گروه فرهنگ و هنر: 19 آگوست در تقویم بسیاری از کشورهای جهان به عنوان روز جهانی عکاسی نامگذاری شده است. همین باعث شده افراد بسیاری از جمله عکاسان و دیگر هنرمندان، این روز را در شبکه‌های اجتماعی با اشتراک پست‌های‌شان تبریک بگویند.

واقعیت این است که ایده‌ نامگذاری این روز به عنوان روز جهانی عکاسی قدمت زیادی نداشته و به سال 2010 باز می‌گردد. جوانی استرالیایی به نام کرسکه آرا 

(‌Korske Ara‌) در روز 19 آگوست آن سال، وبسایتی با عنوان روز جهانی عکاسی ( worldphotographyday.com ) را راه‌اندازی کرده و پیشنهاد می‌دهد این روز به عنوان روز جهانی عکاسی گرامی داشته شود.

اما در اصل و سال‌ها قبل از کرسکه عکاس، شورای عکاسی بین‌المللی هند در سال 1991 نخستین نهادی بود که این روز را رسما به عنوان روز جهانی عکاسی جشن گرفت و از آن هنگام تا امروز هر سال کشورهای بیشتری این تاریخ را به عنوان روز جهانی عکاسی در تقویم‌های خود ‌گنجانده‌اند به طوری که هر سال این رویداد نسبت به سال گذشته در گستره‌ بزرگ‌تری برگزار شده است.

اما اصلا چرا 19 آگوست؟ این روز به علت اختراع داگرئوتایپ، روز جهانی عکاسی لقب گرفته است. داگرئوتایپ یا داگرئوتیپ (daguerréotype) نخستین روش موفق در ثبت عکس‌های دائمی و استفاده تجاری از عکاسی است. این روش را لوئی داگر مخترع و عکاس فرانسوی به همراه ژوزف نیسه فور نیپس در سال 1837 میلادی اختراع کرد.

۲ سال بعد از این ماجرا و در روز 9 ژانویه سال 1839، آکادمی علوم فرانسه این اختراع را به رسمیت شناخت و آن را به مردم جهان معرفی کرد. با این وجود 19 آگوست روزی بود که پتنت روش ۲ مخترع یاد شده توسط دولت فرانسه خریداری شد.

البته برخلاف آنچه تصور می‌کنید، نخستین تصویر دائمی جهان توسط داگرئوتایپ ثبت نشده است. قدیمی‌ترین عکس ثبت شده در تاریخ عکاسی، تصویری است که نیسه فور نیپس، اشراف‌زاده‌ فرانسوی سال 1826 با فرآیندی که خود آن را هلیوگرافی نامید از چشم‌انداز پنجره‌ اتاقش گرفت.

نخستین دستگاه‌های عکاسی به روش داگرئوتیپ، به درخواست محمد شاه قاجار از کشورهای روسیه و انگلیس به دربار ایران وارد شد. دستگاه‌های عکاسی روسیه که توسط نیکلای یکم روسیه، تزار روسیه هدیه داده شده بود، زودتر رسید و نیکلای پاولوف دیپلمات جوان روس که به این منظور تعلیم عکاسی دیده بود، این دستگاه‌ها را به تهران آورد و در اواسط دسامبر 1842 (مصادف با پایان آذر 1221) نخستین عکس‌ها را ثبت کرد.

ملک‌قاسم میرزا شاهزاده ایرانی و ژول ریشار فرانسوی نیز از جمله پیشروانی هستند که در ایران، به شیوه داگرئوتیپ، عکاسی کرده‌اند. با اطلاعاتی که از کتاب مقالات گوناگون تألیف دکتر خلیل خان اعلم‌الدوله‌ثقفی از یادداشت‌های ریشار خان، نخستین عکاسی که اعتمادالسلطنه از او نام برده حاصل می‌شود، این است که نخستین عکاسی روی صفحه نقره در سال 1260 هجری قمری در تبریز، زمانی که ناصرالدین میرزا ولیعهد بود انجام شده است.

به جز یک عکس که توسط ملک‌قاسم میرزا فرزند فتحعلی شاه ثبت شده است، هیچ کدام از عکس‌های داگرئوتیپ ایرانی، باقی نمانده‌اند.

اختراع سلفی هم داستان جالبی دارد، سال 1839 رابرت کارنلیس آمریکایی دوربینش را در اتاق پشتی مغازه پدرش در شهر فیلادلفیا تنظیم کرد، درپوش لنز دوربین را برداشت، به جلوی دوربین دوید و برای 5 دقیقه کاملا ساکن سر جای خود نشست. سپس دوباره به سوی دوربین شتافت تا درپوش لنز را بگذارد. این مساله موجب شد نخستین سلفی تاریخ ثبت شود!

سال 1839 شیمیدان و ستاره‌شناس انگلیسی، جان هرشل با استفاده از سدیم تیو سولفات، روشی را برای تهیه نسخه نگاتیو روی شیشه ابداع کرد که به‌مرور جایگزین نگاتیوهای کاغذی شد.

تئوری عکس ۳ رنگ، توسط جیمز کلرک ماکسول، فیزیکدان انگلیسی در سال 1855 پیشنهاد شده بود. بر اساس نظریه او، نور مرئی از ۳ رنگ اساسی قرمز، سبز و آبی، تشکیل شده است. پس فیلمی از ۳ لایه ساخت که هر لایه آن نسبت به یکی از ۳ رنگ‌های اولیه حساس بود و توانست نخستین عکس رنگی را در سال 1861 به ثبت برساند.

این عکس در واقع ۳ تصویر سیاه و سفید بود که با استفاده از فیلتر‌های قرمز، سبز و آبی عکاسی شده بود اما امولسیون فتوگرافیک آن زمان نتوانسته بود طیف رنگی مناسبی برای ظاهر کردن عکس بیافریند. این مساله موجب شد تصاویر رنگی تا مدت‌ها فراموش شوند.

بالاخره سال 1874، یک شرکت انگلیسی نخستین شیشه‌های خشک عکاسی را به بازار عرضه کرد و عکاسی جنبه عملی به خود گرفت. اما حمل‌و‌نقل مقدار زیادی شیشه، از لحاظ سنگینی و شکنندگی، یکی از مشکلات پیش ‌رو بود؛ تا اینکه سال 1871 ریچارد مادوکس، فیزیکدان و عکاس انگلیسی با ابداع فیلم عکاسی ژلاتینی، زمان عکاسی را کوتاه و جابه‌جایی فیلم‌های عکاسی را راحت کرد که نقطه عطفی در تاریخ عکاسی محسوب می‌شود.

از آن زمان به بعد علم عکاسی دستخوش تغییرات زیادی شد تا اینکه نخستین تصویر دیجیتال سال 1957 میلادی ثبت شد؛ تقریبا 20 سال بعد از آنکه راسل اِی. کریش مهندس شرکت کداک موفق شده بود نخستین دوربین دیجیتال را اختراع کند. راسل نخستین عکس دیجیتال را به پسر خود اختصاص داد و به این ترتیب تصویر رنگی او با رزولوشن 176 در 176 پیکسل جاودانه شد.