گروه اجتماعی: کمبود پزشک بویژه در مناطق کم‌برخوردار پدیده جدیدی نیست؛ معضلی که این روزها به یکی از چالش‌های مهم کشور تبدیل شده است، زیرا در خیلی از مناطق محروم و کم‌برخوردار به دلیل کمبود پزشک، بیماران باید ساعت‌ها و حتی روزها به انتظار معاینه بنشینند. در چنین شرایطی مخالفت‌هایی برای افزایش ظرفیت پزشکی وجود دارد که اگر چنین روندی ادامه‌دار باشد مشکلات مردم در حوزه درمان روزبه‌روز بیشتر خواهد شد. مخالفان افزایش ظرفیت پزشکی معتقدند برای افزایش ظرفیت پزشکی نباید افزایش کمّی باعث آسیب به کیفیت آموزش پزشکی شود، از طرفی نکته مهم این است که معضل دسترسی به پزشکان در شهرهای کوچک و مناطق محروم ناشی از تعداد کم آنها نیست، بلکه به توزیع نامناسب پزشکان بازمی‌گردد. به گفته سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس، برخی درمانگاه‌ها به دلیل نبود سیاست‌گذاری درست در مدیریت تامین پزشک تعطیل شده‌اند؛ علاوه بر این  12 هزار پزشک در کشور کم داریم. بر این اساس وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز اخیرا وعده داد بازنگری در مصوبه افزایش ظرفیت دانشجوی پزشکی در شورای عالی انقلاب فرهنگی با همکاری رئیس‌جمهور و دبیر این شورا دنبال می‌شود، همچنین در سهمیه‌های ورودی به دانشگاه و عدالت آموزشی نیز بازبینی خواهد شد.

* زیرساخت‌های پزشکی معطل اراده وزارت بهداشت

محمد بیات، دبیر کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس و عضو هیات‌رئیسه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 1404 در گفت‌وگو با «وطن امروز»، درباره قانون افزایش ظرفیت پزشک در کشور گفت: «شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت بهداشت را ملزم کرده است که طی یک مدت زمان مشخص، به طور پی‌درپی سالی 20 درصد به ظرفیت پزشک اضافه کند تا کشور در حوزه پزشکی به خودکفایی برسد، تامین زیرساخت زمانبر است باید از 20 سال گذشته شروع می‌شد ولی زمانبر بودن نافی افزایش رشته پزشکی نیست. باید با حداقل‌ها و با رعایت اولویت‌ها زیرساخت را فراهم کرد».

* اصل قانون اساسی را فراموش نکنید

وی درباره معضلات کمبود پزشک در کشور گفت: «بنده صددرصد موافق افزایش ظرفیت رشته پزشکی هستم؛ چون اولا انحصار رشته پزشکی شکسته می‌شود. ثانیا در برخی جاها مانند خمین، مردم دیر به دیر  به پزشک مراجعه می‌کنند. بیمار تا کی باید منتظر دکتر باشد؟ برخی پزشکان ماهی یک بار وقت می‌دهند. مگر بیماری قابل کنترل است که به مریض می‌گوییم یک ماه دیگر؟! یعنی آیا حق ارباب رجوع و هم حق ارائه خدمات ندارند. اصل قانون اساسی می‌گوید خدمات‌دهی رایگان در حوزه بهداشت، درمان و تحصیل باید برای مردم وجود داشته باشد».

* پیش از زیرساخت، مدیریت و اراده وزارت بهداشت لازم است

وی با تاکید بر قانون افزایش پزشک در کشور، درباره نیاز پزشکی خاطرنشان کرد: «طرح پزشک خانواده می‌گوید به ازای هر خانواده یک پزشک وجود داشته باشد. واقعا لازم است هر خانواده یک پزشک داشته باشد تا خدمات درمانی انجام شود. ضمن آنکه شأن و جایگاه افراد هم باید حفظ شود». وی در ادامه در ارتباط با مدیریت زیرساخت‌های موجود افزود: «ما خودمان در خمین با تبدیل بیمارستان به فضای آموزشی برای رشته پزشکی این کار را انجام دادیم. با تغییر جزئی در داخل همان فضا، مثل جابه‌جایی پارتیشن، توانستیم مکان آموزشی را مهیا کنیم و در نتیجه تبدیل به مکان خدماتی درمانی شد؛ یعنی هم خدمات آموزش و هم خدمات درمان ارائه می‌دهند. کار شاق و بزرگی نبود. اینکه از کمبود زیرساخت صحبت می‌شود، احتیاج به مدیریت دارد». 

وی در ادامه گفت: «قرار شد طی 4 سال و سالی 20 درصد به آمار ثابت پایه رشته پزشکی افزوده شود، یک سال از این طرح باقی مانده است و ما همچنان کمبود پزشک داریم. باید اراده‌ای از سوی وزارت بهداشت وجود داشته باشد». در آخر، این عضو هیات‌مدیره کمیسیون بودجه 1404پیشنهاد داد: «وزارت بهداشت برای این قانون، حتی اراده کند برای تامین بودجه، در لایحه بودجه 1404 ضمیمه کنند ما کمک می‌کنیم. از خیرین حوزه سلامت که کمک‌کار دولت هستند، می‌توان کمک گرفت. در منطقه حسین‌آباد بغدادی اعتبارات خوبی در حوزه مجمع خیرین سلامت جذب شده است. ما باید مردم و اقشار آسیب‌پذیر را ببینیم. دنبال خدمات مناسب با قیمت مناسب برای مردم باشیم. خدمات پزشکی گران‌قیمت موجب تالمات روحی بیماران می‌شود. از یک طرف بیماری جسمی بیمار و از طرف دیگر ناراحتی و درگیری ذهنی؛ این اصلا درست نیست».

* وقتی پزشکان از طبابت گریزانند

بسیاری از پزشکان به جای انجام رسالت کاری خود یعنی طبابت، رو به انجام عملیات جراحی زیبایی در کلینیک‌های جراحی آورده‌اند، زیرا درآمد قابل توجهی از این راه نصیب‌شان می‌شود. بر اساس آمار سازمان نظام پزشکی، حدود 90 هزار پزشک عمومی در کشور مجوز فعالیت دارند اما آماری از پزشکان فعال در بخش درمان به ‌طور دقیق در دست نیست، زیرا تعدادی از این پزشکان مهاجرت کرده و تعدادی نیز به کاری غیر از طبابت مشغول شده‌اند و چون درآمد آنها در تخصص زیبایی بسیار بالاست، طبابت را اولویت قرار نمی‌دهند. اظهارات مقامات سازمان نظام پزشکی گویای این است که حداکثر 65 هزار پزشک عمومی فعال در کشور داریم. آمارها نشان می‌دهد سال 1401 بیش از 11000 دانشجوی پزشکی پذیرفته شده‌اند. این رشد قابل توجه به دلیل تامین پزشک در سراسر کشور بوده ولی اکنون وزارت بهداشت چندان راغب به افزایش ظرفیت پزشکی به دلیل نبود زیرساخت‌ها یا کمبود اساتید و بودجه نیست. از طرفی با وجود آنکه برآوردها حاکی از کافی بودن تعداد پزشکان کشور است اما در برخی نقاط کشور، کمبود پزشک بشدت احساس می‌شود. کارشناسان علت این موضوع را توزیع نامتوازن پزشکان در کشور می‌دانند. طبق آمارها سرانه پزشک عمومی در مناطق برخوردار، 3 برابر مناطق محروم است و بر اساس اعلام محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور 42 درصد پزشکان متخصص که نزدیک به نیمی از جمعیت حدود 60 هزار نفری این پزشکان را تشکیل می‌دهند، در 5 کلانشهر کشور سکونت دارند که همه این اطلاعات نشان می‌دهد بیش از اینکه نظام سلامت کشور درگیر کمبود پزشک باشد، با مشکل توزیع نامتوازن نیروهای پزشکی در سطح کشور مواجه است. در واقع مساله اصلی که باعث عدم دسترسی مناسب مردم به پزشکان شده است، کمبود پزشک عمومی نیست، بلکه توزیع نامتناسب پزشکان بویژه پزشکان متخصص است و درنتیجه افزایش ظرفیت پذیرش پزشکان عمومی کمکی به حل این مساله نخواهد کرد. 

سیدمحمد پاک‌مهر، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن امروز» با بیان اینکه کمبود پزشک در کشور داریم، معضلی که در مناطق دورافتاده احساس می‌شود و نگران‌کننده است، گفت: چنانچه توزیع عادلانه پزشکان رخ دهد، دیگر مناطق محروم با چنین پدیده‌ای مواجه نخواهند بود، زیرا اغلب پزشکان بویژه پزشکان متخصص در تهران و کلانشهرها هستند. وی با بیان اینکه شاهد تراکم پزشک در برخی مناطق هستیم و در بعضی مناطق کمبود شدید پزشک داریم، افزود: 36 درصد پزشکان متخصص در تهران اقدام به طبابت می‌کنند. در واقع توزیع ناعادلانه پزشک موجب شده خیلی‌ها از نحوه دریافت خدمات پزشکی ناراضی باشند. برای مثال در برخی شهرستان‌های دوردست به ازای هر چند هزار نفر تنها چند پزشک وجود دارد که عمده آنها نیز عمومی هستند. در چنین شرایطی وزارت بهداشت و سایر ارگان‌های مرتبط دست‌اندرکار باید فکری به حال افزایش ظرفیت پزشکی، همچنین توزیع عادلانه پزشک در کشور کنند.