با گذشت 71 سال از کودتای آمریکایی- انگلیسی 28 مرداد 1332، دیروز نخستین جلسه دادگاه دعوای حقوقی بالغ بر ۴۰۲ هزار نفر از شهروندان ایرانی از بیش از ۲۰ استان کشور به طرفیت ۶ شخصیت حقوقی و حقیقی از جمله دولت ایالات متحده آمریکا و سردمداران آن که در این کودتا دخیل بودند، برگزار شد. در پی کودتای 28 مرداد، محمدرضا شاه دوباره به اریکه قدرت بازگشت و 25 سال دیگر با دیکتاتوری تمام در ایران حکومت کرد. دیروز محمود مصدق، نوه دکتر محمد مصدق در این دادگاه گفت: درخواست دارم بر اساس قانون و قواعد بینالمللی و داخلی حکمی صادر شود که جبران خسارات عظیم مردم ایران ناشی از ساقط کردن دولت مردمی و قانونی آنها و خسارات عظیم تحمیل ۲۵ سال اختناق، غارت و چپاول منابع ایران باشد. جلسه رسیدگی به پرونده کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ دیروز (یکشنبه ۲۸ مرداد) در شعبه ۵۵ دادگاه حقوقی بینالملل به ریاست قاضی حسینزاده و جمعی از حقوقدانان مجتمع قضایی امام خمینی(ره) برگزار شد. در این دادگاه «شامی اقدم» وکیل خواهان گفت: دادخواست چند صد هزار نفری مردم ایران به طرفیت دولت آمریکا به سبب کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دولت قانونی دکتر مصدق و تحمیل ۲۵ سال خسارت مادی و معنوی و غارت اموال نفتی و غیرنفتی کشور در شعبه ۵۵ حقوقی امور بینالملل به جهت حقوق تضییع شده ملت ایران به لحاظ جبران خسارت مادی، اقتصادی، امنیتی، سیاسی و فرهنگی ثبت شده است. در ادامه محمد دادیالقار، وکیل دادگستری در جایگاه قرار گرفت و گفت: به لحاظ اهمیت موضوع کودتای آمریکایی - انگلیسی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، سلطه تمامعیار ۲۵ ساله آمریکا بر ایران و آثار غیر قابل جبران آن بر ملت ایران و کشورمان، لازم میدانم مواردی را مطرح کنم. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، کشور ما جزئی از مجموعه امپراتوری آمریکا در این منطقه محسوب میشد و خیلی هم وفادار به آمریکا بود. سیاستهای آمریکا در ایران و به وسیله این کشور، در هر جایی که در آن دستی داشت، اعمال میشد. ثروتهای ملی به صورت رایگان در اختیار آمریکا بود. عناصر سیاسی، دولت، مجلس فرمایشی و نمایشی و دستگاه قضایی وابسته آن روز، همه در اختیار اراده آمریکاییها بود.
دادیالقار در بخش دیگری از سخنانش گفت: در شصتمین سالگرد کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در سال ۱۳۹۲، آرشیو امنیت ملی آمریکا اسنادی را منتشر کرد که ضمن نشان دادن نقش سازمان سیا در رهبری اقدام فوق، آن را بخشی از فعالیت سیاست خارجی آمریکا به شمار آورد. ژوئن ۲۰۱۷ سازمان سیا ضمن تأیید نقش خود در کودتا، اسنادی در این زمینه منتشر کرد. در اسنادی که از طبقهبندی محرمانه خارج شدهاند، ارجاعاتی به رمز آژاکس وجود دارد. این اسناد از جمله شامل پروندههای کاری «کرمیت روزولت» است که مامور اصلی سازمان سیا در اجرای طرح کودتا بوده و در روزهای منتهی به کودتا در تهران به سر میبرد. این اسناد بخشی از یک مجموعه سند و گزارش بزرگتر به نام «نبرد ایران» هستند که توسط تاریخنگاران سازمان سیا و صرفاً برای مصرف داخلی در اواسط دهه 70 میلادی تدوین شدهاند.
وی با اشاره به اینکه سلطه آمریکایی بعد از کودتای ۲۸ مرداد، با انواع توطئههای سخت و نرم علیه کشور و ملت ایران منجر به ورود خسارات مادی و معنوی فراوان شده است، برخی از این خسارات را به صورت فهرستوار اینگونه بیان کرد: ۱- بازگرداندن شاه مستبد فراری و حمایت و تحکیم پایههای حکومت استبدادی او ۲- تحمیل قانون استعماری کاپیتولاسیون ۳- ایجاد ساواک و سرکوب جنبشهای آزادیخواهی (جوانان، روحانیت، دانشجویان و ...) و شکنجه و قتل ۴- دستگیری و تبعید امام (ره) و جنایات و کشتار ۱۵ خرداد ۵- تخریب فرهنگ اسلامی، ایرانی و ترویج فرهنگ مبتذل غرب در ایران ۶- تسلط بر ارتش و در خدمت گرفتن ارتش ایران با حضور مستشاران و تبدیل حکومت شاه به ژاندارم منطقه ۷- فراهم کردن زمینه جدایی بحرین از ایران توسط انگلستان و ورود خسارت مادی و معنوی ناشی از آن ۸- توسعه فساد اداری و چپاول اموال ایران توسط عمال خاندان پهلوی ۹- تحقیر، توسعه فحشا و خیانت به زن ایرانی ۱۰- غارت نفت ایران ۱۱- سرکوب مطبوعات و سانسور ۱۲- تحمیل فقر و از هم پاشیدن اقتصاد خودکفای ایرانی ۱۳- عقب ماندن ایران از توسعه همهجانبه همسان کشورهای بزرگ ۱۴- بیسوادی اکثریت ملت ایران.
وی خطاب به قاضی دادگاه گفت: اینها تنها نمونههایی از فهرست بلند توطئهها و اقدامات خصمانه آمریکا علیه نظام جمهوری اسلامی است که بخوبی بیانگر عمق کینه و دشمنی این کشور با ملت و سرزمین ایران دارای تاریخ و تمدن کهن است. اینجانب به نمایندگی از صدها هزار خواهان ایرانی که متضرر و آسیبدیده از جنایات و اقدامات خصمانه دولت تروریستپرور آمریکا در ایران قبل از انقلاب هستند، با ثبت دادخواست حقوقی به طرفیت دولت مستکبر آمریکا خواهان محاکمه آن کشور و مطالبه جبران خسارت ناشی از این اقدامات و جنایات غیرقانونی آن هستم. آقای قاضی! انتظار ما این است هر یک از این جنایات و اقدامات ضدبشری و غیرقانونی آمریکا را که فهرست آن در دادخواست تقدیمی آمده است، به کارشناسان مربوط برای تقویم خسارات مادی و معنوی ناشی از آن ارجاع فرمایید، همچنین به استناد قوانین موضوعه، محکومیت خواندگان مبنی بر پرداخت خسارات مادی و معنوی ناشی از این اقدامات خصمانه و خسارت تنبیهی موثر که بازدارنده برای جلوگیری از تکرار اقدامات خلاف حقوق بینالملل خواندگان شود. در ادامه رضوانه دباغ، دختر مرحومه مرضیه حدیدچی گفت: بنا به تکلیف الهی اینجا حاضر شدم تا شهادت دهم در سن نوجوانی شاهد شکنجههایی که بر مادرم خانم مرضیه حدیدچی (دباغ) رفت که نقشی اساسی در سرنوشت خانوادهام داشتند، بودم.
رضوانه دباغ گفت: نیروهای ساواک تحت تفکر آمریکا و اسرائیل دکترای شکنجه گرفته بودند و همواره مورد حمایت آنها بودند.
وی افزود: بر اثر شکنجهها ناراحتی قلبی گرفتم و با شوکهای برقی ساواک دچار مشکلات تنفسی شدم.
دباغ گفت: پس از ناراحتی قلبی من را به بهانه آزادی از مادرم جدا کردند و در زیرزمین موزه عبرت امروز حبس کردند و پس از مدتی یک دادگاه نمایشی برگزار کردند.
در ادامه محمود مصدق، نوه دکتر محمد مصدق در جایگاه قرار گرفت و گفت: بیشک نهضت ملی شدن صنعت نفت برگ زرینی از تاریخ کشورمان در مبارزه با استبداد داخلی آن زمان و استعمار خارجی و رهاییبخش سایه شوم دخالت بیگانگان در سرنوشت کشور بوده که تا ابد بر آسمان استقلال و سربلندی این مرز و بوم خواهد درخشید.
محمود مصدق در ادامه بیان داشت: امروز با گذشت بیش از ۷۰ سال از کودتای آمریکایی -انگلیسی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و ساقط کردن دولت قانونی مرحوم دکتر محمد مصدق و تحمیل بیش از ۲۵ سال خسارت مادی و معنوی بر پیکره ایران اسلامی، به رغم وجود ظرفیتهای حقوقی و قانونی داخلی و بینالمللی، اقدام موثری برای دادخواهی و مطالبه ضرر و زیان ملت و کشور عزیزمان از دولت آمریکا توسط مراجع ذیصلاح دولتی صورت نگرفته است.
وی تاکید کرد: اینجانب وارث خانواده مرحوم دکتر مصدق با ثبت دادخواست حقوقی، اقدام به طرح دعوای حقوقی جهت تادیه خسارات مادی، معنوی و تنبیهی بازدارنده از دولت سلطهگر آمریکا به دلیل انجام اقدامات خصمانه علیه کشور، ملت و نظام اسلامی کردهام. استدعا دارم بر اساس قانون و قواعد بینالمللی و داخلی حکمی را صادر فرمایید تا جبران خسارات عظیم مردم شریف ایران ناشی از ساقط کردن دولت مردمی و قانونی آنها و خسارات عظیم تحمیل ۲۵ سال اختناق، غارت و چپاول منابع ایران عزیز، تالمات وارده بر خانواده هزاران شهید در طول ۲۵ سال مبارزه با طاغوت و زندان و شکنجههای جسمی و روحی وارده بر مبارزان و آزادی خواهان ایرانی باشد.
در ادامه مهدیه شادمانی، وکیل خواهان پرونده در جایگاه قرار گرفت و گفت: آقای قاضی! به استناد قوانین موضوعه، محکومیت خواندگان مبنی بر پرداخت خسارات مادی و معنوی ناشی از غارت و چپاول ۲۵ ساله اموال و منابع نفتی کشور و خسارت تنبیهی موثر که بازدارنده برای تکرار اقدامات خلاف حقوق بینالملل خواندگان شود، همچنین همه خسارات دادرسی اعم از هزینه دادرسی و حقالوکاله مورد استدعاست.
قاضی در پایان گفت: این دعوا به طرفیت دولت آمریکا و سردمداران آن بوده است و نامبردگان به صورت رسمی از طریق وزارت امور خارجه دعوت شدهاند و خواندگان از برگزاری دعوا اطلاع داشتند.
وی افزود: مستندات تقدیمی خواهانها که ۴۰۲ هزار نفر هستند، شامل اقاریر دولتمردان آمریکاست که در پرونده وجود دارد. ادامه رسیدگی به این دعوا به جلسه بعدی موکول شد.