گروه اقتصادی: وزیر نفت در حکمی سعید خوشرو را به عنوان رئیس هیات‌رئیسه صندوق‌های بازنشستگی، پس‌انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت منصوب کرد. بالاترین جایگاهی که وی قرار داشته امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران بوده است. درست در همان سال‌هایی که میزان صادرات نفت ایران به حداقل ممکن رسیده بود، او کانال ارتباطی ایران با بازارهای نفتی بود. بنابراین آن بهبود عملکردی که امروز قرار است از او در صندوق بازنشستگی نفت انتظار داشته باشیم باید نشانه‌هایی از آن را در کارنامه او ابتدا بیابیم.

در دورانی که خوشرو معاونت بین‌الملل شرکت ملی نفت را بر عهده داشته است ایران هیچ تلاشی برای ورود به بازارهای خارجی نکرد، چرا که دیدگاه افرادی مانند او این بود که تحریم‌ها باید رفع شود تا ایران بتواند در صادرات نفت موفق شود. این مساله منجر شد بسیاری از شناورهای نفتی پر از نفت روی آب راکد بمانند و چاه‌های نفتی ایران نیز دچار آسیب شوند.

* چه تفکراتی مانع افزایش صادرات نفت ایران شد

در واقع در همان سال‌هایی که زنگنه هدایت وزارت نفت را بر عهده داشت، خبرها حاکی از این بود که در یک مقطع صادرات نفت ایران به صفر رسید. بعد از آن برخی رسانه‌های حامی وزیر وقت نفت میزان صادرات را بین 300 هزار تا 500 هزار بشکه نفت عنوان ‌کردند. مسؤولان وقت مدعی بودند ایران برای اینکه صادرات نفت داشته باشد باید تخفیف بدهد. این موضوع کاملا مشهود است در صورتی که کشوری تحریم باشد عملا برای خریداران محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود، بنابراین باید انگیزه لازم را برای آنها ایجاد کرد. با همین استراتژی در دولت سیزدهم صادرات نفت ایران افزایش یافت و حتی به سطح قبل از تحریم‌های نفتی رسید. این سیاست به طور قطع برای ایران به عنوان صادرکننده نفت کارآمد بود، چرا‌که بعد از آن در زمان جنگ روسیه و اوکراین، روس‌ها از همین شگرد برای حفظ سهم بازار خود استفاده کردند، تا جایی که آنها تخفیف بالاتری می‌دادند. اگر فروش نفت با تخفیف در شرایط تحریم اقدامی ناکارآمد بود قطعا کشورهای تحریمی دیگر از آن استفاده نمی‌کردند.

 نکته دیگر اینکه فروختن نفت برای یک صادرکننده بزرگ مانند ایران برابر با از دست دادن سهم بازار خود است. بسیاری از کارشناسان معتقدند ایجاد یک بازار صادراتی کار بسیار دشواری است اما از دست دادن آن به سادگی اتفاق می‌افتد. بنابراین عدم فروش نفت ایران در دولت دوازدهم منجر شده بود ایران بخشی از بازار خود را از دست بدهد. در دولت سیزدهم برای ورود مجدد به این بازارها هزینه‌های جدیدی به کشور تحمیل شد. این مساله نیز  به استراتژی مدیرانی بازمی‌گردد که با کار جهادی بیگانه هستند.

* اهمیت تصمیم‌گیری در صندوق بازنشستگی نفت متناسب با شرایط کشور

 در حال حاضر سعید خوشرو به عنوان فردی معرفی می‌شود که سال‌ها با زنگنه همکاری داشته است. در آن زمان وی سمت‌هایی مانند ریاست شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا)، سردبیری گروه پژوهش شانا و پژوهشگری در موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی داشته است در حالی که صندوق بازنشستگی نفت ایران یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی است که در پروژه‌های نفت و پتروشیمی حضور دارد و هم‌اکنون در شرکت‌ها و پالایشگاه‌های نفتی سرمایه‌گذاری دارد و حتی از طریق شرکت سرمایه‌گذاری و... در معاملات سهام نیز نقش موثری دارد. در صورتی که صندوق روی استراتژی مناسبی در راستای توسعه فعالیت‌های خود نداشته باشد اثر ضعیف مدیریت تنها عملکرد صندوق نفت نخواهد بود، بلکه در همه پروژه‌ها و شرکت‌هایی که این صندوق سرمایه‌گذاری دارد اثرگذار خواهد بود.

از نگاه دیگر، تبعات تصمیم‌گیری غلط صندوق بازنشستگی نفت می‌تواند بر بازنشستگان نفت نیز تاثیر بگذارد، چرا که در شرایط کنونی تورم در اقتصاد کشور بالاست. از طرف دیگر بازدهی سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد نیز بسیار کمتر از تورم است، به همین دلیل عملکرد برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز منفی است. بر همین مبنا می‌توان پیش‌بینی کرد که عملکرد ضعیف مدیران می‌تواند به افزایش فشار هزینه‌ها بر صندوق بازنشستگی صنعت نفت سنگینی کند.

* سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت ایران در فعالیت‌های اقتصادی

در متن حکم محسن پاک‌نژاد برای سعید خوشرو آمده است که نظر به تعهد تجارب و شایستگی جنابعالی و بر اساس بند ۱۱ اساسنامه صندوق‌های بازنشستگی پس‌انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت و به استناد مصوبه مورخ 13/۶/1403 هیأت امنای آن صندوق بدینوسیله جنابعالی به عنوان عضو اصلی و رئیس هیات ‌رئیسه صندوق‌های بازنشستگی و پس‌انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت منصوب می‌شوید، انتظار می‌رود با استعانت از خداوند متعال و بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌ها و در راستای تحقق اهدافی از جمله مواردی به شرح ذیل اقدام‌های لازم و مؤثر در دستور کار قرار گیرد.

- اقدام مؤثر به منظور افزایش سوددهی و بهره‌وری اقتصادی از طریق بهبود ساختار مدیریتی صندوق و شرکت‌های زیرمجموعه با توجه به تعلق دارایی‌ها به کارکنان و بازنشستگان شریف صنعت نفت.

- به‌کارگیری اقتصادی و اطمینان‌بخش از دارایی‌های صندوق و شرکت‌های وابسته از طریق سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های اقتصادی و بازرگانی مؤثر و سودده به منظور خدمت‌رسانی بیشتر و بهتر به قشر زحمتکش و خدوم بازنشسته‌.

- اهتمام جدی برای ایجاد شفافیت مالی و عملکردی در تمامی بخش‌ها و نظارت مؤثر و مستمر بر عملکرد اقتصادی مجموعه‌ها و شرکت‌های وابسته به صندوق و ارائه گزارش عملکرد و ترازنامه سالانه.

- شناسایی و به‌کارگیری مدیران و نیروهای توانمند متعهد و فسادستیز بر اساس شایسته‌سالاری و جانشین‌پروری.

* تفاوت مأموریت در صندوق بازنشستگی صنعت نفت ایران

 در حال حاضر چند نکته در حکم وزیر نفت برای رئیس هیات مدیره صندوق بازنشستگی صنعت نفت ایران پررنگ است؛ افزایش سرمایه‌گذاری شرکت در پروژه‌های اقتصادی، همچنین استفاده از دارایی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و زیرمجموعه صندوق در راستای بهبود درآمدزایی و اصلاح ساختار شرکت برای کمک به عملکرد صندوق. این برنامه‌هایی که وزیر نفت برای خوشرو ضروری تلقی کرده است کمی با سابقه او فاصله دارد. به عبارت دیگر اصلاح ساختار یک شرکت تنها توسط افرادی می‌تواند به طور موفق اجرا شود که سال‌ها سابقه مدیریت شرکت‌های دیگر را داشته باشند. به عبارت دیگر باید با چارت شرکت‌های مختلف آشنایی داشته باشد تا بتواند تغییرات لازم را ایجاد کند، البته این موضوع نیز وقتی میسر است که فرد مطلع باشد چنین معاونت، مدیرکلی و... در ساختار شرکت اثرگذار است یا خیر. 

مدیران شرکت‌ها برای اینکه بتوانند سرمایه‌گذاری مناسبی داشته باشند باید با مدل‌های اقتصادی، نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصت‌های شرکت، همچنین رقبا در بازار آشنا باشند. به طور قطع کسی که در جایگاه معاونت بین‌المللی شرکت ملی نفت کار کرده است نسبت به صندوق بازنشستگی بیگانه است، چراکه در شرایط کنونی صندوق‌های سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های تولید، همچنین سرمایه‌گذاری در بازار سهام مشغول هستند. بنابراین راهبرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری با شرکت‌هایی که در حوزه تولید و صادرات فعالیت دارند متفاوت است. هرچند هر دو شرکت در یک زنجیره فعالیت می‌کنند، اما در اینجا تنها هدف اداره شرکت نیست، بلکه بر مبنای ماموریتی که وزیر نفت برای خوشرو تعریف کرده باید عملکرد موثر به نمایش گذاشته شود.