گروه فرهنگ و هنر: حفظ و نگهداری آثار هنرمندان برجسته و تاثیرگذار موسیقی ایران از گذشته تاکنون به صورت نوشتاری و شنیداری به عنوان گنجینه و میراث معنوی و برای دسترسی آیندگان به این آثار، دغدغه برخی هنرمندان، مسؤولان، سازمان‌ها و نهادها در سال‌های اخیر بوده است. متاسفانه آرشیوی مناسب، مورد اعتماد، منسجم و رسمی که دربرگیرنده تمام آثار آهنگسازان و هنرمندان برجسته در گونه‌های مختلف موسیقی باشد، موجود نیست و آثار بسیاری از این هنرمندان به دلیل شرایط نامناسب نگهداری از بین رفته‌ است.

اکنون گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته است در قالب فراخوانی آثار شنیداری و نوشتاری، دست‌نوشته‌ها، نت‌ها و پارتیتورهای آهنگسازان و هنرمندان برجسته و پیشکسوت گونه‌های مختلف موسیقی را بر اساس تمایل و علاقه‌مندی آنان یا بازماندگان این هنرمندان، حفظ و نگهداری کند و در مراحل بعدی این طرح، حمایت از حقوق مادی و معنوی انتشار آثار هنرمندان موسیقی مدنظر قرار خواهد گرفت.

در نشستی با حضور شاهین فرهت آهنگساز پیشکسوت، پدر سمفونی ایران و رئیس گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، مجید انتظامی آهنگساز و رهبر ارکستر پیشکسوت و رضا مهدوی آهنگساز، مدرس، کارشناس و پژوهشگر موسیقی از اعضای گروه، این طرح تشریح شد.

شاهین فرهت، عضو پیوسته و رئیس گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران درباره شکل‌گیری ایده حفظ و نگهداری آثار هنرمندان موسیقی اظهار داشت: این موضوع از سال‌های گذشته، دغدغه‌خاطر بوده است؛ آثار آهنگسازان ایرانی بعد از مرگ‌شان، اکثرا از دست می‌رود، در خارج از ایران و کشورهایی همچون فرانسه، انگلیس و آمریکا، هر آهنگسازی، یک ناشر دارد که ناشر آثار آهنگسازان را در دست دارد و از حق و حقوق آنان دفاع می‌کند و با حفظ و نگهداری آثار، اجازه نمی‌دهد آثار هنرمندان از بین برود.

وی گفت: این طرح طی جلساتی با اعضای گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان هنر مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت؛ ابتدا باید با حفظ و نگهداری آثار آهنگسازانی که در قید حیات هستند، اجرایی شود و اگر آنان تمایل دارند، کپی و نمونه‌ای از آثارشان را در اختیار فرهنگستان هنر قرار دهند، البته چنین طرحی پیش از این در موزه موسیقی اجرا شده بود و برخی هنرمندان آثارشان را به این موزه ارائه کردند اما تنها ۱۰ درصد آن انجام شد.

رئیس گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان هنر اظهار داشت: ایده حفظ و نگهداری آثار هنرمندان موسیقی در این نهاد از برنامه رادیویی «گل‌های رنگارنگ» در حوزه موسیقی ایرانی شکل گرفت؛ این برنامه پارتیتور دارد و از کودکی به یاد دارم که در خانه ما ضبط می‌شد. مرحوم داوود پیرنیا دوست، همکار و همشاگردی پدرم در مدرسه آلیانس فرانسه بود؛ سال ۱۳۳۴ زمانی که دبستان می‌رفتم، برنامه «گل‌ها» در خانه ما ضبط می‌شد.

وی افزود: در آن زمان کلنل وزیری، روح‌الله خالقی و جواد معروفی پارتیتورهای این برنامه را می‌ساختند. سال ۱۳۸۴ به خانه جواد معروفی رفتم، در سال‌های پایانی عمرش بود، از آرشیو آثار او سوال کردم که یکسری از آثار استاد معروفی در اختیار وی، بعضی در آرشیو رادیو و تلویزیون و بعضی در اختیار دوستانش بود. خودش هم دیگر علاقه‌ای به نگهداری این آثار نداشت. خانه خودم کلکسیون موسیقی است اما بعضی از آثار از بین رفته و انسان دلش می‌سوزد.

مجید انتظامی، آهنگساز پیشکسوت و عضو گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان هنر نیز در ادامه این نشست اظهار داشت: در ایران چند نهاد همچون سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نت‌های موسیقی، آثار صوتی و پارتیتورهای آهنگسازان را دریافت، مرمت و در فضای مناسبی نگهداری می‌کنند. کتابخانه ملی پیشنهاد نگهداری آثارم را به من داده است اما متاسفانه آثارم متعلق به ۴۰ سال پیش است؛ بیشتر این آثار را با مداد نوشتم. فضای مناسبی برای نگهداری آنها نبوده و به مرور زمان از بین رفتند و اگر بخواهم درست‌شان کنم باید از اول بنویسم اما یک تعدادی از آنها قابل نجات است.

وی گفت: ۷۷ سال دارم، از 7-6 سالگی موسیقی را شروع کردم، تاکنون‌ شناختی از فرهنگستان نداشتم، اگر هم داشتم خیلی کمرنگ بود. می‌توان این نهاد را به هنرمندان موسیقی و دست‌اندرکاران این حوزه معرفی و امکاناتی فراهم کرد تا فارغ‌التحصیلان موسیقی و آهنگسازان جوان، قطعات خود را در استودیوی فرهنگستان هنر ضبط کنند و نت‌های آنان در اینجا ثبت و نگهداری شود.

انتظامی افزود: در شرایط فعلی آهنگسازان جوان نمی‌توانند به دنبال سرمایه‌گذار باشند، چون سرمایه‌گذار روی آثاری سرمایه‌گذاری می‌کند که بازگشت مالی برای او داشته باشد؛ جوانی که تازه فارغ‌التحصیل شده است، کمتر به او بها می‌دهند. ما باید به گونه‌ای عمل کنیم که دانشجویان موسیقی را جذب خودمان کنیم و به او امکانات بدهیم تا به مرور جذب این نهاد شود یا در بخش‌ها و نهادهای مختلف شغل پیدا کند.

عضو گروه تخصصی موسیقی فرهنگستان هنر بیان کرد: با طرحی که در فرهنگستان هنر اجرایی خواهد شد، می‌خواهیم آثار هنرمندان موسیقی را حفظ کنیم تا مکانی باشد که جوانان از این آثار بهره‌مند شوند یا پارتیتورهای خودشان را ارائه کنند. آثار بسیاری از بزرگان موسیقی از بین رفته است و ما افسوس می‌خوریم؛ اکنون دل‌مان می‌خواهد این نسل را حفظ کنیم.

انتظامی گفت: در دوران 8 سال دفاع‌مقدس هنرمندان موسیقی از جمله بنده برای اجرای برنامه‌های موسیقی در شرایط سخت در خط مقدم بودیم اما هیچ آثار موسیقایی جز چند عکس از آن دوران باقی نمانده است؛ در آن زمان هنرمندان موسیقی خیلی از خودگذشتی کردند. پدرم (مرحوم عزت‌الله انتظامی) در یک دیالوگی می‌گفت هنرمندان با عشق کار کردند، محبت دادند، خوب نوشتند، خوب اجرا کردند اما متاسفانه بد با آنها رفتار شد، چیزی که لیاقت‌شان بود، توجه نشد و خیلی از آنها از بین رفت. هنرمند تا عاشقانه کار نکند، هیچ وقت هنرش ماندگار نمی‌ماند اما اکنون شرایط اینگونه نیست.