گروه اقتصادی: مشاهدات میدانی در بازارهای محلی تهران و میادین میوه و تربار نشان از این موضوع دارد که نسبت به ماه‌های پیش عرضه گوشت یخ‌زده وارداتی بویژه از نوع گوساله برزیلی و گوسفندی مغول در بازار افزایش چشم‌گیری داشته است اما با وجود این افزایش عرضه شاهد این هستیم که برعکس سال‌های گذشته با سرد شدن هوا و افزایش تقاضای گوشت در هفته‌های اخیر، قیمت این کالای اساسی برعکس روال کلی ناظر بر تنظیم بازار توسط عرضه و تقاضا به جای کاهش ثابت بوده و صرفا افزایشی را ثبت نکرده است. حال آنکه افزایش قیمت گوشت قرمز در فصل‌های سرد سال‌های گذشته می‌توانست به چند دلیل اصلی مرتبط باشد که این دلایل به موضوعات زیر در این صنعت بازمی‌گردد.

۱- افزایش تقاضا: در فصول سرد، مردم بیشتر به غذاهای گرم و مغذی مانند خورشت‌ها و کباب‌ها تمایل دارند که این موضوع می‌تواند باعث افزایش تقاضا برای گوشت شود.

۲- تأثیرات آب و هوایی: در فصل‌های سرد، شرایط جوی می‌تواند بر تولید و توزیع گوشت تأثیر بگذارد. بارش برف و باران می‌تواند به مشکلات حمل‌و‌نقل منجر شود و در نتیجه قیمت‌ها افزایش یابد.

۳- هزینه‌های تولید: در فصل‌های سرد، هزینه‌های تولید ممکن است افزایش یابد. مثلا نگهداری دام‌ها در شرایط گرم و فراهم کردن خوراک مناسب برای آنها که در کشور ما اکثرا از ذرت و کنجاله و سویا تشکیل می‌شود و تقریبا همه وارداتی هستند، می‌تواند هزینه‌بر باشد.

۴- سیاست‌های دولتی: تغییرات در سیاست‌های کشاورزی و دامداری، اعم از تعرفه‌ها و یارانه‌ها، می‌تواند بر قیمت‌ها تأثیر بگذارد.

۵- نوسانات بازار: بازارهای جهانی و نوسانات قیمت جهانی مواد غذایی نیز می‌توانند بر قیمت گوشت در بازار داخلی اثر بگذارند.

این عوامل به طور همزمان در سال‌های اخیر به افزایش قیمت گوشت قرمز در فصل‌های سرد سال منجر می‌شد.

* 4 برابر شدن واردات گوشت در 6 ماه اول سال جاری

افشین صدردادرس، مدیرعامل اتحادیه دام سبک روز گذشته اعلام کرد در ۶ ماه نخست سال جاری، حدود ۱۲۶ هزار تن گوشت گرم و منجمد وارد کشور شده است. این میزان، نسبت به سال گذشته ۴ برابر افزایش یافته که ارزش آن به ۷۳۹ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار می‌رسد. صدردادرس تصریح کرد که با توجه به این آمار، نباید کمبودی در عرضه گوشت وجود داشته باشد.

وی افزود: وضعیت بازار گوشت به گونه‌ای است که تولیدات داخلی نمی‌توانند با قیمت واقعی به دست مصرف‌کننده برسند. اهمیت گوشت قرمز در سفره مردم به معنای امنیت غذایی است و لذا نیاز به تجدیدنظر در سیاست‌گذاری‌ها برای بازگرداندن این محصول به سفره‌ها احساس می‌شود.

دادرس خاطرنشان کرد که با توجه به افزایش ۴ برابری واردات، برخی کمبودها در استان‌ها به ضعف نظارت بازمی‌گردد. گزارش‌ها حاکی از آن است که این گوشت‌ها در خارج از شبکه توزیع قرار دارند. وی تأکید کرد که با اصلاح سیاست‌های نظارتی، این مشکلات قابل حل است.

رئیس اتحادیه دام سبک کشور می‌گوید: افرادی که بازار گوشت را اداره می‌کنند، خودشان قیمت را بالا می‌برند تا واردات گوشت را توجیه کنند و از این تجارت بهره ببرند.

به گفته مدیرعامل اتحادیه دام سبک، قیمت هر کیلو بره نر ۵۰ کیلویی از ابتدای سال از ۳۲۰ هزار تومان به ۲۶۰ تا ۲۷۰ هزار تومان کاهش یافته است. به‌رغم شرایط مساعد تولید دام و افزایش حجم واردات گوشت قرمز، قیمت گوشت نوسان چندی در هفته‌های گذشته نداشته است.

* چرا با وجود افزایش عرضه، قیمت کاهش نیافت؟

چند عامل می‌تواند توضیح دهد چرا با وجود افزایش واردات و عرضه بیشتر گوشت منجمد، قیمت گوشت کاهشی نشان نمی‌دهد. 

۱- نظارت ناکافی بر توزیع: یکی از دلایل اصلی می‌تواند نبود نظارت موثر بر توزیع گوشت باشد. اگر گوشت‌های وارداتی در خارج از شبکه رسمی توزیع قرار گیرند، ممکن است با قیمت‌های بالاتری به فروش برسند و در نتیجه، قیمت‌ها در بازار افزایش یابد.

۲- افزایش هزینه‌های تولید: هزینه‌های تولید گوشت از جمله قیمت خوراک دام، هزینه‌های حمل‌و‌نقل و سایر هزینه‌های عملیاتی، ممکن است افزایش یافته باشد و این موضوع می‌تواند بر قیمت نهایی تأثیر بگذارد.

۳- تقاضای بالا: حتی با افزایش عرضه، اگر تقاضا برای گوشت همچنان بالا باشد، قیمت‌ها ممکن است کاهش نیابند. در فصل سرد سال، مصرف گوشت معمولا افزایش می‌یابد که این خود می‌تواند به تثبیت یا افزایش قیمت کمک کند.

۴- تغییرات بازار جهانی: نوسانات قیمت گوشت در بازارهای جهانی نیز می‌تواند به تأثیر بر قیمت‌های داخلی منجر شود. اگر قیمت‌های جهانی افزایش یابند، به احتمال زیاد این افزایش به بازار داخلی نیز منتقل می‌شود.

۵- انتظارات بازار: انتظارات مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز می‌تواند بر قیمت‌ها تأثیر بگذارد. اگر بازار انتظار افزایش قیمت‌ها را داشته باشد، ممکن است قیمت‌ها به طور مصنوعی بالا بمانند.

۶- مسائل ساختاری در بازار: مشکلات ساختاری مانند فقدان رقابت کافی در بازار، انحصار برخی توزیع‌کنندگان و عدم شفافیت در قیمت‌گذاری نیز می‌توانند به عدم کاهش قیمت‌ها منجر شوند.

این عوامل به طور همزمان می‌تواند باعث شود با وجود افزایش واردات و عرضه، قیمت گوشت در بازار کاهش نیابد.

* اولویت اصلاح نژاد نسبت به واردات برای وزارت کشاورزی

محمدابراهیم حسن‌نژاد، معاون امور تولیدات دامی وزیر جهاد کشاورزی، در سفر اخیر خود به استان زنجان اعلام کرد که وزارت جهاد کشاورزی علاقه‌ای به واردات گوشت ندارد. وی تأکید کرد نقص‌هایی که در تولید گوشت به وجود آمده، نیاز به اصلاحات جدی دارد و وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه اقداماتی را آغاز کرده است.

حسن‌نژاد با اشاره به اهمیت اصلاح ژن برای چندقلوزایی، آن را اقدامی ارزشمند در جهت افزایش تولید گوشت قرمز دانست. او افزود که برنامه‌ریزی برای توسعه دامداری روستایی با محوریت گوسفند، هدایت منابع به سمت دامداری‌ها و انجام اقدامات ترویجی ازجمله استراتژی‌های وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش تولید گوشت قرمز در کشور است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی اظهار داشت: با اصلاح نژاد گوسفند، می‌توانیم نقش تأثیرگذاری در تأمین نیاز بازار ایفا کنیم و حتی به صادرات محصولات به کشورهای منطقه بپردازیم. او همچنین به کاهش جمعیت گوسفندی و مشکلات موجود در نظام دامپروری اشاره و خاطرنشان کرد طرح اصلاح نژادی باید در دامداری‌های اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

حسن‌نژاد بیان کرد: کشور دارای ذخایر ژنی دامی باارزشی است و نژاد افشار یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه به شمار می‌رود. در استان زنجان، اقدامات موثری برای اصلاح نژاد افشار و افزایش چندقلوزایی انجام شده است.

وی همچنین افزود: اجرای این طرح نمونه‌ای موفق از همکاری بین بخش تولید دامی و دانشگاه بوده و تأثیرات آن به طور محسوسی قابل مشاهده است. این همکاری می‌تواند به‌عنوان یک الگو در سایر نقاط کشور مورد استفاده قرار گیرد.

* قیمت مصوب گوشت وارداتی چقدر است؟

رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام در هفته‌ای که گذشت گفت: قیمت کنونی هر کیلو گوشت گوسفندی وارداتی ۲۷۰ و گوشت گوساله ۳۱۵ هزار تومان است اما با افزایش نرخ ارز نیمایی پیشنهاد افزایش قیمت را ارائه کرده‌ایم که هنوز مصوب و اعلام نشده است.

منصور پوریان با بیان اینکه جمعیت دامی گوسفندی و گوساله کشور از وضعیت مناسبی برخوردار است، افزود: بر اساس آمار یک میلیون و ۲۰۰ تا یک میلیون و ۳۰۰ هزار رأس گوساله قابل کشتار و حدود ۱۳ میلیون رأس گوسفند قابل کشتار وجود دارد.

پوریان قیمت هر کیلو بره نر را ۲۵۰ تا ۲۶۰ هزار تومان و هرکیلو گوساله را ۱۸۵ هزار تومان اعلام کرد و گفت: سال گذشته نرخ دام زنده گوسفندی و گوساله حدود ۳۰۰ هزار تومان بوده است. به گفته او، با واردات مناسب گوشت قرمز نه تنها کسری داخلی تأمین شد، بلکه امسال جمعیت دامی ما افزایش قابل توجهی داشته است.

رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام ادامه داد: اکنون گوشت قرمز مورد نیاز کشور از محل تولید داخلی، گوشت‌های وارداتی گرم و منجمد تأمین می‌شود که بر این اساس مصرف‌کنندگان نگرانی در این باره نداشته باشند.

* قیمت گوشت تازه تولید داخل در بازار تهران

مشاهدات نشان می‌دهد در هفته‌ای که گذشت ران گوسفندی با قیمت ۵۹۸ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در میادین میوه و تربار به فروش می‌رسد. گوشت خورشتی بدون استخوان و بدون چربی به ‌عنوان یکی از انواع پرفروش گوشت، با قیمت ۶۴۰ هزار تومان و شقه گوسفندی هم با قیمت ۸۵۸ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در فروشگاه‌های سطح شهر عرضه می‌شدند.

دنبه گوسفند و قلوه‌گاه گوسفند به ترتیب ۳۹۰ هزار تومان و ۴۲۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در فروشگاه‌های کشور توزیع شد و قیمت گوشت آبگوشتی گوسفندی ۷۲۰ هزار تومان و قیمت گردن گوسفندی به ‌عنوان یکی از انواع محبوب گوشت، ۶۹۰ هزار تومان بود. درنهایت با توجه به اینکه کسری تولید داخلی در گوشت قرمز حدود ۱۰۰ هزار تن در سال است، برخی کارشناسان معتقدند فساد و رانت حاصل تفاوت نرخ ارز در سال‌های گذشته و حال بوده و به تجربه قیمت بازار را حداقل در گوشت کنترل نکرده است، واقعیت این است که فساد و رانت اثر مثبت تأمین را خنثی می‌کند.

کارشناسان معتقدند در کنار تبیین سیاست درست ارزی، دولت با افزایش تولید گوشت که تنها ۱۰۰ هزار تن با خودکفایی فاصله دارد، برای همیشه راه را بر وارداتچی‌ها ببندد.