گروه اجتماعی: خشونت علیه پزشکان و کادر درمان به عنوان یک معضل جدی در حالی مطرح است که هر از گاهی خبرهای ناگوار از ضرب و شتم کادر اورژانس از سوی همراهان بیمار منتشر می‌شود؛ معضلی که گویا پایان ندارد تا کادر درمان همواره در معرض انواع خطرها، استرس‌ و حتی تهدید به مرگ ناشی از برخورد برخی همراهان بیمار قرار گیرند. تحقیقات نشان می‌دهد پیامدهای خشونت علیه کادر درمان می‌تواند بسیار جدی باشد؛ از جمله مرگ یا آسیب‌های تهدیدکننده زندگی، کاهش علاقه به کار و...؛ مساله نگران‌کننده‌ای که اخیرا با قتل یک پزشک متخصص قلب در یاسوج (مرحوم دکتر مسعود داوودی) موجی از شوک و اندوه را در جامعه پزشکی ایران به‌ همراه داشت. 

این حادثه ناگوار بار دیگر بر مخاطرات و چالش‌هایی که کادر درمان با آن مواجه است، تأکید می‌کند. این در حالی است که پزشکان و پرستاران در محیط‌‌های بیمارستانی و مراکز درمانی همواره با استرس بالا، فشارهای کاری شدید و گاه با خشونت‌های کلامی و فیزیکی فراوانی روبه‌رو هستند. این حادثه نگرانی‌ها را در میان جامعه پزشکی و کادر درمان افزایش داده و خواسته‌های مکرری برای ایجاد امنیت بیشتر در محیط‌های درمانی به همراه داشته است. پزشکان و فعالان حوزه سلامت بر این باورند که اقدامات پیشگیرانه، تقویت امنیت بیمارستان‌ها و ایجاد قوانین بازدارنده برای مقابله با خشونت علیه کادر درمان باید به ‌عنوان اولویت‌های اساسی در دستور کار دولت قرار گیرد. نتایج یک پژوهش بیانگر آن است که به طور کلی بیش از 60 درصد پرسنل درمان در معرض هر نوع خشونت در محل کار قرار دارند که از این آمار، 42.5 درصد در معرض خشونت غیرفیزیکی بوده‌اند و 24.4 درصد خشونت فیزیکی را تجربه کرده‌اند. 

به گفته کارشناسان، دلایل متعددی برای افزایش خشونت علیه کادر درمان در ایران وجود دارد که عوامل فرهنگی و اجتماعی، نبود فرهنگ تقدیر و احترام کافی به کادر درمان و ناآگاهی عمومی نسبت به محدودیت‌ها و وظایف پزشکان می‌تواند از عوامل زمینه‌ساز برخوردهای خشن باشد، همچنین مشکلات مالی و فشارهای اقتصادی بر بیماران و همراهان آنها نیز مساله دیگری است که باعث افزایش تنش‌ها می‌شود و در مواقعی که هزینه‌های درمانی بالا باشد، کادر درمان را مقصر اصلی می‌دانند، در حالی که چنین نیست. در چنین شرایطی خشونت علیه کادر درمان و پزشکان موجب می‌شود آنها در انجام وظایف خود با استرس و تهدید مواجه شوند، البته مشکلات فراوانی چون کمبود کادر درمان در کنار نبود برخی تجهیزات یا بالا بودن هزینه‌های درمان زمینه‌ساز خشونت همراهان بیماران می‌شود، در حالی که بر اساس ماده ۶۰۸ قانون مدنی، توهین و فحاشی به پرسنل درمانی حین انجام وظیفه جرم است. همچنین در مواردی که شخص حین توهین مرتکب ضرب و جرح عمدی شود و به پرسنل صدمه بزند، اقدام وی علاوه بر مجازات ضرب و جرح عمدی موجب اخلال در نظم، صیانت و امنیت جامعه محسوب می‌شود. 

سردار منتظرالمهدی سخنگوی فراجا گفته است: «بی‌شک درد و رنج همراهان بیمار را درک می‌کنیم و آنها را به شکیبایی دعوت می‌کنیم اما اجازه نمی‌دهیم به هر دلیلی، کادر درمان مورد حمله، هجوم، تعدی و ضرب و شتم قرار گیرند؛ درک و رأفت نسبت به رنج «مریض‌داران» نباید این شبهه را ایجاد کند که در برابر تعدی‌ها نسبت به کادر درمان و سایر شهروندان اغماضی داریم؛ فراجا نه‌تنها این صحنه‌ها را تحمل نمی‌کند بلکه باور داریم «پلیس منعطف» در این صحنه‌ها یک «پلیسِ اشتباهی و منفعل» است و باید مقتدرانه، جلوی چنین رفتار‌های خشن را که به «ساحت شهروندی» تجاوز می‌کنند با شدت و بگیرد تا آرامش واقعی و روانی، در محل درمان حاکم شود».

دکتر مجید ابهری، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره علل افزایش خشونت همراهان بیمار یا بستگان متوفی در قبال پزشکان و کادر درمان گفت: شوربختانه خشونت مدتی است از خانه‌ها و خیابان به اماکن درمانی و پزشکی انتقال یافته است به طوری که کادر زحمتکش درمان که استراحت و آسایش خود و خانواده‌شان را فدای بهبود شهروندان می‌کنند، گاهی بدون هیچ قصوری جان خود را از دست می‌دهند یا مورد فحاشی و هجوم اطرافیان بیمار و بستگان متوفی قرار می‌گیرند. حتی رانندگان آمبولانس و پرستاران و افراد دیگر کادر درمان هم قربانی پرخاشگری، خشونت و هنجارشکنی اطرافیان بیمار می‌شوند. وی با بیان اینکه خشونت نتیجه پرخاشگری است که عوامل متعددی باعث بروز آن می‌شود، افزود: عوامل بیرونی مثل سر و صدا، آلودگی هوا، مشکلات اقتصادی و علل درونی مانند بیکاری، فقر، مشکلات شغلی و خانوادگی در این امر دخیل است که در صورت عدم تمرکز و مدیریت فرد بر هیجان‌های رفتاری اتفاق می‌افتد.

جامعه‌شناس اظهار داشت: مولا علی(ع) می‌فرمایند «بپرهیز از خشم که آغاز آن جنون و فرجامش پشیمانی است». بر اساس علل گفته شده شاهد افزایش درگیری‌های لفظی و فیزیکی در جامعه هستیم که با کوچک‌ترین بهانه‌ای مثلا بوق زدن یا جای پارک، همچنین دیر رسیدن آمبولانس یا عوامل درمان گاهی از سوی برخی به فحاشی، قتل و نقص عضو ختم می‌شود. این در حالی است که اگر فرد توانایی مدیریت هیجانات از جمله خشم و پرخاشگری را داشته باشد، هیچ گاه اتفاقات ناگواری چون قتل و نقص عضو و... نمی‌افتد. ابهری در ادامه با بیان اینکه این روزها کادر درمان در معرض برخورد تند و فحاشی برخی‌ها که همراه بیمار هستند قرار دارند، با طرح این پرسش که چگونه می‌شود از چنین ناهنجاری‌هایی که باعث فحاشی و قتل می‌شود جلوگیری کرد و کادر زحمتکش درمان را مورد حمایت قرار داد، افزود: آموزش همگانی و آگاه‌سازی جامعه درباره نتایج پرخاشگری و ضرب و جرح و تبعات آن، گام‌های اساسی در پیشگیری و کاهش خشونت است. از طرفی تشدید مجازات هنجارشکنان که با هتاکی و ضرب ‌و جرح خستگی را بر روح و جسم پرسنل زحمتکش درمان باقی می‌گذارند، می‌تواند اهرم‌های اساسی در پیشگیری و کاهش آسیب‌ها در این زمینه باشد. درواقع سبک بودن مجازات حمله‌کنندگان به کادر درمان نیز در تکرار چنین حوادث تلخی موثر است.