروس الوند

سیروس الوند سال 1347 به عنوان نویسنده گزارش‌های شهری در روزنامه اطلاعات حضور داشت و بعد از آن در مجله فیلم، فیلم و هنر، ستاره سینما، فردوسی‌، گزارش فیلم‌، بانی‌فیلم و چلچراغ یادداشت می‌نوشت. او با نوشتن مقالات و نقدهایی درباره مسائل اجتماعی و فرهنگی، درک عمیقی از جامعه ایران پیدا کرد که در آثار سینمایی‌اش مشهود است.

* کیومرث پوراحمد

کیومرث پوراحمد فعالیت رسانه‌ای خود را با نوشتن مطالب انتقادی در روزنامه «خراسان» در دهه ۱۳۴۰ آغاز کرد و در مجلات و روزنامه‌های مختلف به نوشتن مقالات و نقدهایی درباره مسائل اجتماعی و فرهنگی پرداخت. تجربیات پوراحمد به واسطه دوران خبرنگاری‌اش، درک وی از واقعیت زندگی در میان مردم را شکل داد که نمونه متعالی آن در «قصه‌های مجید» بروز کرد.

* مسعود ده‌نمکی

مسعود ده‌نمکی فعالیت رسانه‌ای خود را در دهه ۱۳۶۰ با نام مستعار در نشریات مختلف آغاز کرد و در مجلات و روزنامه‌های مختلف به نوشتن مقالات و نقدهایی درباره مسائل اجتماعی و فرهنگی پرداخت. دیدگاه‌های ده‌نمکی در دوران خبرنگاری، بیشتر ناظر به مسائل اجتماعی بود اما در عرصه فیلمسازی، وی اگرچه با سه‌گانه «اخراجی‌ها» به موفقیت بزرگی در گیشه دست یافت اما روح حاکم بر آثارش را باید در فیلمی مثل «رسوایی» یا سریال «دارا و ندار» جست‌وجو کرد؛ آثاری که به نظر می‌رسد از «ده‌نمکی خبرنگار» سرچشمه می‌گیرند.

زنده‌یاد ایرج کریمی، هادی مقدم‌دوست، ابوالقاسم طالبی، حمید نعمت‌الله، تهمینه میلانی، اسماعیل میهن‌دوست، جهانگیر کوثری، نگار جواهریان، محمدهادی کریمی، سیامک شایقی، احمد امینی، علی رویین‌تن، ابوالحسن داوودی، امیرشهاب رضویان، شادمهر راستین، بهروز شعیبی و صفی یزدانیان برخی دیگر از سینماگرانی هستند که سابقه فعالیت مطبوعاتی و رسانه‌ای به عنوان خبرنگار، نویسنده و منتقد داشته‌اند.