گروه بین‌الملل: مدتی است تصاویری از یک مراسم در عربستان سعودی به جهان مخابره می‌شود که تعجب مخاطبان کشورهای جهان بویژه مسلمانان را برانگیخته است. مراسمی در قالب جشنواره‌های فرهنگی، هنری و ورزشی که پیش از این برگزاری‌شان در سرزمین وحی بی‌سابقه بود. در این مراسم که توسط وزارت فرهنگ و سایر مقامات سعودی ترتیب داده شده است و در این به اصطلاح جشنواره‌ها، کنسرت‌های موسیقی جنجالی، همچنین مسابقات غیرمعمولی همچون مسابقات کشتی کج برگزار می‌شود؛ جشنواره‌هایی که همزمانی‌شان با وقایع جنگ در غزه و لبنان انتقادهایی زیادی را از سوی مسلمانان جهان متوجه حکام سعودی کرده است؛ انتقادهایی که تنها منحصر به خارج از این کشور بوده است و علمای سعودی واکنشی قابل توجه به آن نداشته‌اند. این سیاست تجددگرایانه افراطی عربستان در راستای اصلاحات ولیعهد جوان سعودی در جامعه این کشور محافظه‌کار صورت گرفته است؛ اصلاحاتی که تمرکز آن بر قشر جوان این کشور مسلمان است و با توجه به مخاطبان و حاضران در این جشنواره، می‌توان گفت قشر جوان این کشور مسلمان جامعه هدف سیاست اصلاحات بالا به پایین حکام سعودی قرار گرفته‌ است. موسم ریاض از سوی حکام سعودی جشنواره‌ای معرفی شده است که در پایتخت عربستان یعنی شهر ریاض برگزار می‌شود و هدف آن رسیدن به افق ۲۰۳۰ و تبدیل عربستان به یک مقصد تفریحی ـ گردشگری جهانی اعلام شده است. هدف اعلامی این جشنواره با توجه به هزینه بسیار بالای برگزاری و استفاده از خوانندگان و سلبریتی‌های مشهور فرهنگ، موسیقی و ورزش غربی چندان دقیق نیست اما به نظر می‌رسد تاثیر‌گذاری بر جامعه جوانان این کشور هدف اصلی باشد.  

با توجه به آوردن جاذبه غرب به داخل کشور و برگزاری مراسمات پرزرق و برق در درون خاک عربستان، به نظر می‌رسد یکی از اهداف نسل جدید رهبران سعودی از برگزاری این قبیل برنامه‌ها جلوگیری از خروج گردشگر داخلی به خارج باشد. همچنین تقویت برند ملی عربستان و کنترل تفکرات جوانان که می‌توانند به مدل سیاسی غربی برای کشور خود علاقه‌مند شوند از دیگر اهداف این جشنواره از سوی تحلیلگران ارزیابی شده است. به بیان دیگر حکام سعودی به دنبال ترویج سبک زندگی غربی در جامعه جوان سعودی با سیاستگذاری خودشان و حرکت خزنده از جامعه محافظه‌کار به سوی جامعه غربی هستند؛ رویکردی که پیش از این در سایر کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس همچون امارات نیز صورت گرفت و سال 2019 در عربستان سعودی این فرآیند توسط ترکی الشیخ، بازوی محمد بن‌سلمان در حوزه «اصلاحات فرهنگی» آغاز شد. رویکرد جدید سعودی‌ها پیش از این نیز مورد انتقاد برخی چهره‌های جهان اسلام، همچنین مسلمانان جهان قرار گرفته بود اما اخیرا پس از گسترش جنایات رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان نوار غزه و مردم لبنان و سکوت و بی‌عملی حکام جهان عرب در مواجهه با این بحران ضدانسانی که صدای اعتراض بسیاری از جوامع غربی را نیز بلند کرده است، این جشنواره با انتقادهای شدیدتری رو‌به‌رو شده است. اخیرا نیز پس از انتشار تصاویری از افتتاحیه جشنواره ۲۰۲۴ موسم ریاض که در آن مکعبی به شکل کعبه روی استیج خوانندگان غربی قرار داشت انتقادات از این جشنواره دولتی که در سرزمین وحی برگزار می‌شود به اوج رسید؛ تصاویری که منجر به واکنش علمای اسلام در سراسر جهان اسلام شد و بسیاری از کاربران عرب و مسلمان در فضای مجازی به آن واکنش تندی نشان دادند.

* بیانیه علمای جهان اسلام

مهم‌ترین این واکنش‌ها بیانیه جمعی از علمای اسلام  بود که شامل جمعی از سازمان‌های اسلامی و علمای اسلام بود که با لحنی شدید، هتک حرمت سرزمین وحی و اهانت به مقدسات مسلمانان را محکوم کرد. در متن این بیانیه آمده است:  

بسم‌الله الرحمن الرحیم  

الحمدلله والصلاه والسلام على رسول‌الله و آله و صحبه و من والاه  

خداوند متعال می‌فرماید:  

«إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ یَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ‌اللَّهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِی جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاکِفُ فِیهِ وَالْبَادِ وَ مَن یُرِدْ فِیهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُّذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ؛ کسانی که کافر شدند و از راه خدا و مسجدالحرام؛ که برای همه مردم یکسان قرار داده شده است، بازمی‌دارند، خواه مقیم آن باشند یا بادیه‌نشین و هر کس در آنجا قصد انحراف و ظلم داشته باشد، او را عذابی دردناک می‌چشانیم. حج ۲۵».  

و نیز می‌فرماید:  

«مَن یُعَظِّمْ شَعَائِرَ‌الله فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ؛ هر کس شعائر الهی را بزرگ دارد، این از تقوای دل‌هاست. حج ۳۲».  

ما و هر مسلمانی که به دین خود غیرت دارد، با نگرانی و تأثر عمیق شاهد رویداد‌هایی در سرزمین حرمین هستیم؛ سرزمینی که قلب هر مسلمانی به سوی آن می‌تپد. متأسفانه این سرزمین مقدس امروز شاهد فساد اخلاقی، انتشار فحشا و بی‌عفتی و برگزاری جشن‌ها و محافلی است که در تاریخ این مکان حتی در جاهلیت سابقه نداشته است. در کنار این فجایع، شاهد بازداشت و زندانی شدن علما، مبلغان و مصلحانی هستیم که این جشن‌ها و محافل را محکوم کرده‌اند.  ثروت مسلمانان در این جشن‌ها صرف کسانی می‌شود که در نشر فساد نقش دارند. اوضاع زمانی وخیم‌تر می‌شود که در این محافل، اشعاری خوانده می‌شود که به مقدسات مسلمانان توهین می‌کند و در نهایت، با اقداماتی، چون به نمایش گذاشتن نمادی از کعبه، در حالی که زنان نیمه‌عریان اطراف آن می‌چرخند، شعائر الهی استهزا می‌شود.  

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:  

«إِنَّ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشِیعَ الْفَاحِشَهُ فِی الَّذِینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَهِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لَاتَعْلَمُونَ؛ کسانی که دوست دارند زشتی در میان کسانی که ایمان آورده‌اند منتشر شود، برای آنان در دنیا و آخرت عذابی دردناک است و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید. نور ۱۹».  

در این بیانیه مواضع علمای اسلام به شرح زیر اعلام شده است:  

1- ما با قاطعیت، برگزاری جشنواره‌های فاسد در ریاض و سایر شهر‌ها را که به انتشار فحشا و بی‌عفتی منجر می‌شود، محکوم می‌کنیم. 

2- توهین به مقدسات مسلمانان و بازی با حرمت شعائر اسلامی را بشدت رد می‌کنیم. 

3- از همه علمای راستگو و مسلمانان غیور می‌خواهیم این اقدامات توهین‌آمیز را محکوم کنند. 

4- از مقامات سعودی درخواست می‌کنیم علما و مبلغان را آزاد کرده و به آنها اجازه دهند وظیفه الهی خود در ابلاغ پیام خداوند و هدایت مردم را انجام دهند. همچنین از خداوند متعال مسئلت داریم سرزمین حرمین را بیش از پیش مشرف و معزز گرداند و به اهل آن لطف و مهربانی کند.

از جمله امضاکنندگان این بیانیه سازمان‌های رابطه علماء المغرب العربی، الهیئه العالمیه لأنصار النبی صلى‌الله علیه و آله، هیئه علماء فلسطین، منتدى العلماء، دار الإفتاء اللیبیه، المجمع العلمی لعلماء أفغانستان، دارالقرآن والحدیث آمریکا، هیئه أمه واحده، دار العلوم والمعرفه العراق الأنبار، منظمه ملا جزیری للثقافه الإسلامیه/ العراق-کردستان، اتحاد العلماء والمدارس الاسلامیه ترکیه و رابطه علماء الأزهر الشریف در خارج هستند. در کنار آن 68 نفر از علمای اسلامی نیز این بیانیه را امضا کرده و به برگزاری این جشنواره و هتک حرمت‌های صورت‌گرفته در آن اعتراض کردند. اقدام سعودی‌ها در ترویج فرهنگ غرب و استفاده از سلبریتی‌های غربی که در آثار آنها بی‌عفتی و بی‌بند و باری محتوای غالب است، همچنین پوشش‌های نامناسب و منزجرکننده، محور اصلی اعتراض علمای اسلام در واکنش به موسم ریاض بود. 

بسیاری از مسلمانان جهان نیز در فضای مجازی در واکنش به تصاویر رقص جوانان سعودی در این جشنواره و همزمانی این رویداد با هتک حرمت مسجدالاقصی و کشتار مسلمانان در غزه و لبنان به دست رژیم صهیونیستی به این جشنواره معترض شده و آن را نشانه انحراف فکری و اعتقادی جامعه سعودی دانستند؛ انحرافی که به عقیده بسیاری از کارشناسان پیش از این در راستای اسلام افراطی، وهابی و تروریستی حرکت می‌کرد اما اکنون با چرخش 180 درجه‌ای در پی برنامه اصلاحات نسل جدید رهبران سعودی به سوی تفریط حرکت کرده است. بسیاری از تحلیلگران غرب آسیا نیز برنامه اصلاحات حکام جوان سعودی را با جشن‌های 2500 ساله رژیم پهلوی در ایران و جشن هنر شیراز مقایسه کرده و آن را حرکتی افراطی به سوی ارزش‌های غربی دانستند؛ حرکتی خزنده که با هزینه زیاد به دنبال جلب توجه جهان و تغییر چهره سعودی است.