سرانجام روز پنجشنبه پس از سپری شدن فرآیند بازداشت پاول دوروف در فرانسه، رسانه‌های جهان خبر از آزادی مشروط و با قید وثیقه مدیرعامل تلگرام دادند. طبق گزارشات رسانه‌های فرانسوی، پاول دوروف پس از 4 روز بازجویی سرانجام به دادگاه فرانسه تحویل و با قید وثیقه از زندان آزاد شد. دوروف 39 ساله که طبق تخمین نشریه فوربس در حال حاضر 15.5 میلیارد دلار سرمایه در اختیار دارد برای آزادی موقت خود مبلغ 5 میلیون یورو وثیقه به دادگاه ارائه داده است تا به صورت مشروط در فرانسه محبوس باشد. وی همچنین 2 بار در طول هفته مجبور به حضور در اداره پلیس و معرفی خود خواهد بود.

* جرائم مجازی، بهانه‌ای برای حکومت بر تلگرام

مدیرعامل تلگرام شنبه گذشته هنگام فرود با جت شخصی خود بر باند فرودگاه پاری لوبورژه در حومه پاریس توسط نیروهای امنیتی فرانسه بازداشت شد. دوروف با 12 اتهام مجرمانه از سوی دادگاه فرانسه روبه‌رو شده است؛ اتهاماتی که به دلیل عدم اعمال قوانین اتحادیه اروپایی بر پیام‌رسان تلگرام و جلوگیری از دسترسی و اعمال نفوذ سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی این کشورها به او وارد شده است. طبق ادعای دادستان پاریس، دوروف با اتهاماتی نظیر راه‌اندازی یک سکوی آنلاین برای انجام جرائمی مانند پورنوگرافی کودکان، تراکنش‌های غیرمجاز، قاچاق مواد مخدر، پولشویی، کلاهبرداری و چند اتهام دیگر مواجه است؛ اتهاماتی که به نظر بهانه‌ای برای بازداشت دوروف قرار گرفته و علت اصلی را باید در پشت‌پرده جست‌وجو کرد. به گزارش فایننشال تایمز، اتحادیه اروپایی مدتی است که مشغول تحقیق درباره تعداد کاربران پیام‌رسان تلگرام در جغرافیای اتحادیه اروپاست. مرکز تحقیقات مشترک JRC که زیرمجموعه کمیسیون اتحادیه اروپایی قرار دارد، در حال تحقیق روی تعداد کاربران واقعی تلگرام در کشورهای این اتحادیه است. تلگرام مدتی قبل مدعی شد حدود 41 میلیون کاربر در کشورهای اتحادیه اروپایی دارد؛ ادعایی که به نظر می‌رسد مورد قبول مقامات اروپایی نبوده و آنها را قانع نکرده است. مقامات اروپایی تلگرام را به عدم ارائه آمار دقیق و عدم شفافیت متهم کرده و رقم کاربران را بیش از 45 میلیون نفر برآورد می‌کنند. آنها مدعی نقض قانون خدمات دیجیتال (DSA) توسط شرکت تلگرام هستند. طبق این قانون، سرویس‌هایی که بیش از 45 میلیون کاربر فعال در اتحادیه اروپایی دارند، در دسته پلتفرم‌های بزرگ قرار گرفته و مشمول قوانین نظارت بر محتوای مصوب اتحادیه اروپایی می‌شوند. طبق این قوانین، پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های مختلف فضای مجازی که کاربران فعال آن در جغرافیای اتحادیه اروپایی به بیش از 45 میلیون نفر برسد باید به قوانین محدودکننده و در راستای درخواست حکومت‌های این اتحادیه تن بدهند؛ اقدامی که تلگرام با وجود بازداشت رئیس خود در فرانسه تاکنون به آن تن نداده است.

* تکذیبیه‌های متعدد

از طرف دیگر برخی رسانه‌های غربی با ادعای ملاقات دوروف با پوتین در شهر باکو مدعی شدند که علت بازداشت دوروف به این دیدار مربوط است. حضور همزمان دوروف و پوتین در جمهوری آذربایجان شایعاتی را مبنی بر دیدار این 2 شخصیت معروف روس‌تبار مطرح کرده بود. بخش آذری بی‌بی‌سی با استناد به منابع غیررسمی، سفر دوروف به باکو را به دلیل شرکت در نشستی مربوط به امنیت سایبری معرفی کرد؛ نشستی که جزئیات مشخصی درباره آن وجود ندارد اما طبق گزارشات غیررسمی به مرکز امنیت سایبری دولت باکو مرتبط است. مرکزی که با همکاری موسسه فناوری «تخنیون» اسرائیل تاسیس شده و قصد دارد به تربیت نیروی انسانی در حوزه امنیت سایبری و فضای مجازی بپردازد، البته وزارت ارتباطات جمهوری آذربایجان حضور دوروف در این نشست را تکذیب کرد اما تصاویری که یولیا واویلووا، دستیار دوروف در صفحه اینستاگرام خود از ساختمان این مرکز منتشر کرده است با ادعای مقامات باکو متناقض است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در واکنش به ادعای دیدار پوتین و دوروف در باکو این دیدار را تکذیب کرد اما برخی کانال‌های تلگرامی و افراد نزدیک به دوروف مدعی درخواست ملاقات دوروف با ولادیمیر پوتین و رد این درخواست از سوی رئیس‌جمهور روسیه شدند.

* تله مکرون برای دوروف؟

روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه خود مدعی است که سال 2018 امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با پاول دوروف، مدیر عامل تلگرام ملاقاتی به صرف ناهار داشته و در این دیدار پیشنهاد انتقال تلگرام به فرانسه را مطرح می‌کند؛ پیشنهادی که طبق ادعای وال استریت ژورنال رد شده و مدتی بعد این شرکت در دوبی مستقر می‌شود، همچنین طبق گزارش این روزنامه آمریکایی، یک سال قبل از این دیدار، دستگاه امنیتی فرانسه با همکاری امارات عربی متحده موفق به هک موبایل شخصی دوروف شدند. طی این عملیات که «موسیقی بنفش» نام گرفته بود سرویس جاسوسی فرانسه تلاش برای دسترسی به محتوای رمزنگاری‌شده تلگرام را داشت. با توجه به گزارش وال استریت ژورنال و بازداشت دوروف در پاریس به نظر می‌رسد این کشور از مدت‌ها قبل به دنبال اعمال نفوذ و حاکمیت بر پیام‌رسان تلگرام است؛ هدفی که با توجه به مواضع رسانه‌ای و رسمی متحدان فرانسه مانند آمریکا، رژیم صهیونیستی و سایر کشورهای غربی مشترک است و این اقدام برای اعمال نفوذ بیشتر بر فضای مجازی و پیام‌رسان‌های غیرآمریکایی انجام شده است؛ اقدامی با سیاست‌های این شرکت در تناقض است، البته مکرون در سفر اخیر خود به صربستان، ارائه دعوتنامه برای دوروف را تکذیب کرده و در پاسخ به خبرنگاران صرب گفت: من حتی از آمدن دوروف به فرانسه هم بی‌خبر بودم!

بازداشت دوروف بار دیگر مباحث مربوط به حد آزادی بیان و حقوق شهروندی در فضای مجازی و حفظ حریم شخصی کاربران فضای مجازی را داغ کرده و بر نگرانی بسیاری درباره آینده حقوق کاربران افزوده است؛ نگرانی‌هایی که واکنش اشخاصی همچون ادوارد اسنودن و حتی برخی صاحبان فضای مجازی همچون ایلان ماسک را در بر داشته است.