گروه فرهنگ و هنر: روز گذشته گریم متفاوتی از محسن قصابیان برای بازی در سریال «رویای نیمه‌شب» به کارگردانی حسن آخوندپور رونمایی شد؛ سریالی که با توجه به اطلاعات ارائه‌شده از سوی سرمایه‌گذار، در ژانر تاریخی در حال تولید است. 

در شماره‌های گذشته روزنامه گزارشی از قصه و داستان این سریال منتشر کرده‌ایم؛ مجموعه‌ای که با نگاه تاریخی  روایتگر عشق پسری سنی با نام هاشم به ریحانه، دختری شیعه در شهر حله عراق است؛ که مانند همه قصه‌ها و داستان‌های عاشقانه با موانعی در راه وصال مواجه می‌شود اما در این داستان، مسیری متفاوت از قصه‌های عاشقانه که تاکنون خوانده و شنیده‌ایم طی می‌شود.

فارغ از نوع و کیفیت کار که قطعا باید منتظر ماند و دید، تولید سریال «رویای نیمه‌شب» را باید اضافه شدن یک مجموعه به سبد مجموعه‌های تاریخی در رسانه ملی دانست؛ سریال‌هایی که بیش از 4 دهه است به عنوان پرمخاطب‌ترین و صد البته پرتکرارترین مجموعه‌ها در حوزه پخش همواره علاقه‌مندان و تماشاگران خاص خود را داشته‌اند. 

از این رو به بهانه ساخت یک سریال تاریخی جدید، نگاهی انداختیم به وضعیت این گونه نمایشی و مروری کردیم بر سریال‌هایی که تاکنون در این ژانر از تلویزیون پخش 

شده‌اند. 

* سربداران

قیام سربداران که در قرن 8 هجری در دارالمومنین سبزوار اتفاق افتاد، منشأ تاثیرات بسیار زیادی بر جنبش‌های مردمی بعد از خود شد و حرکت سربداران به عنوان نماد آزادگی و غیرتمندی در میان ایرانیان محسوب می‌شود. 

به دلیل همین ارزش‌های نهضت سربداران بود که بعد از وقوع انقلاب اسلامی ایران و در دوران سخت جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، یکی از نخستین سریال‌های فاخر تاریخی که در صداوسیمای ایران ساخته شد، «سربداران» بود؛ سریالی تاریخی که سال ۱۳۶۳ بر اساس قیام سربداران خراسان به رهبری شیخ حسن جوری علیه استیلای مغول بر ایران ساخته شد. 

کارگردان این مجموعه محمدعلی نجفی بود و کیهان رهگذار نویسندگی و مشاور کارگردانی آن را بر عهده داشت. حضور کیهان رهگذار به عنوان تهیه‌کننده، نویسنده و مشاور کارگردان، همراهی فرهاد فخرالدینی در مقام آهنگساز و همکاری بازیگران بزرگ کشور و بهترین‌ طراحان صحنه، لباس و چهره‌پردازی سینما و تلویزیون به ماندگاری «سربداران» انجامید.

* بوعلی سینا

این مجموعه تلویزیونی تولید سال ۱۳۶۴ به زندگی بوعلی سینا، دانشمند مشهور می‌پرداخت و امین تارخ با وجود این همه نقش‌های تاریخی همچنان برای خیلی‌ها همان بوعلی سینای سریالی است که مرحوم کیهان رهگذار سال 1364 ساخت. «بوعلی سینا» دومین سریال تاریخی بعد از انقلاب پس از «سربداران» بود که تقریبا هم با همان تیم ساخته شد و رهگذار 36 ساله، فارغ‌التحصیل تئاتر دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران که مدتی قبل از این سریال، فیلمنامه فیلم «سفیر» را نوشته بود، دست به کار شد و علاوه بر نویسندگی فیلمنامه، برای نخستین و آخرین بار، کارگردانی یک اثر تلویزیونی را هم در دست گرفت. نجفی این بار به عنوان مشاور در کنارش ایستاد و بازیگرانی مثل امین تارخ، فیروز بهجت‌محمدی، چنگیز وثوقی، محمد ابهری، حسین محب‌اهری و اسماعیل محرابی که در «سربداران» هم بازی کرده بودند، به سریال پیوستند. قصه زندگی بوعلی سینا دارای ویژگی‌های جذاب و ذاتی برای پرداخت است. ابن‌سینا، مردی بشدت باهوش بود که در میان کشمکش سلسله‌های غزنوی و سامانی و آل‌بویه قرار گرفته بود و همه دنبال جذب او بودند. این داستان حتی برای غربی‌ها هم جالب توجه بود و آنها بعدها در نگاهی کاملا تحریف‌گرایانه در فیلم «طبیب» به شخصیتی تخیلی چون راب کول به جای بوعلی سینما رسیدند! سریال سال 64 در اقدسیه تهران کلید خورد و کار با سرعت در اصفهان و نایین پیش رفت تا این سریال 12 قسمتی (کلا 720 دقیقه) در پایان همان سال، ساخته و پخش شود. اگرچه دکورها، لباس‌ها و گریم تا حدی تئاتری و اغراق‌آمیز است اما ماندگاری سریال با توجه به آثار ضعیف ساخته‌شده در این سال‌ها همچنان باقی است.

* امیرکبیر

مجموعه تلویزیونی «امیرکبیر» که گذری بود به زندگی امیرکبیر در سال 1363 ساخته شد. کارگردان این مجموعه سعید نیکپور، بازیگر سریال‌های تاریخی بود که خود در نقش شخصیت اصلی بازی کرد. در این سریال علاوه بر نیکپور، ایرج راد، محمد مطیع، فخری خوروش و ژاله علو نیز به ایفای نقش پرداختند. این سریال تاریخی سال ۱۳۶۳ ضبط شد و پخش آن از اردیبهشت‌ 1364 چهارشنبه شب‌ها بعد از اخبار از شبکه یک تلویزیون بود. «امیرکبیر» یکی از بخش‌های مجموعه «قرن سرنوشت» بود که قرار بود به شخصیت‌های معروف قرون گذشته بپردازد و نخستین بخش از این پروژه با عنوان «شاه شکار» سال 61 با پرداخت به زندگی میرزارضا کرمانی تهیه شد و دومین بخش به امیرکبیر 

اختصاص یافت.

* پهلوانان نمی‌میرند

در سریال «پهلوانان نمی‌میرند»، عطار، پینه‌دوز، آهنگر، مرشد، روحانی، جامه‌دوز، قهوه‌خانه‌دار، فرش‌فروش، قصاب، حمامدار، تاجر و... همه و همه در کنار هم جمع بودند و حضور هر یک از این مشاغل و صاحبان آنها نمایان بود. «پهلوانان نمی‌میرند» که سال 1375 توسط حسن فتحی ساخته شد، داستان زندگی پهلوانانی بود که در هر قسمت یکی از آنها کشته و در نهایت قاتل اصلی در پایان سریال شناسایی می‌شد؛ داستانی پرکشش که در آن سال هواداران بسیاری را به دست آورده بود. در این سریال زیبا جمشید مشایخی، کتایون ریاحی، آتش تقی‌پور، فخری خوروش، عبدالرضا اکبری، پرویز پورحسینی و بسیاری دیگر از هنرمندان تئاتر و تلویزیون ایفای نقش می‌کردند.

* کوچک جنگلی

درباره پروژه ساخت «کوچک جنگلی» که از سال ۶۳ تولید آن آغاز شد و سال ۶۶ پایان یافت، حرف و حدیث‌های بسیاری وجود دارد. در ابتدا ناصر تقوایی با نگاهی به داستان «مردی از جنگل» نوشته احمد احرار، فیلمنامه آن را نوشت و قرار بود کارگردانی آن را انجام دهد که به دلیل حساسیت‌های کاری تقوایی و مشکلات آن دوران در تولید، کارگردان قدیمی سینما از این پروژه کنار کشید و بهروز افخمی که در آن زمان از مدیران گروه فیلم و سریال تلویزیون بود، کار را در دست گرفت. مبارزات میهن‌پرستانه یاران میرزا برای دفاع از سرزمین و مبارزه با مهاجمان در این سریال محور اصلی قرار گرفت. 

این مجموعه در ژانر تاریخی و حادثه‌ای در سال 1366 از شبکه یک سیما پخش شد و پس از آن یک فیلم سینمایی 120 دقیقه‌ای از آن تهیه شد. مجموعه «کوچک جنگلی» روایتگر گوشه‌ای از تاریخ قیام جنگل به رهبری میرزا کوچک‌خان جنگلی است.

* در چشم باد

سریال تاریخی و زیبای «در چشم باد»، وقایع سیاسی و اجتماعی 3 دوره از تاریخ در سال‌های ۱۳۰۰، ۱۳۲۰و ۱۳۶۰ را بررسی می‌کرد که دوره اول پایان دوره قاجار و دوره پهلوی، دوره دوم جنگ دوم جهانی و دوره سوم یک دوره زمانی خاص پس از انقلاب اسلامی ایران را (فتح خرمشهر)، در بر می‌گرفت. ساخت این سریال تاریخی توسط مسعود جعفری‌جوزانی از سال 82 به مدت 5 سال به طول انجامید. «در چشم باد» قصه زندگی خانواده‌ای است که رویدادها و لحظات تلخ و شیرین زندگی‌شان از دوره قیام میرزا کوچک جنگلی تا آزادسازی خرمشهر در آن به تصویر کشیده می‌شود. قصه از زمانی آغاز می‌شود که میرزا کوچک خان جنگلی در گیلان اعلام جمهوری می‌کند و با این اقدام دوران پرحادثه تاریخ معاصر ایران آغاز می‌شود. از جمله نکات جالب این سریال می‌توان به آهنگسازی این اثر توسط استاد حسین علیزاده اشاره کرد.

* تبریز در مه

سریال تاریخی «تبریز در مه» ساخته محمدرضا ورزی بود. «تبریز در مه» با دستمایه قرار دادن ماجرای جنگ‌های ایران و روسیه در زمان فتحعلی شاه و عباس میرزا سعی داشت تصویری روایتگرانه از رخدادهای دورانی تاریخی داشته باشد. استفاده از لوکیشن‌های متنوع مانند تالار بزرگ تبریز، میدان بزرگ شهر، مسجد جامع، دارالحکومه (کاخ عباس‌میرزا)، دروازه ورودی شهر، چند منزل و تکیه و... از جمله مکان‌های بازسازی شده در این سریال بود که به شکل دکور در شهرک سینمایی غزالی ساخته شده بود. داستان این سریال خلاصه تبریز در ۲۰۰ سال گذشته بود و از جایی آغاز می‌شد که شاه ایران تصمیم می‌گیرد گنجه و ایروان را که روس‌ها از ایران جدا کرده‌اند، دوباره به ایران ملحق کند.