گروه اقتصادی: چند وقتی است دولت وعده افزایش عرضه گوشت تنظیم بازاری را داده است تا از این طریق بتواند تقاضای بازار را کنترل کند و قیمت‌ها تعدیل شود. در حالی که اربعین به پایان رسیده و تقاضای گوشت برای مراسم‌های مذهبی دیگر وجود ندارد اما قیمت گوشت همچنان بالاست. این در شرایطی است که با نزدیک شدن به فصل پاییز و افزایش تقاضا برای خرید گوشت، احتمالا قیمت‌ها بالاتر هم خواهد رفت. برخی معتقدند بازار گوشت نیز گرفتار مافیاست و تا آنها نخواهند قیمت گوشت تعدیل نمی‌شود، حتی اگر واردات گوشت 2 برابر شود. به طور قطع این مساله نیز به تقویت نظارت نیاز دارد که فعلا دولت در این زمینه اقدامی نکرده است.

در حالی که دولت چهاردهم با شعار کاهش فشار اقتصادی و بهبود معیشتی فعالیت خود را آغاز کرد، انتظار می‌رفت با توجه به منابع ارزی که برای واردات تخصیص داده شده، قیمت گوشت کاهش یابد اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. شاید یکی از مهم‌ترین دلایل ناکارآمدی این سیاست بی‌توجهی به نیاز جامعه است. در وضعیتی که بسیاری از مردم تقاضا برای گوشت گرم دارند، عملا عرضه گوشت یخی نمی‌تواند بازار را متعادل کند.

 به عبارت دیگر متقاضیان گوشت یخی متفاوت از گوشت گرم هستند، بنابراین تقاضای آن بخش از بازار همچنان باقی است. از طرف دیگر مکانیسم عرضه دارای مشکل است. برای نمونه بسیاری از فروشگاه‌هایی که گوشت گوسفندی دریافت می‌کنند، به صورت شفاف و دقیق عرضه نمی‌کنند. هر چند دولت تلاش کرده به شکل عادی تنظیم بازار را انجام دهد اما به نظر می‌رسد اگر کار با همان مکانیسم ثبت اطلاعات خریدار و ارسال آنلاین از طریق بازرگام انجام می‌شد، راحت‌تر بازار مدیریت می‌شد، چرا که بخشی از همین گوشت‌هایی که امروز به عنوان تنظیم بازار عرضه می‌شود، از طریق قصابی‌ها فروشگاه‌های سطح شهر به قیمت آزاد وارد بازار می‌شود. این همان اشتباهی است که از سال 97 بارها در بازار کالاهای اساسی رخ داده است و هیچ‌گاه از این اشتباه همیشگی درس نگرفته‌ایم.

* احتمال افزایش قیمت گوشت

رئیس اتحادیه گوشت کشور در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره آخرین وضعیت گوشت گوسفندی در بازار پروتئین کشور اظهار کرد: بازار گوشت مسکوت و میزان فروش کم است و مردم قدرت خرید ندارند. البته به دلیل فصل گرما میزان تقاضا و مصرف گوشت قرمز کاهش یافته و این است که در مغازه‌های گوشت‌فروشی خرید بسیار کم است و تقاضا کاهش یافته است.

علی‌اصغر ملکی ادامه داد: اتحادیه گوشت به عنوان تنظیم‌کننده و توزیع‌کننده در بازار عمل می‌کند. امروز ما شاهد این هستیم نسبت به قبل گوشت بیشتری به بازار تزریق می‌شود و در صورتی که روند توزیع به همین شکل ادامه یابد، به طور قطع منطقی شدن قیمت در بازار را به دنبال خواهد داشت.

وی افزود: در 3 هفته اخیر بازار گوشت بویژه گوشت گوسفندی شاهد کاهش قیمت و شیب نزولی آرام قیمت بوده که از جمله علت‌های آن را می‌توان افزایش گوشت وارداتی و تا قدری کم شدن میزان خرید مردم به واسطه عدم توان مالی دانست.

ملکی توضیح داد: مصرف گوشت نسبت به گذشته تا حدی کاسته شده است. امید داریم با توجه به مشکلاتی که کاهش مصرف گوشت برای سیستم درمان کشور به وجود می‌آورد، این روند با تدابیر دولت اصلاح شود تا در آینده نیاز نباشد همین هزینه، بلکه مبلغ بیشتری را در حوزه درمان هزینه کنیم.

وی افزود: طی چند وقت اخیر به دلیل عرضه گوشت خارجی در بازار، قیمت گوشت قرمز ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان کاهش داشته است، به دلیل اینکه بازار ضعیف‌ است و مردم چندان قدرت خرید ندارند. یقینا با حرکت به سمت مهرماه و خنک‌تر شدن هوا میزان مصرف گوشت قرمز افزایش خواهد یافت. امیدواریم گوشت‌های تنظیم بازار بتواند بازار را آرام نگه دارد تا در این زمینه چالشی ایجاد نشود.

ملکی با اشاره به افزایش مصرف گوشت در مقاطعی نظیر محرم و بازگشت حجاج و عید قربان گفت: در حال حاضر این مناسبت‌ها به پایان رسیده و میزان مورد نیاز گوشت برای همه این مناسبت‌ها تأمین شده است. از این به بعد دیگر فشاری بر بازار تأمین گوشت نیست و از شرایط فشار خارج شده‌ایم، البته بعد از مهرماه احتمالا مصرف و قیمت گوشت در کشور افزایش می‌یابد. وی تصریح کرد: آمار سال‌های گذشته نشان از این دارد که از مهرماه به بعد تا حدی مصرف گوشت در کشور افزایش می‌یابد که با مدیریت وزارت جهاد کشاورزی و نظارت نهادهای ناظر و مدیریت عمومی گوشت در کشور ان‌شاءالله شاهد آرامش بیشتری در این بازار خواهیم بود.

در مقطع کنونی دولت اگر به دنبال تعدیل قیمت گوشت است، باید هزینه‌های تولید را کاهش دهد. در چند وقت اخیر قیمت نهاده‌های دامی در بازار جهانی کاهش داشته است. حتی گفته می‌شود قیمت مواد غذایی نیز روند نزولی داشته اما بازار ایران بی‌توجه به تغییرات بازار جهانی، همچنان قیمت بالای خود را حفظ کرده است.

قیمت گوشت در بازار ایران تعدیل نمی‌شود مگر اینکه دولت برنامه مدونی برای تولید دام داشته باشد. در سال‌های گذشته بعد از اینکه قیمت گوشت افزایش یافت، بسیاری از دام‌های ماده نیز سر از کشتارگاه‌ها درآوردند و همین مساله منجر به بروز مشکلاتی برای تولید گوشت در سال‌های بعد شد. در شرایط کنونی نیز دولت چهاردهم راهبردی برای حل مشکل گوشت ندارد و تنها به واردات گوشت اکتفا کرده است. به طور قطع تنظیم بازار بر مبنای واردات می‌تواند اثری موقت داشته باشد، هر چند در یک ماه اخیر با وجود اینکه دولت واردات را افزایش داده، قیمت گوشت تغییر چندانی نداشته است، البته در همین شرایط هم اگر دولت واردات گوشت را متوقف کند، به طور قطع بار دیگر قیمت‌ها صعودی می‌شوند. از طرف دیگر به طور طبیعی در فصول سرما تقاضا برای گوشت بیشتر از فصل‌های گرم سال است. هرچند بسیاری از مسؤولان و کارشناسان تاکید دارند امکان جایگزین کردن گوشت مرغ با گوشت قرمز وجود دارد اما از آنجا که در مقطع کنونی میزان عرضه و تقاضای گوشت مرغ برابر است، در صورتی که تقاضا از گوشت قرمز به سمت گوشت مرغ سرازیر شود، به طور قطع قیمت گوشت مرغ نیز افزایش خواهد یافت.

این در حالی است که برخی معتقدند هر محصولی تقاضای خاص خود را دارد و امکان جایگزین کردن آن وجود ندارد، بویژه اینکه حذف برخی مواد غذایی در بلندمدت می‌تواند روی سلامت افراد جامعه تاثیر بگذارد. به همین دلیل پیشنهاد مسائلی مانند جایگزین کردن یک محصول با محصول دیگر کاربردی نیست، بنابراین در شرایط کنونی دولت باید سیاست‌های خود را در راستای تقویت اقتصاد کشاورزی قرار دهد.

* سیاست مؤثر در تنظیم بازار گوشت

ارائه تسهیلات برای سرمایه‌گذاری دامپروران و کشاورزان در تولید دام می‌تواند تا حدودی این چالش را برطرف کند. یکی دیگر از مسائلی که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که دام ایل‌ها بخش مهمی از نیاز گوشت کشور را تامین می‌کند، از آنجا که از ایلات چندان حمایت نشده، بسیاری از آنها یکجانشین و از دامپروری دور شده‌اند.

یکی از سیاست‌های کلان کشور در سال‌های اخیر موضوع خودکفایی بوده است اما وزارت جهاد کشاورزی تاکنون به واردات گوشت برای حل این مساله اکتفا کرده است. در سال‌های نخستین تحریم‌ها علیه ایران گفته می‌شد برخی از همین گوشت‌های وارداتی دوباره از ایران به سمت کشورهایی مانند عراق و افغانستان قاچاق می‌شود، به همین دلیل واردات گوشت تاثیر چندانی بر بازار ایران نداشت. حتی در دولت دوازدهم برای برخی مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی به اتهام فساد در بخش واردات پرونده قضایی نیز تشکیل شد.

موضوع مدیریت بازار گوشت در مقطع کنونی اهمیت بسیار بالایی دارد، چرا که حقوق و دستمزد به میزان تورم افزایش نیافته است. از طرف دیگر دولت چهاردهم اخیرا اعلام کرده برنامه‌ای برای افزایش یارانه‌ها ندارد، آن هم در شرایطی که مصرف گوشت قرمز در دهک‌های پایین جامعه بشدت کاهش یافته است. علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت کشور چندی پیش این موضوع را تایید کرد که سرانه مصرف گوشت در ایران حدود نصف استاندارد جهانی است. در حالی که سرانه مصرف گوشت در دنیا حداقل 12 کیلوگرم است - البته برخی کشورها بیشتر از این میزان گوشت مصرف می‌کنند - در ایران میزان مصرف گوشت به کمتر از 6 کیلوگرم رسیده است. 

طبق استانداردهای بهداشت و سلامت به نسبت وزن افراد، هر فرد باید حداقل روزانه 50 گرم گوشت مصرف کند که این یعنی در ماه باید یک و نیم کیلو گوشت مصرف کند تا بدن بتواند سیستم ایمنی مناسبی داشته باشد.