به بهانه نودمین سالروز تولد مرحوم ابراهیم آبادی، بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون
گروه فرهنگ و هنر: «من خواستهام شاید خیلی بزرگ باشد و دوست ندارم شخصی را به دردسر بیندازم... خواسته ما این است که یک مقداری بیشتر به هنرمندان محبت کنند، نهتنها مساله هنرمندان که در جامعه افرادی هستند که هنرمند واقعیاند اما گلوی گشادی ندارند که بتوانند حرف بزنند و ساکت و راحت در منزل نشستهاند و محتاجند؛ کسی نیست به آنها کمک کند. حقیقت امر این است که هنرمندانی هستند که محتاج واقعیاند؛ حتی محتاج دارو...». این بخشی از سخنان و درخواست زندهیاد ابراهیم آبادی بازیگر شناختهشده ایرانی از مسؤولان فرهنگ و هنر وقت بود، بنابراین ضرورت دارد مسؤولان کشور بویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه بیشتری به هنرمندان و پیشکسوتان این عرصه داشته باشند. در ادامه به گوشهای از زندگینامه این هنرمند میپردازیم.
ابراهیم آبادی ۲۴ مرداد ۱۳۱۳ خورشیدی در تبریز دیده به جهان گشود. وی دوران کودکیاش را در محلهای به نام کوچه باغ در تبریز سپری کرد. آبادی دوره ابتدایی را در این شهر به پایان رساند، سپس برای گذراندن دبیرستان به تهران آمد و در تهران مسیر زندگیاش به طرف بازیگری تغییر کرد. ابراهیم آبادی یکی از ۳ دانشجوی ایرانی بود که در دهه ۱۳۳۰ خورشیدی در جریان تبادلات فرهنگی و دانشجویی برای ادامه تحصیل به پراگ، پایتخت چک، رفت و پس از ۵ سال بهعنوان کارگردان تئاتر و بازیگر از آکادمی هنرهای دراماتیک آنجا فارغالتحصیل شد. وی همزمان در تئاترهای حرفهای نیز کار کرد و پس از ۱۴ سال از چکسلواکی بازگشت. آبادی بعد از بازگشت به ایران در اداره برنامههای تئاتر و خانه نمایش به عنوان کارشناس ارشد و کارگردان تئاتر استخدام شد و به شماری از مراکز استانهای کشوررفت؛ از جمله آنها میتوان به ۷ سال در ارومیه، یک سال در گرگان و ۸ سال در تبریز اشاره کرد که وی در آن شهرها مشغول فعالیت هنری بود. در همه آن شهرها، اقدام به برپایی کلاسها و گروههای تئاتری کرد.
آبادی در جوانی با خانم ملیحه ابراهیمی، گریمور و بازیگر ازدواج کرد. ملیحه ابراهیمی کار هنری خود را با بازی در نمایش شرفها آغاز کرد و با بازی در سریالهای مختلف بازیگری خود را ادامه داد. آنها صاحب ۲ فرزند شدند.
وی از همان دوران دبیرستان علاقه خود را به کارهای هنری نشان داد و همین علاقه باعث شد در کلاسهای هنرهای زیبای کشور شرکت کند. در آن زمان این کلاسها توسط مربیان خارجی اداره میشد تا مربیان تئاتر را تربیت کنند. آبادی برای حضور در این کلاسها امتحان داد و پذیرفته شد. او در طول یک سال توانست پایاننامه خود را تحت نظر پروفسور داویدسون و کوتکیم به پایان برساند. بعد از این کلاسها، به هنرستان هنرپیشگی رفت و توانست به موفقیتهای زیادی برسد. بنابراین ابراهیم آبادی هم مانند بسیاری از گرانمایگان عرصه هنرهای نمایشی تحصیلات و فعالیت خود را از تئاتر شروع کرد و در طول عمر هنری خود، سالها به عنوان کارشناس نمایش در استانهای مختلف فعالیت و خدمت کرد.
وی در ۱۳۶۳ خورشیدی برای نخستین بار در مقابل دوربین فیلمبرداری قرار گرفت و در فیلم سینمایی زائر خلف به ایفای نقش پرداخت؛ این فیلم به کارگردانی یدالله نوعصری و به نویسندگی خسرو معصومی روی پرده سینما رفت. وی بعد از این فیلم، ۲ فیلم سینمایی دیگر به نام زنگها اثر محمدرضا هنرمند و بایکوت ساخته محسن مخملباف را بازی کرد. لازم به ذکر است این هنرمند نامدار آخرین باری که مقابل دوربین سینما قرار گرفت، سال ۱۳۸۶ خورشیدی در فیلم دیوار به کارگردانی محمدعلی طالبی بود و در کنار بازیگرانی همچون محمد کاسبی و با بازی حاجیان و منوچهر آذری به ایفای نقش پرداخت.
این هنرمند شناختهشده کار در تئاتر را با بازی در نمایش حقهباز (۱۳۳۲) شروع کرد. در تئاترهایی چون سارای، بازگشت، غصهها قصه شدند، آن سوی رودخانه، حقهباز، خشاریارشا و رونوشت برابر اصل بازیگر، کارگردان و نمایشنامهنویس بود اما در تلویزیون و سینما تنها در مقام بازیگر حضور داشت؛ در آثاری همچون: زنگها (۱۳۶۴)، ایستگاه (۱۳۶۶)، دزد عروسکها (1368)، همه دختران من (۱۳۷۲)، میخواهم زنده بمانم (۱۳۷۳)، بوی کافور عطر یاس (۱۳۷۸) و کارآگاه شمسی و دستیارش مادام (۱۳۸۱) و مختارنامه (1383).
از دیگر فیلمهایی که آبادی در آنها به نقشآفرینی پرداخت، میتوان از هملت، دوازده صندلی سیاه، آوای خاموش، 100 سال به این سالها، هر چی تو بخوای، قلقلک، من بن لادن نیستم، مربای شیرین، مومیایی ۳، بوی خوش زندگی، دنیای وارونه، تعطیلات تابستانی، آپارتمان شماره ۱۳، ملک خاتون و... نام برد.
آبادی بر این باور بود که باید اصالت به عرصه نمایش و تصویر برگردد؛ مثل همان کارهای گذشته که هنوز هم تکرار میشوند، دیدنی است: «من جزو همانهایی هستم که هنوز هم میگویم چقدر کارهایی مثل آپارتمان شماره ۱۳، مختارنامه و دزد عروسکها نوستالژی و زیبایند. فکر میکنم، کارهایی است که تکرار نمیشوند و همیشه تازگی دارند».
این هنرمند محبوب حضورهای متعددی در جشنوارههای تئاتری داشت؛ از جمله در جشنواره تئاتر فجر در۱۳۶۲ خورشیدی که تئاتر فرمان عاشورا را با کارگردانی خود به روی صحنه برد. از دیگر آثار آن سال میتوان به خرقه ارغوانی اثر حسین نوری و مظلوم پنجم اثر رضا صابری اشاره کرد. آبادی چندین بار ناظر جشنواره تئاتر در تهران و شهرستانها بود. وی ۴ دوره، عضو هیات برگزارکننده جشنواره شهیدان محراب در تبریز بود و برای شرکتکنندگان، دوره فشرده تئاتر تشکیل میداد. همچنین ۴ دوره، عضو شورای مرکزی انجمن بازیگران سینمای ایران در خانه سینما و 4 دوره داور فیلمهای سینمای ایران در جشن خانه سینما بود. آبادی همچنین نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم مرد نهمین دوره جشنواره فیلم فجر برای نقشآفرینی در فیلم آپارتمان شماره ۱۳ شد.
این هنرمند برجسته به دلیل بیماری تنفسی و ریوی، در 9 آبان ۱۳۹۸ خورشیدی دیده از جهان فروبست.