گروه فرهنگ و هنر: از اواسط دهه 80 درست زمانی که گسترش سالن‌ها و اجراهای خصوصی در کشور رشد مضاعفی یافت، این هنر مادر رفته‌رفته وضعیت بغرنجی را از لحاظ اقتصادی تجربه کرد؛ از یک سو بودجه مرکز هنرهای نمایشی به عنوان متولی تئاتر در کشور نه تنها افزایش نیافت، بلکه از آنچه نیز بود کمتر شد و از سوی دیگر صد‌ها نمایشی که روزانه در کشور میزبان مخاطبان می‌شد با انبوهی از افزایش هزینه‌ها در مواردی چون دستمزدها، تهیه، ساخت دکور و سایر مسائل مواجه شد تا بیش از پیش نیازمند حمایت‌های مرکز هنرهای نمایشی بشوند؛ چالشی که در نهایت امروز کار را به مرحله‌ای رسانده که اساسا اغلب اجراها بدون هیچ‌گونه حمایت مادی و تنها با فروش بلیت و مخاطبان‌شان باید هزینه‌های خود را پرداخت کنند و اساسا هنر تئاتر به امری پرهزینه همراه با ضررهای اقتصادی بدل شده است، از همین رو گروه‌های نمایشی در کنار تولید و خلق آثار هنری باید نیم‌نگاهی به شیوه‌های تبلیغی برای بازگشت سرمایه داشته باشند، لذا شرایط فعلی اقتصادی، تئاتر در بهترین حالت ممکن می‌تواند اندک هزینه‌های خود را جبران کند و رسیدن به سود تقریبا امری محال است.

امروز تولید و روی صحنه بردن آثار نمایشی امری بسیار سخت و پرریسک به شمار می‌رود اما در این میان هستند برخی گروه‌های نمایشی که با استفاده از چهره‌های معروف و اصطلاحا مخاطب‌پسند با توسل به اجراهای طولانی‌مدت در تلاشند از این رهگذر ضرر‌های احتمالی را جبران  کنند ولی قطعا این شیوه شامل همه اجراها نشده و تنها تعداد محدودی می‌توانند به اندک سودی دست یابند.

در این میان به جرأت می‌توان اذعان کرد فعالیت برای گروه‌های جوان و اجراهای خاص که در حالت عادی هم شاید مورد پسند بسیاری از مخاطبان همیشگی تئاتر قرار نمی‌گیرد که دیگر قوز بالای قوز به شمار می‌رود و سختی کار را برای این گروه‌ها و هنرمندان دوچندان می‌کند، هرچند چراغ این‌گونه آثار با تلاش و اهتمام جوان‌های مشتاق و علاقه‌مند با وجود شرایط ذکر‌شده به هر سختی و مشقتی که شده همچنان روشن مانده و با وجود شرایط سخت اقتصادی در حوزه تئاتر به فعالیت‌ خود ادامه می‌دهند.

به عنوان نمونه نمایش «لانه موش‌ها» به کارگردانی فرزام بابایی که این روزها در عمارت نوفل‌لوشاتو روی صحنه رفته است با نگاهی اکسپرسیونیستی میزبان مخاطبان و علاقه‌مندان خاص این گونه‌ اجرایی شده است؛ نمایشی که از 13 آبان کار خود را آغاز کرد و مطابق جدول برنامه‌ریزی این مجموعه تئاتری تا فردا 29 آبان  همه‌روزه ساعت 18 روی صحنه می‌رود.

فرزام بابایی، کارگردان این نمایش با توجه به مدت و دوره تمرینی و فرآیند ایده تا اجرای نمایش در گفت‌وگو با «وطن امروز» گفت: حدود ۲ سالی طول کشید تا بتوانم متن نمایش را آماده کنم. در مدت نگارش و پرداخت متن  سعی کردم چیزی را که روی کاغذ می‌آورم بی‌ربط با وضعیتی که اکنون در آن زندگی می‌کنیم نباشد تا تماشاگران بتوانند براحتی با کاراکترهای اثر همزاد‌پنداری کنند و خود را به جای آنها بگذارند.

بابایی درباره محتوا و داستانی که این اثر به آن اشاره دارد، گفت: نمایشنامه «لانه موش‌ها» نتیجه‌ تجربیات شخصی و مشاهداتی است که در طول زندگی و کار هنری‌ام به دست آورده‌ام. موضوعات و چالش‌هایی که در جامعه با آنها مواجه هستیم، از جمله ترس‌ها و امیدها، الهام‌بخش من برای نگارش این نمایش بوده‌ است. 

وی ادامه داد: سعی کردم با این نمایش، پیام‌هایی درباره اهمیت اتحاد، مقاومت و شناخت واقعیات اجتماعی را به مخاطبان منتقل کنم. در واقع این نمایش به عمق روابط انسانی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه تعاملات و تصمیمات ما می‌توانند زندگی دیگران را تحت تأثیر قرار دهد. شخصیت‌ها با تضادهای درونی و بیرونی خود دست و پنجه نرم کرده و تلاش می‌کنند درک بهتری از خود و دیگران پیدا کنند.

این هنرمند در پاسخ به اینکه چرا در میان انبوه اجراهایی که سراغ حذف دکور و طراحی صحنه رفته‌اند، به سمت اجرا در یک دکور سنگین رفته است، بیان کرد: در میان بیشتر کارهایی که به سمت استفاده از صحنه‌های ساده و مینیمالیستی رفته‌اند، ممکن است استفاده از دکور سنگین با این متریال و حجم به عنوان یک ریسک به نظر برسد، چرا که هزینه‌ها و نیازهای فنی بیشتری را به همراه دارد اما ما قصد داشتیم عمق بیشتری به نمایش خود بدهیم و تجربه‌ای چند‌بعدی و متفاوت برای مخاطبان فراهم کنیم که به نوعی از طریق دکورهای مینیمال قابل دستیابی نیست.

کارگردان نمایش «لانه‌‎ موش‌ها» ادامه داد: ما در گروه تئاتر افلیا بر این باوریم که مخاطبان تئاتر شایسته بهترین‌ها هستند و به همین واسطه به سمت طراحی دکور با دقت در جزئیات رفتیم. این انتخاب نشان‌دهنده تعهد به هنر تئاتر و ارزش‌گذاری بر تجربه‌ کلی مخاطب است. می‌توانیم دنیایی پرجزئیات و غنی خلق کنیم که به تقویت پیام‌ها و احساسات نمایش کمک می‌کند.

این هنرمند با بیان اینکه یکی از اهداف کار دعوت مخاطبان به یک سفر احساسی و فکری بوده است، درباره استفاده از طراحی فرم برای انتقال مفهوم نمایش اظهار کرد: استفاده از فرم‌های متنوع در نمایش‌ به ما این امکان را می‌دهد که مخاطبان خودشان به کشف معانی و پیام‌های پنهان بپردازند. این فرآیند کشف، تجربه‌ای بی‌نظیر و ماندگار برای آنها به وجود می‌آورد که فراتر از تماشای صرف یک نمایش است. ما معتقدیم این روش باعث می‌شود مخاطبان نه تنها داستان ما را ببینند، بلکه آن را به شکل عمیق‌تری حس کنند و در ذهن خود به تأمل بپردازند.

بابایی در پایان گفت: امیدوارم شرایطی فراهم شود تا همه هنرمندان بتوانند بدون محدودیت و فارغ از هرگونه دغدغه‌ای به فعالیت بپردازند و هنر ارزشمند خود را با جامعه به اشتراک بگذارند. ایجاد محیطی که در آن هنر و خلاقیت بتواند رشد کند و شکوفا شود، نیازمند حمایت و همبستگی همه ما است. با آرزوی روزهای بهتر برای هنر و هنرمندان، امیدوارم بتوانیم با همکاری و حمایت رسانه‌ها و مردم، فرهنگی غنی‌تر و پویاتر برای تئاتر ایران رقم بزنیم و به این هنر همان‌طور که شایسته است، بپردازیم.