گروه اقتصادی: به تازگی برخی کارشناسان و متولیان بازار لوازم خانگی اعلام کرده‌اند بازار بزودی با چالش‌های جدی مواجه می‌شود، چرا که در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی علاوه بر اینکه با گرانی مواد اولیه و کمبود منابع ارزی برای واردات مواجه هستند، در بازار داخلی نیز مواد اولیه را باید با قیمت‌های جهانی خریداری کنند. همین مساله منجر شده برخی تولیدکنندگان تصمیم بگیرند میزان تولیدات خود را کاهش دهند، چراکه توان رقابت با کالای قاچاق را نیز ندارند و خواستار ارائه تسهیلات خرید لوازم خانگی ارزان‌قیمت به مصرف‌کنندگان از سوی دولت هستند. با ارزیابی وضعیت بازار می‌توان دید هم‌اکنون تولیدکنندگان در زمان رکود با هزینه ثابت بالایی روبه‌رو هستند و از آنجا که صادرات ندارند این هزینه ثابت را بر قیمت کالاهای خود اضافه می‌کنند، در نتیجه کالاهای آنها در مقابل محصولات قاچاق هیچ مزیتی ندارد، در مقطع کنونی وظیفه سیاست‌گذار است که تولیدکنندگان غیررقابتی را از بازار خارج کند.

در همین باره دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره وضعیت بازار لوازم خانگی گفت: در مقطع کنونی بازار لوازم خانگی با رکود سنگینی مواجه شده است. سیاست دولت‌ها در بازار لوازم خانگی باید تحریک بازار باشد تا تولید رونق بگیرد. همیشه موضوع تنظیم بازار تنها قیمت‌گذاری نیست، بلکه باید روی عرضه و تقاضا نیز مدیریت داشت، چراکه باید روی اشتغال، درآمدهای ارزی و ... نیز برنامه‌ریزی داشت. به همین دلیل باید در دوره‌های رکود تحرک بازار اتفاق بیفتد. یکی از ابزار‌هایی که دولت برای این کار در اختیار دارد تسهیلات خرید لوازم خانگی با نرخ بهره کم است.

امید فاضلی‌نیا افزود: در شرایطی که تورم بر تولید و مصرف‌کننده تحمیل می‌شود، تقاضا تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل در زمان رکود تورمی که بدترین شرایط اقتصادی محسوب می‌شود مولفه‌های تمام‌کننده قیمت افزایش می‌یابد. از طرف دیگر سرمایه در گردش تولیدکنندگان افت می‌کند. این کاهش نقدینگی برای تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان چرخه‌ای از رکود و تورم را به وجود می‌آورد. در این شرایط دولت باید تنظیم‌گری کند. یعنی بین عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کند. این مساله با ارائه تسهیلات مناسب به تولیدکننده و تسهیلات خرید لوازم خانگی به مصرف‌کنندگان محقق می‌شود.

فاضلی‌نیا با اشاره به اینکه هزینه تولید لوازم خانگی در ایران بالاست، اظهار کرد: در شرایط کنونی نرخ تمام‌شده تسهیلات برای تولیدکنندگان حدود 42 درصد است. از طرف دیگر تسهیلات خرید کالا برای مردم نیز بالاست. همین موضوع منجر شده فضای رقابتی در بازار به وجود نیاید. در واقع هم‌اکنون تولیدکنندگان خارجی از تسهیلات با نرخ سود صفر درصد کالا تولید می‌کنند. به همین دلیل می‌توان دید که شرایط رقابت در تولید وجود ندارد، بنابراین بین کالای قاچاق و تولید داخل حدود 30 درصد اختلاف وجود دارد و کالای قاچاق ارزان‌تر از تولیدات داخلی است. درواقع 30 درصد از قیمت تمام‌شده کالاهای داخلی مربوط به هزینه‌هایی است که دولت به تولیدکنندگان تحمیل کرده است.

وی ادامه داد: تولید و مصرف در امتداد یکدیگر هستند. وقتی تولیدکننده آسیب می‌بیند به طور قطع اثر آن روی مصرف‌کنندگان نیز دیده می‌شود. در تمام دنیا تولیدکنندگان بزرگ هستند که لکوموتیو سایر حلقه‌های تولید هستند، زیرا آنها امکان انتقال تکنولوژی، برندسازی، سرمایه‌گذاری بالا و صادرات دارند. به عبارت دیگر کشورهای در حال توسعه بنگاه‌های محدودی دارند. کره‌جنوبی 2 تولیدکننده بزرگ لوازم خانگی دارد، در آلمان و... نیز همین روند وجود دارد. اما در شرایط کنونی تولیدکننده‌های زیادی در ایران لوازم خانگی عرضه می‌کنند، در حالی که ساماندهی نشده‌اند و عمق تولید داخل آنها بسیار پایین است. آیا تولیدکنندگان کوچک لوازم خانگی مزیتی برای بازار ایجاد کرده‌اند؟

به گفته فاضلی‌نیا، در حال حاضر گفته می‌شود در ایران بین 650 تا 1300 تولیدکننده لوازم خانگی وجود دارد که برخی از آنها در سامانه بهین‌یاب ثبت نشده‌اند. برخی از آنها عمق ساخت داخل چند درصدی دارند. این موضوع نشان می‌دهد سیاست‌گذار تدبیری درباره ساماندهی تولیدکنندگان لوازم خانگی ندارد.

در حال حاضر بازار لوازم خانگی با رکود شدیدی مواجه است. بسیاری از مصرف‌کنندگان به دلیل قدرت خرید پایین توان خرید لوازم خانگی را ندارند. حتی گفته می‌شود زوج‌های جوان برای تامین وسایل مورد نیاز خود از لوازم خانگی دست دوم استفاده می‌کنند. همین موضوع به رکود بازار لوازم خانگی افزوده است. از طرف دیگر تولیدکنندگان مدعی هستند مقصر شرایط موجود شرکت‌ها نیستند، چرا که آنها هزینه بالایی برای تولید می‌پردازند و حتی در شرایطی مجبور هستند فروش اقساطی لوازم خانگی را با سود حداقلی اجرا کنند. با این حال وضعیت بازار لوازم خانگی نشان می‌دهد مردم به لوازم خانگی قاچاق علاقه بیشتری نشان می‌دهند. شاید بخشی از این مساله ناشی از قیمت پایین‌تر و کیفیت بالاتر برخی لوازم خانگی قاچاق باشد، بنابراین تولیدکنندگان داخلی در مقطع کنونی برای اینکه بتوانند در بازار همچنان تقاضا داشته باشند باید رقابت‌پذیر باشند. یکی از این ابزارها عرضه اقساطی لوازم خانگی است.

بر اساس شرایط موجود، دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی تاکید کرد: «فروش اقساطی نیازمند تسهیلات بانکی است. در مقطع کنونی شرکت‌ها برای اینکه تیراژ تولید لوازم خانگی آنها کاهش پیدا نکند گاهی رقابت منفی می‌کنند. از طرف دیگر در بازار جهانی هم موضوع دامپینگ لوازم خانگی باب است. در این فضا نرخ تسهیلات خرید لوازم خانگی برای رونق بازار تعیین‌کننده است که در ایران بسیار بالاست. در واقع بانک‌ها به دلیل ناترازی توان پرداخت تسهیلات خرید لوازم خانگی را ندارد. به همین دلیل یا تسهیلات نمی‌دهند یا اینکه تسهیلات خرید لوازم خانگی را با نرخ بالا می‌دهند. برپایه همین معادله مصرف‌کنندگان نیز تمایل چندانی برای خرید لوازم خانگی با تسهیلات را ندارند. در چنین شرایطی تنها نقش دولت می‌تواند کارساز باشد. دولت با در نظر گرفتن تسهیلات خرید لوازم خانگی ارزان‌قیمت می‌تواند به رونق بازار و حتی اشتغال کشور کمک کند».

همچنین باید توجه داشت که در مقطع کنونی در سبد خانواده‌های 85 درصد از جمعیت کشور هزینه‌ها در مقابل درآمدها بالا رفته است. این موضوع منجر شده خرید لوازم خانگی را به نسبت هزینه‌های خود کاهش داده‌اند. برای نمونه قبلا لوازم خانگی خراب می‌شد مردم تعویض می‌کردند اما امروز آن را تعمیر می‌کنند. این اتفاق نشان می‌دهد قدرت خرید مردم کاهش یافته است. حتی در زمانی که شرکت‌ها به دلیل ارتقای فناوری محصولات جدیدی را عرضه می‌کنند مردم به دلیل هزینه‌های بالا، لوازم خانگی قبلی خود را نگه می‌دارند. چالش به وجود آمده نه‌تنها تولیدکنندگان بلکه مردم را نیز با مشکل مواجه کرده است. به همین دلیل تسهیلات خرید لوازم خانگی ارزان‌قیمت راهگشاست ولی این شرایط فراهم نشده است. به همین دلیل بنگاه‌های تولید به دلیل اینکه بتوانند همچنان به روند فعالیت خود ادامه دهند باید با حداقل سود کار کند.

برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند در صورتی که رکود عمیق شود و تولیدکنندگان با کمبود سرمایه در گردش مواجه شوند واکنش به شرایط به وجود آمده کاهش تولید خواهد بود. در یک سال گذشته برخی اقلام تحت تاثیر کاهش 27 درصدی تخصیص ارز و ادامه تورم و افت تقاضا با کاهش تولید مواجه شده‌اند. در حال حاضر میانگین تخصیص ارز 90 روز است و 3 ماه نیز کالا در فرآیند بارگیری قرار می‌گیرد. در این 6 ماه هزینه ثابت تولید 40 درصد به بنگاه‌ها تحمیل می‌شود و در مجموع روی قیمت تمام شده کالا نیز تاثیر می‌گذارد. این هزینه در شرایطی به مصرف‌کنندگان تحمیل می‌شود که قدرت خرید آنها به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است.

بر اساس این گزارش، می‌توان ادعا کرد ارائه تسهیلات خرید لوازم خانگی هر چند می‌تواند به رونق تولید و تامین نیاز مصرف‌کننده کمک کند اما مشکل اساسی در بازار لوازم خانگی این است که تولیدکنندگان صادرات ندارند. به همین دلیل آنها برای اینکه بتوانند هزینه‌های بالای بنگاهداری خود را جبران کنند مجبورند بر قیمت کالاها اضافه کنند. بنابراین مصرف‌کنندگان نیز وقتی می‌بینند کالای قاچاق حدود 30 درصد ارزان‌تر از تولید داخل است قطعا کالای قاچاق را در اولویت قرار می‌دهند. در حال حاضر اما این وظیفه سیاست‌گذار است که سند صنعت لوازم خانگی را مورد بازنگری قرار دهد. بر مبنای آن اگر تولیدکننده‌ای امکان عرضه محصولی با قدرت رقابت با نمونه‌های خارجی را ندارد سیاستگذار مجوز فعالیت آن شرکت را باطل کند. یا حداقل امکان تامین مواد اولیه از بورس کالا نداشته باشد و اجازه دهد این مواد اولیه توسط شرکت‌هایی استفاده شود که قدرت رقابت‌پذیری بیشتری دارند.