گروه فرهنگ و هنر: حمایت قابل‌ توجه اهالی سینما در جشنواره مهم و باسابقه اروپایی‌ها یعنی جشنواره فیلم ونیز از مردم مظلوم فلسطین و محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه، نشان‌دهنده تغییر مناسبات جهانی نه تنها در محافل سیاسی – امنیتی، بلکه در مجامع فرهنگی – هنری است.

 اگر سال 1978 میلادی، حامی فلسطین در آکادمی اسکار هو شد، امسال نه تنها حامی غزه در سالن دالبی‌تئاتر شهر لس‌آنجلس تمجید شد، بلکه شاهد موج گسترده‌ای از اعتراضات اهالی هنر از اروپا و آمریکا تا آفریقا و آسیا به لابی‌گری صهیونیست‌ها هستیم. هنرمندان به جهت ارتباط احساسی‌تر و عمیق‌تر با آحاد جامعه، نوعی ادای دین و ابراز همدردی به مردم فلسطین نشان دادند و دیگر مثل گذشته، حمایت از فلسطین و غزه به کشور، نهاد یا عقیده خاصی محدود نیست و صدای فلسطین و فریاد مردم غزه به مطالبه‌ای جهانشمول بدل شده است. 

در مراسم اختتامیه جشنواره امسال ونیز که شامگاه شنبه در جزیره شمالی ایتالیا برگزار شد، کم نبودند فیلمسازان و بازیگرانی که به حمایت از آرمان فلسطین پرداختند. سارا فریدلند کارگردان آمریکایی، اسکندر کوپتی سینـماگر فلسطینی،  لینو موسلا و لورا مورانته بازیگران ایتالیایی، نئو سورا کارگردان آمریکایی، آنا فوگلیتا بازیگر ایتالیایی، مهدی برساوی کارگردان و فاطما صفار بازیگر فیلم «آیچا» و  فابیو تستی هنرپیشه ایتالیایی از جمله هنرمندانی بودند که رفتار حمایتی آنها از مردم فلسطین بازتاب زیادی در رسانه‌های مختلف جهان داشت. برای نمونه، سارا فریدلند که با فیلم «تماس آشنا» موفق شد ۲ جایزه بهترین فیلم اول و کارگردانی بخش‌ افق‌های جشنواره ونیز را دریافت کند، پس از دریافت جایزه گفت: «به عنوان یک هنرمند آمریکایی یهودی، این جایزه را در حالی دریافت می‌کنم که سیصدوسی‌وششمین روز نسل‌کشی اسرائیل در غزه و هفتادوششمین سال اشغال فلسطین را شاهد هستیم. این مسؤولیت ما به عنوان فیلمساز است تا از این فرصت‌ها برای جلوگیری از فرار اسرائیل از مجازات در صحنه جهانی استفاده کنیم. من در همبستگی با مردم فلسطین و مبارزه آنها برای آزادی، در کنارشان ایستاده‌ام».

حمایت از مردم فلسطین تنها به مراسم اختتامیه محدود نمی‌شد و در افتتاحیه جشنواره ونیز و در جریان فرش قرمز کمدی - درام ایتالیایی «احساس بهتر»، لینو موسلا، بازیگر ایتالیایی، تی‌شرتی با نوشته «فلسطین را آزاد کنید» به تن داشت و لورا مورانته، دیگر بازیگر این فیلم نیز بادبزنی همراه داشت که روی آن نوشته بود: «نسل‌کشی غزه را متوقف کنید. بیش از ۴۰ هزار نفر و بیش از ۱۶ هزار کودک جان باخته‌اند».

در چنین شرایطی، هشتادویکمین دوره جشنواره فیلم ونیز در حالی به پایان رسید که همچون سال گذشته، امسال هم شاهد حضور فیلم‌های بزرگی بودیم که هر کدام‌شان شانس بالایی برای کسب جوایز داشتند. سال 2023 با وجود حواشی و روزهای عجیبی که سینما به خاطر اعتصابات انجمن بازیگران پشت سر ‌گذاشت، جشنواره ونیز پذیرای فیلم‌های بزرگی بود، از «بیچارگان» اثر یورگوس لانتیموس، «مایسترو» اثر بردلی کوپر و «پریسیلا» اثر سوفیا کوپولا تا «آدمکش» اثر دیوید فینچر، «فراری» اثر مایکل مان، «ضربه شانس» اثر وودی آلن و «هیتمن» اثر ریچارد لینکلیتر. به همین منوال، امسال هم ونیز سال موفقی را پشت‌سر گذاشت و فیلمسازان بزرگی با آثارشان به آن قدم گذاشتند؛ از «اتاق همسایه بغلی» اثر پدرو آلمودوار، «بروتالیست» اثر بردی کوربت، «نظم» اثر جاستین کرزل و «ماریا» اثر پابلو لارین تا «جوکر: جنون مشترک» اثر تاد فیلیپس، «بیبی‌گرل» اثر هالینا رین و «بیتل‌جوس بیتل‌جوس» اثر تیم برتون. 

در این میان جایزه‌ شیر طلایی ونیز 2024 در نهایت به «اتاق همسایه» رسید؛ نخستین فیلم انگلیسی‌زبان آلمودوار با بازی تیلدا سوینتن، جولین مور و جان تورتورو. فیلم داستان روزهای پایانی زندگی زنی را روایت می‌کند که از یک سرطان کشنده رنج می‌برد و شانس بالایی برای زنده ماندن ندارد. او در حالی که با ترس‌ از مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند، با دوست قدیمی نویسنده‌اش روبه‌رو می‌شود که اخیرا کتابی درباره رویارویی با مرگ نوشته‌ است. ۲ دوست قدیمی، تصمیم می‌گیرند چند روز پایانی را در کنار یکدیگر وقت بگذرانند. فیلم آلمودوار که تأملی بر دوستی و مرگ است، پس از تشویق ۲۰ دقیقه‌ای حضار، موفق به کسب جایزه شیر طلایی شد. آلمودوار که یکی از فیلمسازان محبوب ونیز است، بسیاری از فیلم‌های خود را طی ۴ دهه گذشته در این جشنواره به نمایش گذاشته است. او هنگام دریافت جایزه گفت: «دوست دارم این جایزه را به خانواده‌ام تقدیم کنم. این فیلم نخستین فیلم من به زبان انگلیسی است اما روح آن اسپانیایی است».

جایزه‌ شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی هم به بردی کوربت برای «بروتالیست» (The Brutalist) رسید که به نظر می‌رسد در فصل جوایز، حضور پررنگی خواهد داشت. «بروتالیست» داستان یک معمار مشهور اروپایی به نام لازلو توث (آدرین برودی) را روایت می‌کند که سال ۱۹۴۷، پس از دوران جنگ، از مجارستان به آمریکا فرار کرده است تا آغاز دوباره‌ای داشته باشد اما هیچ‌چیز مطابق برنامه پیش نمی‌رود. نه تنها همسر او در اروپا گرفتار می‌شود و نمی‌تواند همراه او به آمریکا بیاید، بلکه حالا به جای طراحی ساختمان‌های شگفت‌انگیز، زغال‌سنگ جابه‌جا می‌کند تا او را از پناهگاه اخراج نکنند و آواره نشود.

از سویی در حالی که انتظار می‌رفت آنجلینا جولی شانس بالایی برای کسب جایزه‌ بهترین بازیگر زن داشته باشد اما این نیکول کیدمن بود که با فیلم «بیبی‌گرل» (Babygirl) گوی رقابت را از او ربود اما کیدمن به دلیل مرگ مادرش نتوانست در مراسم اهدای جایزه شرکت کند. او در بیانیه‌ای که توسط هالینا راین، کارگردان «دختر بچه» خوانده شد، گفت: «به ونیز رسیدم و مدت کوتاهی پس از آن متوجه شدم مادر زیبا و شجاعم جانل‌آن کیدمن درگذشته است. من در شوک هستم و باید پیش خانواده‌ام بروم. این جایزه برای اوست؛ اویی که به من شکل داد و من را ساخت».

پیش‌بینی بهترین بازیگر مرد اما تا حد زیادی چالش‌برانگیز بود و قبل از برگزاری مراسم کارشناس‌ها انتظار داشتند این جایزه به آدرین برودی برسد اما ونسان لندون برای «پسر ساکت» (The Quiet Son) این جایزه را به خانه برد.

ارشیا شکیبا با فیلم کوتاه «چه کسی خورشید را دوست دارد» (Who Loves the Sun) برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه بخش افق‌های هشتاد‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز شد. ارشیا شکیبا که فارغ‌‌التحصیل مدرسه فیلمسازی تورنتو است، فعالیت هنری خود را با ساخت موزیک‌ویدئو برای گروه‌های راک زیرزمینی ایرانی آغاز کرد. فیلم کوتاه مستند «چه کسی خورشید را دوست دارد» در سوریه اتفاق می‌ا‌فتد و بیانگر واقعیت‌های تلخ زندگی در پس مناظر پساآخرالزمانی سوریه جنگ‌‌زده است.

***