شیما ناصری: رمان «تل‌آویو سقوط کرد» نوشته سمیه علی‌ هاشم که با ترجمه انیسه‌سادات حسینی توسط انتشارات کتابستان معرفت چاپ شده، سناریوی آزادی فلسطین و از بین بردن موجودیت اسرائیل با آرزویی نزدیک به واقعیت است و نویسنده در آن تلاش کرده نشان دهد اگر جوانان بخواهند هر کاری شدنی است. همچنین هویت، وطن‌خواهی و از خودگذشتگی فلسطینیان را در مقابل بی‌هویتی و بی‌تفاوتی اسرائیل قرار می‌دهد. این کتاب سال ۱۴۰۱ جایزه جشنواره کتاب فلسطین را به دست آورد.

نویسنده کتاب امیدش را در نوجوان‌ها و جوان‌هایی به واقعیت بدل کرده که با سرسپردگی به آموزش‌های یکی از شخصیت‌های اصلی داستان توانسته‌اند سرنوشت‌شان را تغییر دهند و آنچه را به ناحق از آنها گرفته‌اند بازپس گیرند. آنها از ابزار قدرت برای سرنگونی قدرت استفاده می‌کنند، از جان خود می‌گذرند و به آرزوی خود می‌رسند.

آنچه در ادامه می‌آید، مروری بر این ‌کتاب است.

«تل‌آویو سقوط کرد» رمانی است که در فضایی واقع‌گرایانه با تکیه بر ماجراهای سیاسی و اجتماعی خاورمیانه نوشته شده است. این کتاب درون‌مایه‌ای تاریخی و سیاسی دارد و به بررسی تأثیرات جنگ‌ها، نزاع‌های قومی و مذهبی و روابط بین‌الملل در سرزمین‌های خاورمیانه می‌پردازد. آنچه در این رمان به چشم می‌خورد، تأملی عمیق در باب انسانیت و بحران‌های اجتماعی در جهانی است که مرزهای جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی بر آن حاکمند. عنوان کتاب اشاره‌ای نمادین به سقوط یک نماد قدرت در منطقه خاورمیانه دارد؛ شهری که در طول تاریخ به دلایل گوناگون، به مرکز توجه جهان تبدیل شده است.

در کتاب «تل‌آویو سقوط کرد»، سمیه علی‌هاشم با دقت و جزئیات فراوان، شخصیت‌هایی را خلق کرده که هر یک نماینده گروه‌ها و دیدگاه‌های مختلف در جامعه هستند. نویسنده با استفاده از دیالوگ‌های زنده و توصیف‌های دقیق، خواننده را به عمق احساسات و تجربیات شخصیت‌ها می‌برد و نشان می‌دهد چگونه سیاست و تاریخ بر زندگی افراد عادی تأثیر می‌گذارند. علی‌هاشم به موضوعاتی مانند هویت، مقاومت، عشق و جنگ پرداخته و سعی کرده از طریق داستان‌های شخصی، دیدگاهی جامع‌تر و انسانی‌تر از وضعیت پیچیده منطقه ارائه دهد. همچنین به بررسی تأثیرات روانی و اجتماعی این تعارضات بر مردم می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه افراد با این واقعیت‌های سخت و گاه دردناک مواجه می‌شوند.

داستان کتاب در بستر تحولات و بحران‌های منطقه‌ای شکل می‌گیرد و به سرنوشت شخصیت‌هایی می‌پردازد که هر کدام به نحوی با مسائلی درگیرند. شخصیت‌های داستان با پس‌زمینه‌های متنوع از ملیت‌ها و فرهنگ‌های مختلف به تصویر کشیده شده‌اند که نماینده‌ای از جامعه چندصدایی خاورمیانه هستند. این شخصیت‌ها در مسیر داستان با بحران‌های فردی و جمعی مواجه می‌شوند که بر زندگی و آینده‌شان تأثیر مستقیم دارد. محور اصلی داستان حول اتفاقات و وقایع سیاسی قرار دارد که تأثیرات فراوانی بر مردم منطقه دارند. کتاب، روایتی پیچیده و چندلایه از سرنوشت مردم این مناطق است که در خلال جنگ‌ها و نزاع‌ها زندگی می‌کنند و به دنبال معنا و امیدی در میان این آشفتگی‌ها هستند. تل‌آویو هم در این داستان نه فقط به عنوان یک شهر، بلکه به عنوان نمادی از تمام شهرهایی که درگیر نزاع‌های سیاسی، نظامی و فرهنگی هستند، جلوه می‌کند.

* شخصیت‌پردازی

شخصیت‌های «تل‌آویو سقوط کرد» هر یک نماینده‌ یک بعد از جامعه خاورمیانه‌ هستند. این افراد، هر کدام با توجه به پیشینه‌های فرهنگی و اجتماعی خود، نقش‌های خاصی در داستان ایفا می‌کنند. از آنجا که کتاب به نوعی بر مسائل اجتماعی و سیاسی تمرکز دارد، شخصیت‌ها به عنوان نمادهایی از گروه‌ها و ملت‌های مختلف در خاورمیانه به تصویر کشیده می‌شوند. یکی از شخصیت‌های اصلی داستان زنی است که در میانه جنگ‌ها به دنبال هویتی گمشده و زندگی‌ای تازه است. او نمایانگر زنانی است که در جریان جنگ‌ها و نزاع‌ها بیشترین آسیب را می‌بینند و با این وجود، به دنبال بقا و نجات خود و خانواده‌شان هستند. او نماد مقاومت است اما در عین حال نشانه‌ای از آسیب‌پذیری انسان در مواجهه با بحران‌های بزرگ‌تر نیز به شمار می‌رود.

در مقابل، شخصیت دیگری که در عرصه سیاست و قدرت نقش دارد، نماینده‌ دولتمردانی است که با تصمیم‌های‌شان سرنوشت میلیون‌ها انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این شخصیت که به نوعی نماد قدرت و خشونت است، در خلال داستان به تناقض‌ها و چالش‌های درونی خود نیز دچار می‌شود و تلاشی برای فهم بهتر از نقش خود در این بحران‌ها دارد.

* سبک نگارش و زبان

سبک نگارش سمیه علی‌هاشم، واقع‌گرایانه است. او با جزئیات دقیق، تصویر روشنی از فضای جنگ‌زده خاورمیانه ارائه می‌دهد. زبانش بسیار توصیفی است و توانسته فضای سرد و تاریک جنگ و نزاع را به تصویر بکشد. یکی از نقاط قوت این کتاب، توانایی نویسنده در ایجاد تصاویری زنده و ملموس از وضعیت انسانی در شرایط بحرانی است.

رمان پیش ‌رو از لحاظ ساختاری، به شکلی چندلایه روایت می‌شود و با استفاده از روایات مختلف و دیدگاه‌های متعدد، داستان را به شکل پیچیده‌تری پیش می‌برد. استفاده از روایت‌های چندگانه به نویسنده این امکان را داده که دیدگاه‌های مختلف درباره یک واقعه یا بحران را به تصویر بکشد و به این ترتیب به خواننده اجازه می‌دهد نگاهی جامع‌تر به موضوعات مطرح‌شده در داستان داشته باشد.

* مضمون‌ها و زمینه‌ اصلی

کتاب «تل‌آویو سقوط کرد»، به بررسی چندین مضمون و تم اصلی می‌پردازد که هرکدام به نوعی با شرایط اجتماعی و سیاسی خاورمیانه در ارتباط هستند. یکی از مهم‌ترین تم‌های کتاب، مساله‌ جنگ و تأثیرات آن بر زندگی انسان‌هاست. نویسنده بخوبی نشان می‌دهد چگونه جنگ‌ها نه‌تنها ساختارهای سیاسی و اقتصادی جوامع را از بین می‌برند، بلکه زندگی فردی انسان‌ها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند. شخصیت‌های داستان هر یک به نوعی درگیر بحران‌های ناشی از جنگ هستند و تلاش می‌کنند راهی برای نجات و رهایی از این وضعیت بیابند.

زمینه دیگر کتاب، مساله‌ هویت و گمشده‌های فرهنگی است. در جهان پر از جنگ و نزاع، شخصیت‌های داستان همواره در جست‌وجوی هویت و معنایی برای زندگی خود هستند. این جست‌وجو برای هویت نه‌تنها در سطح فردی، بلکه در سطح ملی و جمعی نیز مطرح می‌شود و بویژه در میان جوامع چندفرهنگی و چندملیتی خاورمیانه بیشتر به چشم می‌خورد.

نویسنده رمان «تل‌آویو سقوط کرد» می‌گوید رمانش را متأثر از اندیشه‌های رهبر انقلاب در دعوت به مسؤولیت‌پذیری در عرصه‌های مختلف و ایستادن حق در برابر باطل نوشته است. در ادامه برخی ویژگی‌های این ‌اثر را با توجه به نگاه رهبر انقلاب به مساله فلسطین مرور می‌کنیم.

* واقع‌گرایی و تحلیل اجتماعی

کتاب با روایتی واقع‌گرا و تحلیلی عمیق، به بررسی روابط پیچیده و متشنج میان اسرائیل و فلسطین می‌پردازد. این نوع تحلیل‌های اجتماعی و سیاسی می‌تواند به خوانندگان کمک کند تا درک بهتری از وضعیت منطقه و مشکلات موجود پیدا کنند.

* تقویت هویت و مقاومت

این کتاب به موضوعاتی مانند هویت، مقاومت و عدالت می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه افراد و جوامع در مواجهه با مشکلات و بحران‌های هویتی و سیاسی، مقاومت کرده و برای حفظ ارزش‌ها و حقوق خود تلاش می‌کنند. این پیام‌ها می‌تواند برای مخاطبان جوان و کسانی که به دنبال الهام‌بخشی و تقویت روحیه مقاومت هستند، مؤثر باشد.

* ترویج آگاهی و بصیرت سیاسی

با خواندن این کتاب، افراد می‌توانند بصیرت سیاسی و اجتماعی خود را افزایش دهند و درک عمیق‌تری از مسائل پیچیده و چندلایه‌ای مانند تعارضات اسرائیل و فلسطین پیدا کنند. این نوع آگاهی‌بخشی می‌تواند به تقویت دیدگاه‌های انتقادی و تحلیلگرانه در جامعه کمک کند.

* پیام‌های انسانی و اخلاقی

کتاب «تل‌آویو سقوط کرد» به بررسی پیام‌های انسانی و اخلاقی در زمینه‌های مختلف مانند عدالت، عشق و صلح می‌پردازد. این پیام‌ها می‌تواند الهام‌بخش باشد و به خوانندگان کمک کند تا در زندگی شخصی و اجتماعی خود به دنبال راه‌حل‌های انسانی‌تر و اخلاقی‌تر باشند.

* تأکید بر مسائل جهانی و منطقه‌ای

این‌ اثر به مسائل جهانی و منطقه‌ای می‌پردازد که برای جامعه ایران و جهان اسلام اهمیت ویژه‌ای دارد. تأکید بر این مسائل می‌تواند به افزایش آگاهی و توجه به معضلات جهانی کمک کند و افراد را به تلاش برای یافتن راه‌حل‌های عادلانه و پایدار ترغیب کند.

«تل‌آویو سقوط کرد» به‌عنوان یک تحلیل اجتماعی و سیاسی نیز اهمیت دارد. این کتاب خوانندگان را به تفکر وادار می‌کند و سعی دارد دیدگاه‌های مختلف را به چالش بکشد، به امید اینکه بتوان راه‌حلی انسانی‌ و صلح‌آمیزتر برای مشکل فلسطین پیدا کرد.