گروه فرهنگ و هنر: همزمان با ایام اربعین و برپایی خیمه‌های عزاداری در اقصی نقاط کشور، هیأت‌های بزرگ به‌ صورت برخط میزبان عزاداران حسینی هستند. هیأت‌های بزرگ مذهبی که به ‌واسطه سخنرانان سرشناس و مادحین مطرح در کانون مراجعه عزاداران حسینی قرار می‌گیرند، در کنار میزبانی حضوری از سیل ارادتمندان به خاندان اباعبدالله(ع)، به پشتوانه پخش زنده، در فضای مجازی نیز میزبان عزاداران هستند.

بر این اساس سایت «‌آپارات» به‌ صورت ویژه پوشش زنده عزاداری در هیات‌های بزرگ تهران و شهرستان‌های مختلف را همزمان با ایام اربعین حسینی در دستور کار خود قرار داده است. کاربران با مراجعه به صفحه ویژه محرم و اربعین در این سایت می‌توانند علاوه‌ بر دسترسی به آرشیوی غنی از ویدئوهای مذهبی، به ‌صورت زنده در جریان آیین عزاداری در هیأت‌های بزرگ قرار بگیرند.

پخش زنده تعزیه، زیارت امام حسین(ع)، پخش تصاویری از کربلای معلی و... از دیگر برنامه‌های آپارات است. حاج محمود کریمی، عبدالرضا هلالی، مجید بنی‌فاطمه، میثم مطیعی، سعید حدادیان، مهدی رسولی و حسین سیب‌سرخی از مداحان سرشناسی هستند که عزاداران از طریق این سایت می‌توانند به آرشیوی از تازه‌ترین مداحی‌ها و مرثیه‌خوانی‌های آنها دسترسی داشته باشند.

به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر با توجه به رشد و گسترش شبکه‌های اجتماعی و علاقه عموم مردم به فضای نت، بخشی از مراسم سوگواری و عزاداری مذهبی نیز از حضور در هیات‌های مذهبی و به طور حضوری، به فضای آنلاین منتقل شده باشد. داده‌های آماری نشان می‌دهد «آپارات» در دهه اول محرم امسال توانست رکورد ۵۴ میلیون بازدید عزاداران را به ثبت برساند و در بخش پوشش زنده در همین بازه زمانی هم رکورد بیش از ۶ میلیون دقیقه بازدید آنلاین از آیین‌های عزاداری در این سایت به ثبت رسید. این میزان توجه به فضای آنلاین به طور توأمان می‌تواند مزیت‌ها و مشکلاتی را نیز برای کاربران مجازی و برگزارکنندگان ایجاد کند.

نخستین مزیت حضور مجازی و آنلاین صرفه‌جویی در وقت و جلوگیری از ازدحام شرکت‌کنندگان است که می‌تواند به کاهش ترافیک شهری نیز بینجامد، مضاف بر اینکه با شیوع کرونا و بیماری‌های ویروسی، احتمال ابتلا به ویروس‌های جدید افزایش می‌یابد و کاهش مشارکت جمعی می‌تواند تا حد زیادی اینگونه ابتلائات را که به واسطه حضور مردم حاصل می‌شود، کاهش دهد. مزیت مهم دیگر سوگواری و مشارکت‌های اجتماعی آنلاین این است که برای کسانی که علاقه‌مند حضور در این گونه مجالس هستند اما نمی‌توانند، این امکان فراهم می‌شود که به طور زنده و برخط در مراسم حاضر باشند؛ امکانی که به واسطه ظهور تکنولوژی در سال‌های اخیر طرفداران زیادی یافته است و هر فرد از هر جای ایران یا جهان، از روستا تا بزرگ‌ترین شهرها می‌تواند به طور زنده در مراسمی که دوست دارد شرکت کند.

در مقابل، برخی معضلات و آسیب‌ها نیز به واسطه افزایش حضور مجازی کاربران در فضای وب و عدم حضور فیزیکی در مراسم به وجود آمده است که نخستین مورد آن به کاهش شور جمعی شرکت‌کنندگان مربوط می‌شود. بدون شک مراسم‌های اینچنینی به واسطه ماهیت جمعی خود امکان جذابیت بیشتری می‌یابند و کاهش مشارکت عموم مردم و خانه‌نشینی می‌تواند در درازمدت هیات‌های مذهبی را خلوت کرده و بازدیدهای اینترنتی را افزایش دهد. علاوه بر آن، اینگونه مشارکت‌های آنلاین، این مشکل را نیز به وجود می‌آورد که سبب تنبلی و کاهلی جمعی در میان اقشار مختلف جامعه و کاهش مراودات و معاشرت اجتماعی می‌شود. بدون شک یکی از مزایای حضور در هیات‌ها و مساجد، تعامل متدینان و مراودات فردی و اجتماعی است که در سالیان سال محل اتفاقات و مناسبات زیاد خانوادگی و اقتصادی شده است، حال با حذف حضور فیزیکی و نشستن کاربران پای سیستم‌ها و گوشی‌های تلفن، این شکل از مراودات اجتماعی به طور محسوسی حذف و در مقابل، نوعی انفعال و بی‌کنشی اجتماعی حاصل می‌شود.

در هر حال، میزبانی آنلاین هیات‌های حسینی امکان مهم و به روزی است که فرصت‌‌ها و چالش‌هایی دارد اما به نظر می‌رسد مزیت‌های آن بیش از معایب آن باشد و امکان همراهی افراد مختلف از مکان‌های گوناگون در یک گردهمایی اجتماعی و فرهنگی مهم‌ترین مزیت و ظرفیت اینچنین اتفاقات و رخدادهایی محسوب می‌شود.