گروه فرهنگ و هنر: «باد صبا» را باید یکی از متفاوت‌ترین مستند‌های سینمایی پیرامون ایران دانست. این مستند سال 1347 به کارگردانی فیلمسازی به نام آلبر لاموریس با گویندگی منوچهر انور به مدت ۷۰ دقیقه تولید شد. در این فیلم ایران از آسمان با بالگرد نشان داده می‌شود و موسیقی متن کار نیز بر اساس آثار سنتی ایران توسط حسین دهلوی و ابوالحسن صبا ساخته شده است اما این مستند ماندگار در سینمای ایران روز گذشته در موزه سینما اکران شد و با حضور کارشناسان و منتقدان مورد بررسی قرار گرفت.

محمدرضا اصلانی، فیلمساز پیشکسوت سینمای ایران که به عنوان یکی از مدعوین در این نشست حاضر بود، درباره این مستند اظهار داشت: من لاموریس را با فیلم «بادکنک قرمز» شناختم که اثری شاعرانه و رمانتیک بود. سینمای جهان بسیار محدود به مباحث رمانتیک می‌پردازد و لاموریس احیا‌کننده رمانتیسیسم در سینمای مستند بوده و «باد صبا» نیز یک فیلم رمانتیک درباره ایران است. لاموریس برای ساخت این فیلم هلی‌کوپتری طراحی می‌کند که بدون لرزش باشد، چرا که تا آن زمان فیلم‌های ساخته‌شده به وسیله هلی‌کوپتر دارای لرزش‌های زیادی بود و نمی‌شد در آنها امری زیبایی‌شناسانه را به وجود آورد. لاموریس با تکنیسین‌های مختلفی کار کرد تا سرانجام توانست موتوری برای یک هلی‌کوپتر 2 فرمانه طراحی کند تا بدون لرزش باشد.

کارگردان «شطرنج باد» افزود: او با طراحی تازه خود فیلم‌های مختلفی را کارگردانی کرد و به‌وجودآورنده حرکت سَیَلانی در سینما بود. شهرت اولیه لاموریس به فیلم «بادکنک قرمز» بازمی‌گردد و به همین دلیل برای ساخت «باد صبا» به ایران دعوت شد. لاموریس برای گفتار انگلیسی این فیلم علاقه نداشت تا از فردی جهان‌سومی استفاده کند اما در ایران منوچهر انور به او پیشنهاد شد. انور برای روایت این اثر، گفتار فرانسوی آن را مبنای کار خود قرار داد و گفتار آن را به انگلیسی و فرانسوی نوشت و ایده لاموریس را در متن پیاده کرد.

اصلانی با بیان اینکه لاموریس به واسطه امر تکنولوژیک موفق شد به نوعی امر زیبایی‌شناسانه دست پیدا کند، افزود: این مساله موضوعی است که ما همچنان در ایران به آن دست نیافته‌ایم. سینمای مستند ایران با فعالیت‌های روشنفکران ایرانی نظیر فریدون رهنما، انور و گلستان به راه افتاد و آثاری متکی بر ایده‌هایی خلاقانه شکل گرفت که همچنان نیز دیدنی به نظر می‌رسند. فیلمسازی مستند در آن سال‌ها هنوز به یک حرفه مشخص تبدیل نشده بود و بیشتر با امر اشتیاق در ارتباط بود. نکته مهم این است که همواره هنر و اندیشه‌های پیشرو در آغاز با مخالفت 

رو به رو می‌شود و بسیاری از حرکت‌های انجام‌شده به دلیل چنین نوع برخوردی مجال جهانی شدن پیدا نکرده است. در دهه 50 ایران در تولید مستندهای دراماتیک در جهان پیشرو بود اما همین فضا منجر به ناشناخته ماندن بسیاری از آثار شد. ایران می‌توانست به عنوان بنیان‌گذار مستند دراماتیک در جهان شناخته شود اما متاسفانه این فرصت از دست رفت و سال‌ها بعد و در دهه 90 بی‌بی‌سی این عنوان را به خود اختصاص داد.

سعید رشتیان، فیلمساز پیشکسوت سینمای مستند نیز گفت: در آن دوره حرکت و تجربه‌های سینمای ایران آغاز شده و آقای اصلانی نیز مشغول پروژه «ایران زمین» بود و مستندهای شاعرانه‌ای در قالب تجربه‌های تازه به ثمر می‌نشست. باید نسبت ظرفیت‌های فناوری موجود در سینمای ایران با این اثر سنجیده شود.

ارد عطارپور، فیلمساز شناخته‌شده سینمای مستند نیز درباره فیلم گفت: من فیلم «بادکنک قرمز» لاموریس را دیده‌ام و به نظرم بسیار فیلم خوب و الهام‌بخشی است و سینمای کوتاه داستانی ایران از آن اثر بسیار سود برده است. پس از «بادکنک قرمز» توجه لاموریس به آسمان جلب می‌شود و او این نما را به کرات در آثار خود مورد استفاده قرار می‌دهد. لاموریس به دلیل هوش، ذکاوت و نوع نگاه خاص خود، نوعی غافلگیری را به مخاطب هدیه می‌داد. در آن زمان دیدن زمین از نمای بالا بسیار غافلگیر‌کننده بود و تصور آن دشوار به نظر می‌رسید. روابط عاطفی، خیال‌انگیز و شاعرانه توسط لاموریس به فیلم تزریق شده است و این موضوع با دخالت در زندگی مردم صورت پذیرفت که گاهی نیز مورد انتقاد واقع می‌شد. «باد صبا» برای من مانند یک آلبوم خانوادگی است که پس از 50 سال از دریچه آن مجددا به تصاویری از ایران نگاه می‌کنیم و همین مساله به آن وجهی خیال‌انگیز داده است. بسیاری از مراکز یزد و اصفهان که در فیلم دیده می‌شوند امروز دیگر وجود ندارند و همین موضوع باعث نوعی شیفتگی شده است. در «باد صبا» انور نقش برجسته‌ای دارد و شاید بتوان او را یکی از مؤلفه‌های اصلی این اثر دانست.