* گسترش اطلاعات نادرست و تئوری‌های توطئه

انتشار سریع اخبار جعلی و تئوری‌های توطئه، یکی از پیامدهای مستقیم عصر پساحقیقت است. در این فضا، اطلاعات به سرعت در شبکه‌های اجتماعی پخش و حتی پس از افشای نادرست بودن آنها، همچنان توسط بخش قابل‌ توجهی از مخاطبان باور می‌شود. این فرآیند را می‌توان به «اثر اطلاعات غلط» نسبت داد که به معنای تأثیرگذاری و پذیرش اطلاعات حتی پس از اصلاح آنهاست 

(Lewandowsky et. al, 2017).

در همین زمینه باید اشاره داشت در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶، بسیاری از اخبار جعلی و شایعات به طور گسترده از طریق شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. برخی از این اخبار ادعاهای غیرواقعی را علیه نامزدها مطرح کردند؛ به عنوان مثال خبری مبنی بر اینکه هیلاری کلینتون درگیر شبکه‌ای از قاچاق انسان است (پیتزاگیت) در فضای مجازی منتشر شد. این خبر که ابتدا بدون هیچ مدرک یا منبع موثقی منتشر شده بود، به سرعت در شبکه‌های اجتماعی گسترش یافت و توسط عده‌ای باور شد. در این مورد، عوامل مختلفی از جمله بار احساسی شدید و استفاده از زبان تحریک‌آمیز سبب شد کاربران با انگیزه‌های مختلف این خبر را به اشتراک بگذارند و این خبر جعلی حتی به یک حادثه خطرناک واقعی تبدیل شد، چرا که یک فرد مسلح به‌ دلیل باور به این شایعه به رستورانی در واشنگتن‌دی‌سی حمله کرد. این مثال نشان می‌دهد چگونه اخبار جعلی می‌تواند با تکیه بر احساسات و باورهای افراد به سرعت گسترش یافته و تأثیرات واقعی داشته باشد.

* تأثیر احساسات و عوامل روان‌شناختی

در عصر پساحقیقت، اطلاعاتی که دارای بار عاطفی قوی‌تری هستند، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و بیشتر نیز به اشتراک گذاشته می‌شوند. افراد به ‌طور طبیعی به اخباری جذب می‌شوند که احساسات آنها را برمی‌انگیزد و این اخبار حتی اگر اشتباه یا نادرست باشد، سریع‌تر از اخبار بی‌طرفانه گسترش می‌یابد. این فرآیند به تضعیف تمایل عمومی به بررسی منابع و محتوای اخبار منجر می‌شود

(Vosoughi, Roy, & Aral, 2018). 

* بحران حقیقت و دموکراسی

در نهایت، عصر پساحقیقت با ایجاد بحران در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی همراه است. بحران حقیقت می‌تواند منجر به کاهش توانایی جامعه در تصمیم‌گیری آگاهانه شود و این موضوع اساس دموکراسی را به چالش می‌کشد. اگر اخبار نادرست و تعصب‌آلود جایگزین اطلاعات معتبر شود، فرآیندهای دموکراتیک دچار انحراف می‌شود و به جای تصمیم‌گیری مبتنی بر حقایق، تصمیمات بر اساس تبلیغات و احساسات گرفته می‌شود 

(Rosen,2019). 

* جمع‌بندی 

در عصر پساحقیقت، جریان تولید و انتشار اخبار با تهدیدات و چالش‌های جدی مواجه است که اغلب به تضعیف اعتماد عمومی و افزایش انتشار اطلاعات نادرست منجر می‌شود. برای مقابله با این چالش‌ها، افزایش سواد رسانه‌ای و ترویج معیارهای اخلاقی در زمینه روزنامه‌نگاری و تولید محتوا بیش از پیش اهمیت دارد. 

پژوهشگر رسانه *

-------------------------------

منابع 

Vorhaus, M. (2019). The Social Media Algorithm and Its Impact on News Distribution. Journalism Quarterly, 96(3), 567-583. 

McIntyre, L. (2018). Post-Truth. MIT Press. 

Lewandowsky, S., Ecker, U. K., & Cook, J. (2017). Beyond Misinformation: Understanding and Coping with the “Post-Truth” Era. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 6(4), 353-369. 

Vosoughi, S., Roy, D., & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359(6380), 1146-1151. 

Rosen, J. (2019). Democracy and Journalism in the Post-Truth Era.