گروه اجتماعی: تابستان بسیار گرم در حالی رو به پایان است که رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی می‌گوید پیش‌بینی‌‌ها حکایت از آن دارد که احتمالا کاهش دما و آغاز بارش‌های پاییزه در کشور امسال دیرتر از معمول اتفاق بیفتد؛ پدیده‌ای که ناشی از تغییرات اقلیمی و جوی است. طبق گزارش‌های موجود، دمای متوسط تابستان امسال در جهان به‌ طور قابل‌توجهی بالاتر از میانگین دمای سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۲۰ رسید و شدت گرما در این فصل برای ایرانی‌ها نیز کاملا ملموس بود. هوای گرمی که گویا دست بردار نیست، چرا که طبق پیش‌بینی‌‌ها اگر چه از شدت گرما در هفته‌های آینده کاسته می‌شود اما چنین شرایطی تا نیمه آبان‌ماه ادامه دارد؛ پدیده شگفت‌انگیز جوی که موجب می‌شود بارش‌ها نیز در فصل پاییز دیرتر از موعد هر ساله شروع شود. صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با «وطن امروز» راجع به پیش‌بینی دمای هوا و وضعیت جوی با توجه به ورود به ماه‌های نخستین سال آبی جاری، اظهار داشت: هر چند پیش‌بینی‌‌های فصلی بلندمدت با عدم قطعیت همراه است و در خوشبینانه‌ترین حالت 60 تا 70 درصد می‌تواند به قطعیت برسد ولی طبق مطالعات انجام‌شده از وضعیت جریانات دور پیوند جوی روی کشور به دنبال تغییرات اقلیمی و جوی احتمالا پاییز امسال بارش‌های موثری در 2 ماه ابتدایی یا شاید کل فصل اتفاق نیفتد، چرا که پاییز امسال به احتمال زیاد نسبت به سنوات گذشته دیرتر شروع خواهد شد. وی با بیان اینکه بارش‌های موثر برای مصارف بخش کشاورزی بویژه در پاییز حیاتی و پراهمیت است افزود: انتظار این است که بارش‌ها از نیمه دوم آبان‌ماه شروع شود، این به آن معنا نیست که حتما در آبان‌ماه و حتی اوائل آذر بارش‌هایی در کشور رخ دهد اما بارش‌ها در پاییز امسال نسبت به میانگین بلندمدت کمتر پیش‌بینی می‌شود. ضیاییان گفت: نه تنها کاهش بارش‌ها در فصل پاییز محتمل است بلکه در این فصل خنکی هوا نیز نسبت به سال‌های گذشته دیرتر اتفاق خواهد افتاد. در چنین شرایطی مصرف بهینه و صرفه‌جویی آب را به مردم توصیه می‌کنیم تا با مشکل کم‌آبی در فصل پاییز مواجه نشویم. همچنین ضیاییان درباره پدیده‌های آب و هوایی «ال نینو» و «لانینا» اظهار کرد: نوسان جنوبگان (انسو) دارای 3 فاز است. نوسان جنوبگان در منطقه حاره و روی اقیانوس شکل می‌گیرد. مناطق حاره از سواحل قاره آمریکا تا جزایر اندونزی امتداد می‌یابد، بنابراین پدیده نوسان جنوبگان در منطقه‌ای از جهان رخ می‌دهد و اثرات آن در نقاط دیگری از جهان آشکار می‌شود. به همین دلیل به آن «دورپیوند» می‌گویند. دورپیوندهای زیادی در سطح جهان وجود دارد که یکی از آنها «لانینا» است. وی ادامه داد: اتفاقا تاثیر دورپیوندهای دیگر روی کشور ما بیشتر است. جمع همه دورپیوندها با هم شرایط آب و هوایی فصول ایران را رقم می‌زند. در اغلب مواقع زمانی که در حال گذر از یک فاز «انسو» به سمت فاز دیگر هستیم، شرایط آب و هوایی کشورمان تغییر می‌کند. در حال حاضر از فاز مثبت یا «ال‌نینو» در حال گذر به سمت فاز منفی یا «لانینا» هستیم. در این شرایط نمی‌توان تاثیر دقیق این جریان دورپیوند بر آب و هوای کشور را محاسبه کرد. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی اضافه کرد: بر اساس مطالعات انجام‌شده از ابتدای بررسی تاثیر جریانات دورپیوند روی کشور، این جریانات در بهترین شرایط طی پاییز و زمستان حدود ۶۰ درصد بر وضعیت جوی کشور اثرگذار بوده‌اند، بنابراین با احتساب این شرایط احتمال می‌رود پاییز در سال جاری دیرتر شروع شود و احتمال خشک بودن یا بارندگی اندک یا کمتر از نرمال بودن میانگین بارش وجود دارد. در کل انتظار داریم مجموع بارش‌ها در فصل پاییز کمتر از میانگین ۳۰ سال اخیر باشد. ضیاییان در پایان توصیه کرد: لازم است در جهت مصرف بهینه آب تلاش و از اسراف خودداری شود. ما باید در مصارف آب چه در حوزه کشاورزی، چه حوزه خانگی دقت کنیم و این صرفه‌جویی در فرهنگ‌مان نهادینه شود. ما کشوری هستیم که سال‌های خشک‌مان زیاد است، بنابراین باید مصرف آب را مدیریت کنیم تا به مشکلات بیشتری برنخوریم.

* کسری بارش سال آبی کشور صفر شد

بارش‌ها در سال آبی جاری اگر چه در فصول زمستان و بهار مناسب بود و طی ماه‌های نخستین سال بارش‌های فراتر از نرمالی را تجربه کردیم که این موضوع باعث شد کم‌بارشی‌های اوایل سال آبی جاری برطرف شود اما طبق پیش‌بینی‌‌ها احتمالا سال آبی جدید با کم‌بارشی شروع می‌شود. سازمان هواشناسی اعلام کرد کسری بارش باقیمانده از پاییز و زمستان گذشته اکنون به صفر رسیده و بخش قابل‌توجهی از این کسری در بهار امسال جبران شد. بر اساس اعلام مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، میزان بارش تجمعی کشور از ابتدای سال آبی یعنی مهر گذشته تاکنون به 232.5 میلیمتر رسیده که معادل بارش نرمال در این بازه زمانی است. این شرایط نشان می‌دهد کسری بارش باقیمانده از پاییز و زمستان گذشته اکنون به صفر رسیده است. بخش قابل‌توجهی از این کسری در بهار امسال جبران شد. با وجود اینکه میانگین پهنه‌ای بارش کشور اکنون نرمال است اما نقشه بارش تجمعی سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد بارندگی‌های امسال در بخشی از مساحت کشور کمتر از نرمال بوده است. بیشترین کسری بارش نسبت به شرایط نرمال مربوط به استان‌های سمنان با ۳۱، قزوین 26.3 و تهران با 24.9 درصد است. اگرچه بخشی از مساحت کشور با کم‌بارشی سالانه مواجه است اما میزان این کم‌بارشی از سال گذشته کمتر است و ۲۷ استان از ابتدای سال آبی تاکنون بارش بیشتری نسبت به سال قبل دریافت کرده‌اند. با این همه بارندگی‌های استان‌های بوشهر، چهارمحال‌وبختیاری، فارس و کهگیلویه‌وبویراحمد از سال گذشته نیز کمتر بوده است. اگر چه اکنون میانگین بارش کشور نرمال است اما این موضوع به معنی شرایط مطلوب نیست، چون کم‌بارشی انباشته از قبل همچنان به قوت خود باقی است و نه تنها ایران، بلکه فلات ایران با این چالش مواجه است. اغلب دشت‌های کشور به دلیل برداشت‌های بی‌رویه و بسیار زیاد از ذخایر آب زیرزمینی، به عنوان دشت‌های ممنوعه طبقه‌بندی شده‌اند. به گزارش روابط عمومی سازمان هواشناسی کشور، در تعداد قابل‌ توجهی از این دشت‌ها در استان‌هایی مانند تهران، قزوین، خراسان رضوی، اصفهان و جنوب کرمان با فرونشست شدید و بی‌سابقه زمین مواجهیم که سبب تخریب بدون بازگشت آبخوان‌ها می‌شود و تهدید جدی اقلیمی و زیستی برای سرزمین است.