اسدالله خسروی: اعتیاد فقط نابودکننده زندگی فرد معتاد نیست، بلکه آتشی در زندگی خانواده و اطرافیان او نیز هست؛ بلایی خانمان‌سوز که باعث بروز ناهنجاری‌هایی در جامعه می‌شود. اعتیاد آتشی است که وقتی به دامن زندگی بیفتد، تر و خشک را با هم می‌سوزاند و انسان را بی‌ارزش می‌کند. مواد مخدر و روانگردان‌ها متاع‌های نامردی هستند که رحم ندارند. اعتیاد پدیده شومی است که بهای سنگینی دارد و آن نابودی زندگی است. در این بین آسیب‌شناسان معتقدند اقدام برای جلوگیری از عرضه مواد مخدر شاید به اندازه تلاش در راستای ممانعت از تقاضا کارساز نباشد، چرا که آگاهی‌بخشی از کودکی نسبت به تبعات بلای خانمان‌سوز اعتیاد با فرهنگ‌سازی و تبلیغات وسیع، بسیار موثرتر است. برخی نوجوانان فاقد مهارت «نه گفتن» هستند و تحت تاثیر گروه همسالان و فشارهای آنها قرار می‌گیرند که نتیجه آن اعتیاد در سن نوجوانی است. پایین آمدن سن اعتیاد و وقوع جرم در کشور نمایانگر اهمیت توجه ویژه به قشر نوجوان جامعه است. آموزش نوجوانان در موضوع مواد مخدر باید از موضوعات مهم مدارس باشد. یک آموزش استاندارد و هدفمند در زمینه پیشگیری از اعتیاد باید از مقاطع قبل از متوسطه آغاز شود، به گونه‌ای که مربیان مربوطه بحث پیشگیری از اعتیاد و مبارزه با مواد مخدر را به دانش‌آموزان آموزش دهند و آنها را با خطرات احتمالی که در کمین‌شان است آشنا کنند. علاوه بر این آموزش مهارت‌های زندگی که مهم‌ترین آن «مهارت نه گفتن است» باید مورد توجه مربیان آموزشی و معلم‌ها قرار گیرد. اگر این آموزش‌ها همزمان با هم باشد، می‌تواند به میزان قابل توجهی دانش‌آموزان را در برابر اعتیاد واکسینه کند.

امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: شیوع اعتیاد در بین نوجوانان ناشی از عوامل متعددی است اما مهم‌ترین عامل آن می‌تواند استعمال سیگار  باشد، چرا که مصرف سیگار دروازه ورود به اعتیاد است و این در حالی است که این روزها قبح مصرف سیگار در جامعه شکسته شده است به طوری که مشاهده شده حتی خانم‌ها و دختران جوان در انظار عمومی سیگار یا قلیان می‌کشند. وی با بیان اینکه بر اساس تئوری علمی «میدان نیرو»، نیروهای برانگیزاننده برای اعتیاد و سایر جرائم اکنون قدرتمندتر از نیروهای بازدارنده هستند و جوانان نیز تحت نیروهای برانگیزنده و تحریک‌کننده قرار دارند، گفت: گسترده شدن دام اعتیاد به وجود نیروهای برانگیزاننده است که ناشی از فقر، بیکاری، تاثرات فضای مجازی، حاشیه‌نشینی، طلاق، دوستان ناباب، رسانه‌های بیگانه و... است که از جمله عوامل ترغیب به اعتیاد هستند.

در چنین شرایطی دولت و مسؤولان دست‌اندرکار امر ابتدا باید جامعه بویژه نوجوانان را با راهکارهای اصولی و کارشناسانه، از عواقب پدیده شوم اعتیاد و تبعات آن آگاه کنند اما متاسفانه به وفور این روزها دیده می‌شود سیلبریتی‌ها در نمایش‌ها و سریال‌های تلویزیونی سیگار می‌کشند که تاثیرگذاری زیادی روی نوجوانان دارد و متاسفانه فکری نیز به حال بیکاری و غنی شدن اوقات فراغت جوانان نمی‌شود. 

قرایی در ادامه افزود: هر اقدامی که به کاهش میزان تقاضا برای مواد مخدر منجر شود، نیروهای بازدارنده بر نیروهای برانگیزنده غالب می‌شوند و اعتیاد در جامعه کمتر می‌شود در چنین شرایطی پویایی اقتصاد خانوارها، کاهش میزان طلاق و حفظ ارزش‌ها می‌تواند بر کاهش میزان اعتیاد تاثیرگذار شود.

* جلوی تقاضا برای مواد مخدر باید گرفته شود

در موضوع مواد مخدر، یکی از مباحث مهم، میزان دسترسی به مواد مخدر و سهولت این دسترسی است. هر چند پلیس با طرح‌های مختلف انتظامی و امنیتی سعی در کاهش دسترسی به مواد مخدر داشته اما کارشناسان معتقدند این به تنهایی کافی نیست و باید با فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی نسبت به عواقب شوم اعتیاد، تقاضا برای مواد افیونی کاهش یابد. در این راستا رئیس‌جمهور نیز تاکید کرده است راهکارهای مقابله با مواد مخدر باید مبتنی بر کنترل تقاضای مصرف بازتعریف شود و تا زمانی که تقاضا وجود داشته باشد، جلوگیری از توزیع و عرضه مواد مخدر ناممکن خواهد بود. مسعود پزشکیان در جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر که دیروز برگزار شد، معضل اعتیاد را یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه و زمینه‌ساز اکثر جرایم و مفاسد اجتماعی عنوان کرد و با تاکید بر ناکارآمدی شیوه‌های اجراشده برای مقابله با این معضل در کشور طی سال‌های گذشته گفت: مشاهده آمار و نتایج شیوه‌های موفق اجراشده در زمینه مقابله با قاچاق و کاهش مصرف مواد مخدر در برخی کشورها نشان می‌دهد به رغم تلاش‌ها و زحمات بسیاری که در این زمینه در کشور اانجام شده، همچنان با شرایط مطلوب فاصله زیادی وجود دارد و این مهم بازنگری و تغییر در روش‌ها را با نگاهی به تجربیات موفق صورت گرفته در دیگر نقاط جهان ضروری می‌سازد. وی عدم پایش و کنترل تقاضای مصرف و تمرکز بر جلوگیری از عرضه را از جمله اشتباهات رخ داده در زمینه مبارزه با مواد مخدر عنوان کرد و افزود: تا زمانی که تقاضا وجود داشته باشد، جلوگیری از توزیع و عرضه مواد مخدر ناممکن خواهد بود، بنابراین راهکارهای مقابله با مواد مخدر باید مبتنی بر کنترل و کاهش تقاضای مصرف باشد. 

رئیس‌جمهور شناسایی جمعیت در معرض خطر ابتلا به اعتیاد، توسعه پیشگیری و آموزش به این قشر، تحت پوشش قرار دادن مبتلایان با هدف کنترل، کاهش مصرف و درمان و در نهایت توانمندسازی آنها برای بازگشت به جامعه را از جمله راهکارها و روش‌های موفق تجربه شده در مقابله با مواد مخدر دانست و با تاکید بر اهمیت و ضرورت استفاده از ظرفیت مراکز بهداشت در این زمینه گفت: اگر مراکز بهداشت سراسر کشور در قالب برنامه‌ای مدون و منسجم، افراد مبتلا به اعتیاد در جامعه هدف خود را به طور دقیق شناسایی و به منظور کنترل و کاهش مصرف،‌ آنها را تحت پوشش قرار دهند، علاوه بر کنترل تقاضا و درمان تدریجی معتادان، ‌توزیع و عرضه مواد مخدر نیز به‌شدت کاهش خواهد یافت. پزشکیان همچنین با تاکید بر اهتمام ویژه دولت نسبت به ارائه خدمات مددکاری به افراد مبتلا به اعتیاد در جامعه تصریح کرد:‌ این افراد برای نجات و رهایی از این شرایط نیازمند کمک ما هستند و دولت نیز در این زمینه خود را مسؤول و موظف می‌داند و قطعا اقدامات لازم را برای درمان، ایجاد اشتغال و تامین معیشت و زندگی آنها انجام خواهد داد.