گروه اجتماعی: هوا در اغلب استان‌ها طی چند هفته اخیر به قدری گرم شده است که به دلیل مخاطرات ناشی از گرما برای سلامتی شهروندان و همچنین کاهش مصرف بالای برق، ساعت کاری ادارات دولتی کاهش یافته است به طوری که نیمی از استان‌های کشور از ساعت 6 صبح تا 10 فعالیت می‌کنند. در این بین دمای هوا در برخی نقاط کشور رکورد زده است، آنگونه که روز گذشته ساکنان تهران دمای 43 درجه سانتیگراد را تجربه کردند. طبق پیش‌بینی  سازمان هواشناسی طی امروز نیز اکثر نقاط کشور بویژه تهران شرایط گرمای شدید هوا را تجربه خواهند کرد. به گفته صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران وضع هوای سازمان هواشناسی امروز نیز افزایش نسبی دما و ماندگاری توده هوای گرم را خواهیم داشت و از فردا جمعه کاهش نسبی دما در سطح استان تهران و برخی مناطق کشور پیش‌بینی می‌شود. پیش از این مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی درباره ناهنجاری دما در روزهای پایانی هفته سوم مرداد ۱۴۰۳ گزارش داده بود هفته سوم مرداد با ناهنجاری دمایی قابل ملاحظه‌ای هم در کمینه دما و هم در بیشینه دما مواجه می‌شود که طی ۴۰ سال گذشته بی‌سابقه است. توصیه کارشناسان به مردم در این روزهای بسیار گرم ماندن در خانه و پرهیز از قرار گرفتن در مقابل نور خورشید برای جلوگیری از گرمازدگی و برخورد اشعه فرابنفش با پوست است.

* هشدار زرد درباره احتمال گرمازدگی

گرمای شدید هوا به وضعیت هشدار جدی برای حفظ سلامت رسید. مدیرکل مدیریت بحران استان تهران با اشاره به صدور هشدار زرد هواشناسی این استان، درباره گرمازدگی افراد طی روز‌های انتهای هفته هشدار داد. حامد یزدی‌مهر با اشاره به هشدار اعلام شده از سوی سازمان هواشناسی گفت: برابر پیش‌بینی سازمان هواشناسی و هشدار سطح زرد اعلام شده در روز‌های آتی شاهد تداوم استقرار توده هوای گرم و افزایش نسبی دما در استان تهران خواهیم بود. طبق اعلام این سازمان، بویژه در نیمه جنوبی و مناطق مرکزی شاهد مخاطره گرما خواهیم بود. وی درباره خطر گرمازدگی بویژه در گروه‌های حساس، اطفال و سالمندان هشدار داد و گفت: توصیه اکید مدیریت بحران این است که در روز‌های اعلان هشدار گرما، افراد بویژه گروه‌های حساس به هیچ عنوان از منزل خارج نشوند و در صورت ضرورت حضور در فضای باز، حتما برای محافظت پوست و چشم خود در برابر گرما و اشعه مضر خورشید از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنند. مدیرکل مدیریت بحران استان تهران درباره عدم نگهداری کودکان یا سالمندان در وسیله نقلیه پارک شده و خاموش نیز هشدار داد و افزود: در برخی موارد طی سال‌های گذشته شاهد این بی‌احتیاطی‌ها بوده‌ایم که ضروری است در این زمینه هشدار داده شود و افراد به این موضوع توجه لازم را داشته باشند. یزدی‌مهر با تاکید به مردم و شهروندان استان تهران درباره پرهیز از انجام فعالیت بدنی سنگین، گفت: ضروری است افراد به طور منظم مایعات بنوشند و ضمن خودداری از مصرف نوشیدنی‌های شیرین، در طول روز پنجره‌ها را بسته نگه دارند و از تابش آفتاب به داخل منزل جلوگیری کنند. مدیرکل مدیریت بحران استان تهران بر ضرورت مدیریت مصرف آب و برق نیز تاکید کرد و گفت: لازم است شهروندان برای جلوگیری از قطع برق، مصرف برق را مدیریت کنند. با توجه به احتمال آسیب به محصولات باغی و زراعی، دام و طیور و زنبور‌های عسل ضروری است تنظیم دور آبیاری و مالچ‌پاشی برای افزایش رطوبت در سطح باغ‌ها برای تعدیل دمای هوا، ایجاد سایبان و کنترل دمای کلونی‌های زنبور عسل و سالن‌های پرورش قارچ، کنترل دمای گلخانه‌ها و دامداری‌ها در دستور کار بهره‌برداران قرار بگیرد. مدیریت بحران نیز در پی هشدار اعلام شده در حالت آماده‌باش قرار دارد و توصیه‌های لازم را در این باره به دستگاه‌های امدادی و خدماتی ارائه کرده است.

* خودروهای فرسوده؛ عامل پنهان تشدید گرمای هوا

با وجود  آنکه عوامل متعددی چون تغییر اقلیم باعث گرم شدن هوا شده است اما نقش برخی مسائل چون افزایش گازهای گلخانه‌ای، همچنین استفاده از خودروهای فرسوده نیز در این امر نباید نادیده گرفته شود. رئیس تغییر اقلیم محیط ‌زیست ‌گفت: خودروهای فرسوده با انتشار بالای گازهای گلخانه‌ای و ذرات معلق، نقشی کلیدی در تشدید گرمایش زمین دارند. داریوش گلعلیزاده اظهار کرد: خودرو‌های فرسوده به دلایل مختلفی از جمله کارایی پایین موتور، سوخت ناقص و استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی، میزان بالاتری از آلاینده‌ها را تولید می‌کنند. این آلاینده‌ها شامل دی‌اکسید کربن (CO2)، اکسید‌های نیتروژن (NOx) و ذرات معلق (PM) هستند که همگی به عنوان عوامل اصلی در افزایش دمای کره زمین شناخته می‌شوند. وی ادامه داد: CO2 اصلی‌ترین گاز گلخانه‌ای است که توسط خودرو‌های فرسوده منتشر می‌شود. سوخت‌های فسیلی مانند بنزین و گازوئیل که در خودرو‌ها استفاده می‌شوند، در فرایند احتراق CO2 تولید می‌کنند. خودرو‌های فرسوده به دلیل کارایی پایین‌تر و مصرف سوخت بیشتر، CO2 بیشتری منتشر می‌کنند. گاز‌ها نیز از محصولات جانبی احتراق سوخت‌های فسیلی هستند. NOx به طور مستقیم به گرم شدن زمین کمک می‌کند و همچنین باعث تشکیل ازن در سطح زمین می‌شود که یک گاز گلخانه‌ای قوی است. ذرات معلق از طریق احتراق ناقص سوخت تولید می‌شوند و می‌توانند باعث افزایش دمای هوا و همچنین مشکلات جدی بهداشتی شوند. خودرو‌های فرسوده به دلیل احتراق ناقص سوخت و نداشتن سیستم‌های فیلتراسیون مدرن، PM بیشتری منتشر می‌کنند. گلعلیزاده تصریح کرد: انتشار آلاینده‌های ناشی از خودرو‌های فرسوده نه‌تنها به افزایش دمای کره زمین کمک می‌کند بلکه تأثیرات منفی زیادی بر سلامت انسان‌ها و محیط‌ زیست دارد. با افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، توازن طبیعی بین تابش‌های ورودی و خروجی زمین بر هم می‌خورد و منجر به افزایش دمای کره زمین می‌شود. تغییرات دما باعث بروز پدیده‌های جوی نظیر توفان‌های شدید، خشکسالی و سیل می‌شود که تبعات گسترده‌ای برای انسان و محیط‌ زیست دارد. ذرات معلق و گاز‌های سمی می‌توانند باعث بروز بیماری‌های تنفسی، قلبی و حتی سرطان شوند. کودکان و افراد مسن بویژه در معرض خطر این آلودگی‌ها هستند. وی در ادامه به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: برای کاهش تأثیرات منفی خودرو‌های فرسوده بر گرمایش زمین و محیط زیست، می‌توان اقدامات متعددی انجام داد. دولت‌ها می‌توانند برنامه‌هایی را برای تشویق به تعویض خودرو‌های قدیمی با مدل‌های جدید و کارآمدتر اجرا کنند. این اقدام می‌تواند ضمن کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای کم تقویت و اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای میزان آلایندگی خودرو‌ها، تولیدکنندگان را ملزم به بهبود تکنولوژی‌ها و کاهش انتشار آلاینده‌ها کند. تشویق مردم به استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی و کاهش استفاده از خودرو‌های شخصی می‌تواند به کاهش ترافیک و در نتیجه کاهش آلودگی هوا منجر شود. همچنین توسعه و ترویج استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند الکتریسیته، گاز طبیعی و هیدروژن می‌تواند به کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از خودرو‌ها کمک کند. آموزش و افزایش آگاهی عمومی درباره تاثیرات منفی خودرو‌های فرسوده و اهمیت حفاظت از محیط‌ زیست می‌تواند مردم را به اتخاذ رفتار‌های زیست‌محیطی‌تر تشویق کند. او ادامه داد: خودرو‌های فرسوده به دلیل کارایی پایین و انتشار بالای آلاینده‌ها نقش مهمی در تشدید گرمایش زمین دارند. این خودرو‌ها با تولید گاز‌های گلخانه‌ای نظیر CO2 و NOx و همچنین ذرات معلق، به افزایش دمای کره زمین و بروز مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی منجر می‌شوند. با اتخاذ سیاست‌ها و راهکار‌های مناسب نظیر نوسازی خودروها، افزایش استاندارد‌های آلایندگی، توسعه حمل‌و‌نقل عمومی و استفاده از سوخت‌های پاک‌تر می‌توان به کاهش این تأثیرات منفی کمک کرد. 

آموزش و افزایش آگاهی عمومی نیز در این زمینه نقش بسزایی دارد. با تلاش‌های مشترک دولت‌ها، تولیدکنندگان و مردم می‌توان به سمت کاهش گرمایش جهانی و حفظ محیط‌ زیست گام‌های موثـــــری برداشت.