کد خبر: 294891تاریخ: 1403/8/19 00:00
نگاهی به ماندگارترین نقش‌های پرستار در سینمای ایران به مناسبت سالروز میلاد حضرت زینب(س)
سینما فرشته
گروه فرهنگ و هنر: در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران، سالروز میلاد حضرت زینب(س) به عنوان روز پرستار ثبت شده است.
درواقع میلاد حضرت زینب(س) بزرگ پرستار دشت کربلا نمادین‌ترین روز برای نامگذاری به عنوان روز پرستار بوده است تا بهانه‌ای باشد برای قدردانی از رشادت‌ها و از خودگذشتگی‌های پرستاران. در این میان سینمای ایران نیز در طول این سال‌ها سعی کرده ادای دینی به این قشر داشته باشد، هرچند به عنوان یک تریبون مهم و فراگیر نتوانسته آنگونه که باید در به تصویر کشیدن از خودگذشتگی‌های قشر پرستار موفق عمل کند. با اینکه در سینمای دفاع‌مقدس نقش‌هایی را داشته‌ایم که چهره پرستاران زحمتکش را تصویر کرده‌اند اما به نسل‌های بعد از دوران جنگ که می‌رسیم، نقش پرستاران در فیلم‌ها را کمتر از قبل می‌یابیم؛ نقش‌هایی که به عنوان یک شغل پرزحمت در کنار پزشکان بخوبی دیده نشده‌اند. این فقدان پس از پاندمی کرونا کمتر هم شد. در حالی که از جان‌گذشتگی پرستاران و پزشکان در روزهای تیره و تار کرونا می‌توانست سوژه بسیاری از فیلم‌ها با محورهای مختلف باشد اما تاکنون سازندگان به آسانی از آن گذر کرده‌اند!
با همه این اوصاف، نمی‌توان هم مدعی شد در دراماتیزه کردن زندگی قشر پرستار در سینمای ایران با قحطی روبه‌رو بوده‌ایم. همان‌طور که اشاره کردیم تصویر پرستاران پرتلاش در سینمای جنگ همواره تصویری قابل تامل و به‌یاد‌ماندنی بوده است.
با این مقدمه در ادامه به چند نقش ماندگار پرستار در سینمای ایران می‌پردازیم.
* گلچهره سجادیه؛ «سرزمین خورشید»
فیلم سینمایی «سرزمین خورشید» توسط احمدرضا درویش سال ۱۳۷۵ ساخته شد. این فیلم ژانر دفاع‌مقدس، مربوط به روز‌هایی است که خرمشهر کم‌کم به تصرف نیرو‌های دشمن درمی‌آید و مردم چاره‌ای جز ترک شهر ندارند. «هانیه» شخصیت فیلم (با بازی گلچهره سجادیه) هم به همراه ۲ فرزندش قصد رفتن دارد اما برحسب وظیفه می‌ماند و به مداوای زخمی‌ها می‌پردازد. او امدادگری در قامت پرستار است و تا جایی که می‌تواند به مجروحان کمک‌رسانی می‌کند. فیلم «سرزمین خورشید» ادای دینی است به همه پرستاران و امدادگرانی که جان‌شان را کف دست گرفته بودند و به رزمندگان خدمت می‌کردند. گلچهره سجادیه به خاطر این نقش برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از جشنواره پانزدهم فیلم فجر و برنده تندیس بهترین بازیگر نقش اول زن از نخستین جشن خانه سینما شد. این بازیگر به خاطر ایفای این نقش همچنان مورد تحسین است. آنچه شخصیت هانیه را ماندگار کرده، صلابت و عطوفتی است که به عنوان ۲ ویژگی در گلچهره سجادیه گنجانده شده که او را در قامت یک زن محکم و با اراده خوزستانی ترسیم کرده است.
در دوران دفاع‌مقدس و نیز سقوط و آزادسازی خرمشهر، زنان همپای مردان حضور داشتند؛ گاهی در لباس رزم و گاه در قامت امدادگر و احمدرضا درویش حواسش بوده که نقش زنان را نادیده نگیرد.
* عاطفه رضوی؛ «نجات‌یافتگان»
نجات‌یافتگان فیلمی به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور سال ۱۳۷۴ تولید شد. «مریم قندی» با بازی عاطفه رضوی، امدادگر جنگ است که در حین فعالیت، در یک درمانگاه صحرایی مورد حمله قرار می‌گیرد. او می‌خواهد با استفاده از برانکارد، یک مجروح قطع نخاعی را از مهلکه نجات دهد ولی کارش خیلی سخت است. فیلم «نجات‌یافتگان» آینه‌ای است که در آن می‌توان بخش‌هایی از ایثار و جانفشانی پرستاران را دید؛ کسانی که تا پای جان در حرفه‌شان تلاش می‌کنند.
عاطفه رضوی به خاطر نقش مریم قندی از دومین جشن خانه سینما تندیس بهترین بازیگر نقش اول زن را دریافت کرد.
متفاوت‌ترین تصویر حضور زنان در سینمای دفاع مقدس به نام عاطفه رضوی در فیلم «نجات‌یافتگان» ثبت شده است. زنده‌یاد رسول ملاقلی‌پور در این فیلم امدادگر را نه در پشت خاکریز که در دل جنگ قرار داده است. مریم برای نجات یک رزمنده قطع نخاع، پا در مسیری سخت می‌گذارد. برای انتقال این سختی تنها دیالوگ کافی نیست، بازیگر باید از چهره و حرکات فیزیکال بهره ببرد تا مخاطب با او همراه شود. عاطفه رضوی همه توانش را به خدمت می‌گیرد و چنان به کاراکتر مریم جان می‌دهد که گویی در حال تماشای سرنوشت یک امدادگر واقعی در بحبوحه جنگ هستیم.
* لیلا حاتمی؛ «شیدا»
فیلم سینمایی «شیدا» به کارگردانی کمال تبریزی سال ۱۳۷۷ تولید شد. داستان فیلم در دوران دفاع مقدس روایت می‌شود؛ جایی که «فرهاد» (پارسا پیروزفر) در جنگ مجروح شده و موقتا بینایی‌اش را از دست داده است. او را به بیمارستانی صحرایی منتقل می‌کنند که در آن پرستاری به نام شیدا مشغول به کار است. رفتار فرهاد در تحمل درد، توجه شیدا را به خود جلب می‌کند. او بتدریج می‌فهمد که می‌تواند با تلاوت قرآن، التیام‌بخش فرهاد باشد. مراقبت شیدا از فرهاد، به مرور پیوندی عاطفی بین آنها ایجاد می‌کند. فیلم «شیدا» در عین شرح این دلدادگی، روایتگر تلاش و ایثار پرستاران در دوران دفاع مقدس هم هست. شیدا یکی از بازی‌های تحسین‌شده کارنامه لیلا حاتمی است. او تلاش یک پرستار و شرم یک زن را باورپذیر به نمایش گذاشته است. فیلم «شیدا» از معدود فیلم‌هایی است که در آن عشق در خاکریز شکل می‌گیرد. این فیلم بعد از نزدیک به 2 دهه، به عنوان یکی از آثار ممتاز سینمای دفاع‌مقدس محبوبیت دارد.
* سحر دولتشاهی؛ «طلا و مس»
فیلم سینمایی «طلا و مس» به کارگردانی همایون اسعدیان سال ۱۳۸۸ تولید شد. این فیلم داستان کاراکتری به نام «رضا» است که همسرش بیمار می‌شود. این طلبه در تهران کسی را ندارد و در بیمارستان با پرستاری به نام «سپیده» مواجه می‌شود. سپیده نماینده‌ای از تفکری است که نقد بر رفتار روحانیت دارند. به مرور اما سپیده پی به برداشت نادرست خود می‌برد و حالا که بی‌پرده با یک طلبه مواجه شده، تصویری کامل از این قشر به دست می‌آورد. در طول فیلم گوشه‌هایی از نگاه انسانی پرستاران عیان است و در میانه فیلم به اوج می‌رسد؛ جایی که سپیده نزد همسر طلبه می‌رود و خود را در قبال خانواده او مسؤول می‌داند.
سحر دولتشاهی درک درستی از موقعیت نقش خود در این فیلم دارد. به اندازه و به حد کافی درونیات شخصیت را می‌شکافد. سحر دولتشاهی در مصاحبه‌ای درباره این فیلم و نقش خود عنوان کرده بود: «به نظرم سپیده بیش از اینکه تحت تأثیر سیدرضا قرار بگیرد، تحت تأثیر عشق بین زهراسادات و همسرش (سیدرضا) قرار می‌گیرد و یک بعد جدیدی از شخصیت سیدرضا را مشاهده می‌کند. به نظرم جذاب‌ترین بعد شخصیت سپیده آن قضاوت‌هایی است که ابتدا درباره سیدرضا می‌کند و در پایان متوجه می‌شود بیشتر این قضاوت‌ها و پیش‌داوری‌ها اشتباه بوده است».
* شبنم مقدمی؛ «امروز»
فیلم سینمایی «امروز» ساخته سیدرضا میرکریمی سال ۱۳۹۲ تولید شد. این فیلم، روی وجه انسانی حرفه پرستاری دست گذاشته است. سیدرضا میرکریمی داستان یک راننده تاکسی به نام یونس (پرویز پرستویی) را محور درام قرار داده است که در یک روز با زنی باردار مواجه می‌شود. او را به بیمارستان می‌برد و اینجاست که نقش دراماتیک پرستاران برجسته می‌شود.
شخصیت اصلی برعهده شبنم مقدمی است؛ او را در موقعیتی می‌بینیم که خودش صاحب زندگی شخصی است اما زندگی حرفه‌ای‌اش را به همان اندازه مهم می‌داند. به همین خاطر است که وقتی با یک زن باردار تنها مواجه می‌شود، برخوردش فراتر از یک پرستار است و به واقع در قامت یک فرشته ظاهر می‌شود.
شبنم مقدمی در این فیلم برای نمایش شخصیت یک پرستار، اقتدار و مهربانی را در هم می‌آمیزد. بازی او در این نقش سیمرغ مکمل جشنواره سی‌ودوم فجر را برایش به همراه داشت.