آه جانسوز خانواده‌های داغدار معدنچیان طبس که همسر، پدر یا فرزند خود را در این حادثه غمناک از دست داده‌اند به آسمان می‌رسد. آنها حال و روز خوبی ندارند، بویژه خانواده‌هایی که هنوز سرنوشت عزیزان‌شان نامعلوم است. انفجار اخیر در معدن زغال‌سنگ طبس بر اثر نشت گاز که باعث خفگی، سوختگی و زیر آوار ماندن کارگران زحمتکش معدن شد، بار دیگر کشور را داغدار کرد. مسؤولان دستورات لازم را صادر و بر این نکته تأکید دارند که با خاطیان این اتفاق برخورد قاطع خواهد شد. در حالی که باید برای جلوگیری از چنین حوادثی اقدامات لازم پیشگیرانه انجام شود که می‌تواند جلوی بسیاری از این حوادث را بگیرد و مانع داغدار شدن خانواده‌های معدنچیان شود. حادثه انفجار 2 معدن شرکت معدنجوی طبس ساعت 21 شامگاه شنبه در پی تصاعد آنی گاز متان سبب شد 69 کارگر در این معادن محبوس شوند. روز یکشنبه پیکر بی‌جان 32 کارگران از عمق معدن اول بیرون کشیده شد. با توجه به غلظت گاز در تونل‌ها که موجب انفجار در عمق 250 متری به ‌صورت ارتفاعی و 700 متری به ‌صورت مورب در معدن شده است، هنوز عملیات امدادی در حال انجام است و تاکنون تعداد فوتی‌ها به 36 نفر رسیده است و 14 نفر هنوز در معدن دوم محبوس هستند و آخرین تلاش‌ها برای نجات 14 کارگر محبوس معدن طبس ادامه دارد. بنا بر اعلام تیم تخصصی امدادی، از ورودی تونل معدن بلوک C تا محل حبس معدنچیان یک‌هزار متر فاصله است که تا اواخر شب یکشنبه تیم‌ها به 400 متری کارگران رسیده بودند و بامداد دیروز پیکر بی‌جان 8 کارگر از این معدن به بیرون منتقل شد. رئیس قوه‌ قضائیه با اشاره به وقوع حادثه در معدن زغال‌سنگ طبس گفت: علاوه بر رسیدگی به موضوع و برخورد با عوامل و عناصر، قصورها یا تقصیرهای احتمالی، باید با آسیب‌شناسی و تمهید و تدبیر از وقوع اتفاقات مشابه جلوگیری شود. 

* ۱۴ نفر کماکان محبوسند 

طبق آخرین اطلاعات از حادثه انفجار معدن طبس، رئیس سازمان امداد و نجات کشور اعلام کرد: شمار افراد جان‌باخته حادثه انفجار معدن زغال‌سنگ طبس در استان خراسان جنوبی تا ساعت ۱۸ دوم مهر ۱۴۰۳ به ۳۶ نفر رسید. مهندس بابک محمودی  افزود: 14 نفر از کارکنان بلوک C کماکان در داخل معدن محبوسند که عملیات رهاسازی توسط نیروهای عملیاتی هلال‌احمر و ارگان‌های خدمات‌رسان در حال انجام است. ۱۱ تیم تخصصی عملیاتی به همراه ۳۵ نیروی امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر خراسان جنوبی در تلاش برای رهاسازی محبوسان این معدن هستند و عملیات همچنان ادامه دارد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین غلامحسین محسنی‌اژه‌ای دیروز دوشنبه در نشست شورای عالی قوه‌ قضائیه با اشاره به حادثه تلخ و ناگوار انفجار در معدن زغال‌سنگ طبس و جان باختن و مجروح شدن تعدادی از معدنکاران شریف و زحمتکش، اظهار داشت: در ابتدا بر خود واجب می‌دانم به خانواده جان‌باختگان حادثه تلخ معدن زغال‌سنگ طبس تسلیت بگویم و برای مجروحان این حادثه،‌ طلب شفای عاجل از درگاه خداوند داشته باشم. محسنی‌اژه‌ای افزود: در همان نخستین دقایق و ساعات پس از وقوع حادثه در این معدن، مسؤولان و دستگاه‌های ذی‌ربط برای تسهیل و تسریع در روند امدادرسانی و یافتن مفقودان، ورود جدی داشته‌اند، این امر مطلوب است اما کافی نیست؛ مسؤولان و دستگاه‌های ذی‌ربط باید آسیب‌شناسی دقیقی به عمل آورند که دیگر شاهد تکرار این قبیل حوادث ناگوار نباشیم. رئیس عدلیه اضافه کرد: گاهی در وقوع این حوادث تلخ، سهل‌انگاری‌ها نقش دارند و به واسطه عدم لحاظ تدابیر ایمنی و سهل‌انگاری‌ها، جان چند فرد زحمتکش که در اعماق زمین در شرایط سخت، مشغول کار و تلاش هستند، گرفته می‌شود. رئیس قوه ‌قضائیه تصریح کرد: در حادثه تلخ به وقوع پیوسته در معدن زغال‌سنگ طبس، نظام مهندسی معدن مسؤولیت دارد و باید به دقت بررسی و رسیدگی شود که آیا این بخش، وظایف و مسؤولیت‌های خود را در حوزه اطمینان از رعایت اصول ایمنی در معدن زغال‌سنگ طبس، بدرستی انجام داده است یا نه؟ قطعا چنانچه قصور یا تقصیری در این عرصه به وقوع پیوسته باشد، با جدیت رسیدگی و برخورد خواهد شد. رئیس دستگاه قضا تصریح کرد: مسؤولان ذی‌ربط قضایی در استان خراسان جنوبی و در مرکز با جدیت مشغول بررسی موضوع هستند و چنانچه هر بخش اعم از مدیریت معدن زغال‌سنگ طبس یا نظام مهندسی معدن، مرتکب قصور یا تقصیر شده باشند، رسیدگی‌ها و برخوردهای مقتضی به عمل خواهد آمد.

* چرا حوادث معدن پایان ندارد؟

بر اساس نظر کارشناسان حوزه معدن، یکی از مهم‌ترین دلایل تکرار این حوادث، ضعف جدی در نظارت و اجرای قوانین کار و ایمنی در معادن است. با وجود اینکه قوانین و مقررات ایمنی کارگران وجود دارد، اجرای دقیق و کارآمد این قوانین در بسیاری از معادن به دلیل نبود نظارت دقیق و سیستماتیک، ناکارآمد بوده است. نهادهای نظارتی غالبا به دلایل مختلف از جمله محدودیت‌های بودجه‌ای و نبود نیروی انسانی کافی، در انجام مأموریت‌های خود ناتوان هستند. از دیگر مشکلات عمده، عدم آموزش مناسب کارگران و سرپرستان درباره مسائل ایمنی است. بسیاری از کارگران معادن به دلیل نداشتن آموزش‌های لازم درباره رعایت اصول ایمنی، در معرض خطرات جدی قرار دارند. بدون آموزش‌های منظم و کارآمد، امکان کاهش حوادث به حداقل نمی‌رسد. کارفرمایان نیز غالبا به دلیل هزینه‌های بالای تجهیز معادن به امکانات ایمنی پیشرفته و رعایت استانداردهای ایمنی، از انجام تعهدات خود سر باز می‌زنند. این مسأله بویژه در معادنی که بخش خصوصی اداره آن را بر عهده دارد بیشتر دیده می‌شود. نبود تعهد کارفرمایان به مسائل ایمنی یکی از علل عمده‌ وقوع این حوادث است، همچنین بسیاری از معادن ایران با فناوری‌های قدیمی و ناکارآمد فعالیت می‌کنند و سرمایه‌گذاری کافی در بهبود زیرساخت‌ها و تجهیزات ایمنی انجام نمی‌شود و از سوی دیگر نیز تجهیزات نامناسب و فرسوده، ایمنی کارگران را به شدت تهدید می‌کند و زمینه‌ساز وقوع حوادث ناگوار می‌شود. شاید یکی از مهم‌ترین نیازها با توجه به وجود معادن گسترده در سراسر کشور، ضرورت ایجاد تیم‌های واکنش سریع امداد معدن باشد. پیچیدگی و سختی کار در معدن ایجاب می‌کند نجات‌گران حرفه‌ای که برای امداد‌رسانی در عمق زمین آموزش و تجربه دارند، وارد اینگونه عملیات‌های سنگین شوند.