دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره سطح زیر کشت برنج و نیاز یا عدم نیاز به واردات به «وطن امروز» گفت: اگر به شرایط ساخت و ساز و تغییرات اقلیمی توجه کنیم، سطح زیر کشت برنج در کشور نسبت به سال‌های گذشته کاهش نیافته است. با این حال، کشاورزان و تولیدکنندگان برنج در شمال کشور که اعضای انجمن نیز هستند، اعلام می‌کنند بر اثر بارندگی‌های اخیر، حدود ۳۰ درصد از محصولات آسیب دیده و در فصل زراعی جدید، تولید برنج حدود ۳۰ درصد کاهش یافته است. این افراد، کشاورز و کارخانه‌دار هستند و اطلاعات آنها قابل اعتماد است.

مسیح کشاورز ادامه داد: موضوع مهم این است که براساس مشاهدات میدانی، کشاورزان و کارخانه‌داران اعلام می‌کنند برنج شالی‌هایی که به کارخانه وارد می‌شود، نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد کمتر است. اگر چه ممکن است به اندازه سال قبل شالی برداشت شده باشد اما به دلیل آسیب‌هایی که به خوشه‌ها وارد شده، ۳۰ درصد از آن قابل فرآوری نیست.

وی همچنین به نبود ذخیره برنج ایرانی در انبارهای کشور اشاره کرد و گفت: در سال ۱۴۰۲، بخش خصوصی به این موضوع ورود کرد تا هم برنج با قیمت مناسب به خریداران برسد و هم کشاورزان دچار ورشکستگی نشوند اما امسال شرایط متفاوت است. هنوز شرکت‌های بزرگ برای خرید برنج اقدام نکرده‌اند، زیرا دولت مشوق‌هایی که وعده داده بود را ارائه نکرد و این باعث شده شرکت‌ها تمایلی به سرمایه‌گذاری نداشته باشند.

کشاورز افزود: برداشت و خرید و فروش برنج به‌صورت سنتی انجام می‌شود که این امر نمی‌تواند به بهبود قیمت‌ها و جلوگیری از رکود کمک کند. قدرت خرید برنج ایرانی کاهش یافته و نیاز است بخش خصوصی، بویژه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، به این مساله ورود کرده و برنج را خریداری و به بازار عرضه کنند. ما بارها این نظرات را به طور رسمی به دولت اعلام کرده‌ایم.

* چالش‌های قانونی واردات برنج

دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره برنج خارجی اظهار داشت: متأسفانه از سال ۱۳۹۰ روندی آغاز شد که دولت مقادیر زیادی برنج وارد و سپس اعلام کرد برای حمایت از تولید داخلی، ممنوعیت واردات را به تصویب رسانده است. این ممنوعیت در حال حاضر نیز در حال اجراست. مشکل اینجاست که اگر سال ۱۴۰۲ این ممنوعیت برقرار شد، به این دلیل بود که سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج وارد کشور شد و اگر یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن آن مصرف شده باشد، حدود ۲۰۰ هزار تن به سال ۱۴۰۲ منتقل شده، بنابراین نگرانی خاصی وجود نداشت.

وی درباره میزان واردات در سال جاری گفت: حدود ۴۵۰ هزار تن برنج قبل از شروع ممنوعیت وارد شده و امسال نیز به همین میزان برنج به کشور وارد شده است اما از آنجا که سال گذشته ذخیره‌ای وجود داشت که بازار را آرام می‌کرد، در حال حاضر چنین ذخیره‌ای وجود ندارد. واردکنندگان در ماه‌های مرداد و شهریور که در نیمه آن هستیم، حتی یک کیلو برنج نیز برای عرضه ندارند و این کمبود در سطح بازار منجر به افزایش قیمت و گران‌فروشی خواهد شد.

کشاورز ادامه داد: ممنوعیت واردات برنج به بهانه حمایت از تولید داخلی نه تنها به رونق برنج ایرانی کمک نکرد، بلکه به اقشار آسیب‌پذیر جامعه که برنج پاکستانی و هندی مصرف می‌کردند آسیب زد، زیرا اکنون مجبورند برنج ایرانی را با قیمت‌های بالاتر خریداری کنند. در شرایطی که بازار خالی است و مردم نمی‌توانند برنج ایرانی بخرند، این ممنوعیت منطقی به نظر نمی‌رسد.

وی افزود: حدود ۶۰ درصد جمعیت، بویژه ۶ دهک پایین، برنج خارجی مصرف می‌کنند. ممنوعیت واردات در حالی که به نفع تولید داخلی به نظر می‌رسد، در واقع به ضرر مردم و سطح برنج خارجی که با کمبود مواجه شده است، تمام می‌شود. اگر دلال‌ها بخشی از برنج ایرانی را خریداری کنند، به دلیل افزایش قیمت برنج خارجی، برنج ایرانی نیز گران‌تر خواهد شد و این مساله به رکود برنج ایرانی و ضرر کشاورزان دامن می‌زند. باید به این واقعیت به طور منطقی نگاه کرد و شعارهایی مانند افزایش تولید برنج نسبت به سال ۱۴۰۰ را بدون مستندات علمی و میدانی نادرست دانست.

* ضرورت ترخیص برنج وارداتی از گمرک برای تنظیم بازار

کشاورز تأکید کرد باید به نظرات تولیدکنندگان، کارخانه‌داران و مسؤولان مربوط توجه شود. وی گفت: در مقطعی برنج خارجی به کشور وارد شد اما تا پیش از ۳۱ تیرماه از گمرک ترخیص نشده و در آنجا رسوب کرده است. در حالی که هزینه‌های مربوط به نگهداری، انبارداری و سرمایه‌گذاری پرداخت شده، این وضعیت آسیب‌هایی به همراه دارد که به افزایش قیمت تمام‌شده منجر می‌شود.

وی پیشنهاد کرد به وزیر جهاد کشاورزی اعلام شود که حداقل بخشی از این برنج باید وارد بازار شود تا به تنظیم آن کمک کند و سپس بررسی شود آیا با توجه به موجودی گمرک، نیازی به واردات بیشتر وجود دارد یا خیر. این اقدام می‌تواند به دولت، مردم و بازار کمک کند تا از رکود برنج ایرانی و افزایش قیمت‌ها جلوگیری شود.

* تفاهمنامه همکاری بین بخش خصوصی و دولتی برای حمایت از خرید برنج ایرانی

کشاورز درباره حمایت‌های دولت توضیح داد: طبق اطلاعات انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران، تفاهمنامه‌ای میان دولت و بخش خصوصی به امضا رسید که بر اساس آن، مشارکت‌کنندگان در طرح خرید برنج ایرانی مشوق‌هایی دریافت خواهند کرد. این کار به تداوم طرح و ایجاد شرایطی برای رونق و توسعه بازار و همچنین بهبود کیفیت و کمیت برنج ایرانی کمک می‌کند. وی افزود: تفاهمنامه‌ای با استانداری مازندران منعقد شده و دستورالعمل نحوه مشارکت بخش خصوصی در خرید برنج ایرانی به رؤسای سازمان‌های جهاد کشاورزی در ۳ استان شمالی ابلاغ شده است. طبق دستور وزیر جهاد کشاورزی، مشارکت‌کنندگان در این طرح از مساعدت‌هایی برای واردات برنج برخوردار خواهند شد.

* تعیین میزان واردات برنج بر اساس وضعیت تولید

کشاورز با تأکید بر اینکه میزان واردات برنج هرساله با توجه به وضعیت تولید مشخص می‌شود، توضیح داد: «تشویق‌هایی که به عنوان مشوق واردات برنج به شرکت‌ها ارائه می‌شد، باید از محل واردات تعیین شده تأمین می‌شد و این مشوق‌ها قرار نبود به افزایش واردات منجر شوند، بنابراین سازمان‌های جهاد کشاورزی در 3 استان شمالی موظف بودند گزارشی از مجموع برنج خریداری شده توسط هر شرکت تهیه و به وزارت جهاد کشاورزی ارسال کنند تا معاونت توسعه بازرگانی این وزارتخانه بر اساس عملکرد شرکت‌ها به آنها مساعدت‌هایی برای واردات برنج اختصاص دهد». دبیر انجمن تأمین‌کنندگان برنج ایران با اشاره به اینکه از دی‌ماه سال ۱۴۰۲ تاکنون هیچ گزارشی در این زمینه ارائه نشده، گفت: چند جلسه با مدیران وزارت جهاد کشاورزی برگزار کرده‌ایم و آخرین جلسه در اوایل شهریور با حضور معاون توسعه بازرگانی و مدیران جهاد کشاورزی استان‌های شمالی برگزار شد. در این جلسه مصوب شد در اسرع وقت گزارش‌ها ارائه شود اما متأسفانه هنوز پس از ۸ ماه هیچ گزارشی به دست ما نرسیده است.

وی ادامه داد: انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران حمایت از تولید داخلی را در اولویت می‌داند اما بر این باوریم که حمایت از تولید و واردات باید منطقی و با در نظر گرفتن اولویت‌ها باشد. در ابتدای سال ۱۴۰۲، به دعوت وزارت جهاد کشاورزی و استانداران شمالی، شرکت‌های عضو انجمن در طرح خرید برنج ایرانی مشارکت کردند. این مشارکت از یک سو مانع رسوب برنج تولید سال ۱۴۰۱ در انبار کشاورزان شد و از سوی دیگر، قیمت برنج ایرانی را تعدیل کرد و آن را به سفره خانوارها بازگرداند. با تصویب و ابلاغ دستورالعمل و مشارکت شرکت‌های بزرگ و توانمند که امکان فرآوری و توزیع مستقیم در فروشگاه‌های زنجیره‌ای را دارند، بازار برنج ایرانی در ابتدای زمستان سال گذشته با رونق مثبتی مواجه شد.

کشاورز همچنین با اشاره به اینکه تعلل و تأخیر مدیران جهاد کشاورزی در ۳ استان شمالی آسیب‌های جدی به بازار برنج کشور ‌زده است و افزود: این تعلل باعث شده شرکت‌ها تمایلی به مشارکت دوباره در طرح خرید برنج ایرانی نداشته باشند و همچنین موجب افزایش قیمت برنج ایرانی می‌شود. معطل ماندن واردات برنج برای تأمین کسری بازار به بیش از ۵۰ میلیون نفر از جمعیت کشور که در دهک‌های کم‌برخوردار قرار دارند، آسیب می‌زند.