گروه اجتماعی: این روزها با رو آوردن جوانان و نوجوانان  به مواد مخدر صنعتی و روان‌گردان‌ها، مشکلات عدیده‌ای متوجه جامعه شده است و خیلی از خانواده‌هایی که فردی معتاد دارند با چنین معضل خانمانسوزی مواجه شده‌اند. به گفته کارشناسان، در ورای خوشی گذرا و ابتدایی ناشی از مصرف مواد، یک شادی بهنجار سالم و پایا رخ نمی‌دهد، بلکه یک حالت فروریزی، خماری و احساس پوچی و افسردگی وجود دارد که ادامه مصرف مواد را اجباری می‌کند. 

بیماری اعتیاد دارای یک روند تدریجی است و به آرامی از مصرف تفننی به مصرف دائمی تبدیل می‌شود. از این رو بسیاری از افرادی که مصرف مواد مخدر را آغاز می‌کنند، نمی‌دانند که در حال ابتلا به بیماری اعتیاد هستند و به چه دام گسست‌ناپذیری افتاده‌اند. به طور معمول فرد مبتلا از پیشرفت بیماری در خود مطلع نیست و زمانی متوجه این موضوع می‌شود که دیگر دیر شده است. اعضای خانواده نیز تنها زمانی متوجه این موضوع می‌شوند که تغییرات ناخوشایندی در رفتار و حالات روانی فرد ایجاد شده است. 

متاسفانه اعضای خانواده برای روبه‌رو نشدن با واقعیت، تلاش می‌کنند موضوع را کوچک جلوه دهند و تصور کنند عضو معتاد خانواده مصرف مواد را قطع خواهد کرد اما با شدت گرفتن اعتیاد، فرد معتاد به ناچار وقت و انرژی بیشتری برای تهیه و مصرف مواد صرف می‌کند. تهیه  و مصرف مواد به تنها مساله مهم زندگی فرد معتاد بدل شده و او به‌تدریج رابطه خود با اعضای خانواده را کمتر می‌کند و در عوض رابطه بین فرد معتاد و مواد مخدر به مفهومی بسیار واقعی به بخشی از محیط خانواده تبدیل می‌شود. مسؤول کارگروه علمی و عملیاتی نظام برنامه کنترل و کاهش اعتیاد شورای اجتماعی کشور گفت: 4 تا 5 میلیون نفر در کشور درگیر موادمخدر هستند که با در نظر گرفتن تعداد خانوارها، می‌توان گفت ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور با مسائل ناشی از اعتیاد به موادمخدر مواجه هستند. 

ابوالحسن صفرپور دیروز در یادواره شهدای مبارزه با مواد مخدر استان زنجان، اظهار کرد: گروه‌ها و شبکه‌های مردمی در مبارزه با موادمخدر بویژه در حوزه پیشگیری حمایت می‌شوند، چون راه موثر مقابله با این بلای خانمانسوز، نقش‌آفرینی مردم است. وی با اشاره به عنوان شهدای «مدافعان جان» برای شهیدان راه مبارزه با موادمخدر، افزود: افرادی که در حوزه پیشگیری از موادمخدر کار می‌کنند جزو مدافعان جان هستند و این مفهوم برگرفته از آیات قرآن کریم است که هر کسی جان یک نفر را نجات دهد جان همه انسان‌ها را نجات داده است. 

مسؤول کارگروه علمی و عملیاتی نظام برنامه کنترل و کاهش اعتیاد شورای اجتماعی کشور از ایجاد یادمان مدافعان جان در استان‌ها خبر داد و گفت: این موضوع در گام نخست در استان‌های کرمان، تهران و سیستان‌وبلوچستان در حال عملیاتی شدن است. او با اینکه ام‌المصائب آسیب‌های اجتماعی موادمخدر است، گفت: برای مقابله با آسیب‌های موادمخدر خود مردم هم باید به میدان بیایند و کار را تمام کنند. صفرپور خاطرنشان کرد: دشمن برای بیرون کردن جوانان ما از عرصه کار و فعالیت درصدد آلوده کردن آنان به موادمخدر است و باید با همت خود مردم جلوی این توطئه را گرفت.

* پیشگیری از اعتیاد از مدارس شروع شود

حسن موسوی‌چلک، پژوهشگر اجتماعی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره علل گرایش جوانان و نوجوانان به اعتیاد بویژه مصرف مواد مخدر صنعتی و روانگردان‌ها گفت: در این حوزه چند مساله مهم و تاثیرگذار وجود دارد؛ مولفه‌هایی چون ناآگاهی، افزایش اختلالات روانی، کاهش امید و نشاط در جامعه و مسائل اقتصادی. اینها موضوعاتی است که در گرایش افراد به آسیب‌های اجتماعی تاثیر بسزایی دارد. از زاویه دیگر، آموزش مهارت‌های زندگی اهمیت دارد. توانایی «نه» گفتن و اینکه چگونه هیجانات کنترل شود تا فرد به خود و دیگران آسیب نزند، موضوع مهمی است که باید از سوی تصمیم‌گیران جدی گرفته شود. 

وی با بیان اینکه مهارت تاب‌آوری و تصمیم‌گیری و کنترل خشم را باید با اطلاعات درست به جوانان، نوجوانان و کودکان آموزش داد، افزود: آموزش مهارت‌ نه گفتن و آشنایی با  عواقب و معضلات اعتیاد باید از مدارس ابتدایی شروع و روی آن بسیار کار شود. اگر اقدامات درستی در این زمینه شود، می‌توان امیدوار بود طی یک دهه آینده نتایج خوبی در کاهش گرایش به اعتیاد حاصل شود. 

این پژوهشگر اجتماعی خاطرنشان کرد: مواد مخدر برای سوداگران مرگ از لحاظ اقتصادی سود سرشاری دارد، از این رو آنها با جذاب کردن مواد، همچنین فراهم آوردن شرایط استعمال آسان و بدون ابزار و علائم، سعی بر آن دارند با جذب بیشتر جوانان، سودهای هنگفتی را از طریق فروش مواد به جیب بزنند به طوری که هم اکنون بعد از تریاک، مصرف ماده مخدر گل روندی افزایشی دارد.

موسوی اضافه کرد: گرایش جوانان و نوجوانان به سمت مصرف مواد مخدر صنعتی و روانگردان‌ها آنها را به ورطه نابودی می‌کشاند. همه چیز با مصرف سیگار و گل شروع می‌شود اما بعد فرد به سمت سایر مواد پرخطر می‌رود به طوری که سن مصرف پایین می‌آید و طول زمان مصرف مواد افزایش می‌یابد. از سویی وابستگی به مواد جدید صنعتی افزایش یافته و بازار مصرف نیز روز به روز بیشتر می‌شود. 

وی در ادامه افزود: میزان مصرف مواد مخدر صنعتی اکنون در بین جوانان و نوجوانان نگران‌کننده است و خانواده‌های بسیاری درگیر این معضل هستند. پیامدهای منفی آن در جامعه نیز قابل مشاهده است. هر چند در مبارزه با مواد مخدر کوتاهی نمی‌شود و تاکنون 3 هزار و 800 نفر در این مسیر به شهادت رسیده‌اند و خیلی‌ها نیز جانباز شده‌اند اما در کنار مبارزه باید به پیشگیری توجه جدی کرد. 

از طرفی هزینه‌های درمان و حمایت‌های اجتماعی نیز بار گرانی را بر دوش دولت گذاشته است، از این رو اولویت باید بر پیشگیری باشد تا مانع از رفتن نوجوانان و جوانان به سمت اعتیاد شد.

موسوی تصریح کرد: تنها راه مقابله با شیوع اعتیاد علاوه بر جلوگیری و مبارزه با سوداگران مرگ، ایجاد شادابی در جامعه و افزایش شاخص‌های سلامت با آموزش مهارت‌های صحیح زندگی به نوجوانان است. 

همانطور که گفته شد، مدرسه مهم‌ترین کانونی است که می‌توان از طریق آن آگاهی‌بخشی لازم را به نوجوانان درباره تبعات اعتیاد و پیشگیری از این معضل داد، چرا که دانش‌آموزان 12 سال مستمر در یک محیط اجتماعی در کنار مربیان و معلمان هستند، بنابراین مدرسه تاثیر بسزایی در جلوگیری از شیوع اعتیاد با آگاهی‌بخشی به دانش‌آموزان دارد.