پاول دوروف، موسس و مدیر روسی - فرانسوی پیام‌رسان تلگرام روز شنبه در فرودگاه پاری - لو بورژه در شمال شهر پاریس و هنگام پرواز با جت شخصی خود توسط سرویس امنیتی فرانسه بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد. رسانه‌های فرانسوی علت بازداشت وی را نبود نظارت کافی بر آنچه دولت فرانسه فعالیت‌های مجرمانه در پلتفرم تلگرام عنوان کرده است، معرفی کردند. تا پیش از این نیز دوروف خاک روسیه را در سال 2014 به دلیل تلاش دولت این کشور برای اعمال محدودیت بر اپ پیام‌رسان تلگرام ترک کرده و در دوبی ساکن بود. وی روز گذشته در سفری هوایی از جمهوری آذربایجان به فرانسه توسط دستگاه امنیتی این کشور دستگیر شد. میلیاردر 39 ساله روس‌تبار که هم‌اکنون تابعیت فرانسوی - اماراتی دارد با اتهام کمبود نظارت بر پیام‌رسان خود و عدم برخورد با محتوای مجرمانه در این شبکه اجتماعی جهانی و محبوب مواجه است. تلگرام از سوی بسیاری از کشورهای غربی به دلیل عدم همکاری با مجریان قانون و سرویس‌های امنیتی این کشورها تحت فشار قرار دارد. تا پیش از این نیز دولت روسیه در سال 2018 به دلایل مشابه اقدام به مسدود کردن تلگرام کرد اما در نهایت سال 2021 این محدودیت لغو شد. 

پیام‌رسان تلگرام که تا پیش از این در روسیه، اوکراین و جمهوری‌های شوروی سابق از محبوبیت بالایی برخوردار بود، در سالیان اخیر به دلیل امتناع از سانسور محتوای ضد غرب و در اختیار قرار دادن اطلاعات کاربران به مقامات کشورهای اروپایی و آمریکا، در بین شهروندان این کشورها رواج یافته است. به نظر می‌رسد علت اصلی دستگیری دوروف با انگیزه‌های سیاسی همراه باشد. ولادیسلاو داوانکوف، معاون رئیس دومای روسیه در واکنش به بازداشت پاول دوروف از سرگئی لاوروف، وزیر خارجه این کشور درخواست کرد اقدامات لازم برای آزادسازی مدیر تلگرام را انجام دهد، زیرا به نظر او دستگیری دوروف با انگیزه سیاسی همراه بوده و ممکن است جهت به دست آوردن اطلاعات کاربران روسیه انجام گرفته باشد؛ اقدامی که با توجه به وضعیت خاص تلگرام پس از آغاز جنگ اوکراین بعید به نظر نمی‌رسد. واکنش‌ها به بازداشت مدیر تلگرام در فرانسه به مقامات روسیه محدود نمانده و بسیاری از اشخاص مطرح جهان مانند ایلان ماسک، مالک شبکه اجتماعی ایکس(توئیتر سابق) در واکنش به خبر بازداشت پاول دوروف، خواستار آزادی او شدند. ماسک در توئیتی کنایه‌آمیز نوشت: تصور کنید سال 2030 در اروپا هستید و به دلیل لایک کردن یک میم اعدام می‌شوید. این طعنه ماسک نسبت به وضعیت آزادی بیان در کشورهای اروپایی است. ایلان ماسک نیز مدتی قبل از سوی مقامات اتحادیه اروپایی و کشور انگلستان به دلیل عدم اجرای محدودیت برای معترضان راست افراطی اروپا در شبکه اجتماعی ایکس مورد انتقاد قرار گرفته بود. تاکر کارلسن، مجری معروف و خبرنگار سابق فاکس‌نیوز نیز در توئیتی نوشت: مالک تلگرام زمانی روسیه را ترک کرد که دولت این کشور تلاش کرد شبکه اجتماعی او را کنترل کند. در نهایت این پوتین نبود که او را به دلیل اجازه دادن به مردم برای اعمال آزادی بیان دستگیر کرد؛ این یک کشور غربی، متحد دولت بایدن و عضو ناتو بود که او را بازداشت کرد. چند ماه قبل دوروف در مصاحبه با کارلسن به فشارهای ایالات متحده آمریکا بر تلگرام و تلاش برای ایجاد نفوذ در این پیام‌رسان اشاره کرده بود. وی در این مصاحبه به تلاش ماموران سرویس‌های امنیتی آمریکا برای استخدام کارمندان تلگرام و ایجاد نفوذ مخفیانه در این اپ اشاره کرده بود. با توجه به نگرانی‌های ایجاد شده درباره نقض آزادی بیان و حریم شخصی کاربران در فضای مجازی به نظر می‌رسد انگیزه سیاسی در پشت پرده بازداشت پاول دوروف دخیل باشد. با توجه به نگرانی‌های ایجاد شده برای دولت فرانسه و سایر کشورهای اروپایی طی اعتراضات سالیان گذشته در این کشورها و عدم همکاری برخی پلتفرم‌ها مانند تلگرام در سانسور و حذف محتوای مربوط به سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات توسط پلیس، به نظر بازداشت مدیر تلگرام با انگیزه سیاسی همراه است. سال گذشته بود که پس از قتل ناهل مرزوق، نوجوان 17 ساله الجزایری - فرانسوی به دست پلیس فرانسه موجی از خشم و اعتراض در سرتاسر فرانسه شعله‌ور شد. در حین اعتراضات تصاویر سرکوب خشونت‌آمیز پلیس فرانسه در بسیاری از شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و همین موضوع واکنش مقامات فرانسه را برانگیخت. دولت فرانسه خواستار سانسور و حذف محتوای خشونت‌آمیز مربوط به اعتراضات این کشور شد که از سوی برخی پلتفرم‌ها مانند تلگرام پذیرفته نشد؛ مساله‌ای که به چالشی جدی برای مدعیان آزادی بیان تبدیل شده است؛ چالشی که پس از 7 اکتبر و اوج گرفتن اعتراضات حامیان فلسطین در سرتاسر جهان و بویژه در کشورهای غربی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از پلتفرم‌های جهانی مانند اینستاگرام، توئیتر و فیسبوک بارها حامیان فلسطین را تحت سانسور شدید قرار داده و آنها را با محدودیت‌های فراوان رو‌به‌رو کرده‌اند؛ اقداماتی که در تلگرام رخ نداد و کانال‌های مربوط به مقاومت فلسطین و لبنان همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند. به نظر می‌رسد همین امر نیز در واقعه رخ داده برای پاول دوروف بی‌تاثیر 

نباشد. 

* مدودف: دوروف می‌خواست بی‌وطن باشد اما...

پیام‌رسان تلگرام از آغاز جنگ اوکراین تبدیل به میدان جنگ رسانه‌ای میان مقامات روسیه و اوکراین شده است. به نحوی که مقامات 2 کشور در کانال‌های تلگرامی خود مواضع رسمی‌شان را منتشر می‌کنند و تصاویر بسیاری از عملیات‌های نظامی و اطلاع‌رسانی درباره آنها نیز در این پیام‌رسان صورت می‌گیرد. حتی دیمیتری مدودف نیز واکنش خود را نسبت به خبر بازداشت پاول دوروف در کانال تلگرامی خود قرار داد. مدودف در واکنش به این خبر نوشت: او (دوروف) می‌خواست شهروند جهان باشد و بدون وطن بخوبی زندگی کند اما اشتباه می‌کرد. برای دشمنان مشترک ما او همچنان روس است.