فدراسیون فوتبال ایران در تأمین مالی قسط نهایی خرید دستگاه‌های کمک‌داور ویدئویی (VAR) با مشکل جدی مواجه شده است. حالا این نگرانی وجود دارد که اگر این مبلغ پرداخت نشود، ممکن است تمام دستگاه‌های واردشده به کشور توسط شرکت چینی پس گرفته شود. 

فدراسیون فوتبال اخیرا با ارسال ابلاغیه‌ای به باشگاه‌ها، از آنها خواست برای استفاده از VAR مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان به‌ عنوان اجاره‌بهای هر مسابقه پرداخت کنند که این درخواست، حواشی بسیاری به همراه داشت. فصل گذشته، عملکرد ضعیف داوران در بسیاری از مسابقات لیگ برتر اعتراض گسترده باشگاه‌ها، مربیان و حتی هواداران را در پی داشت. فشارها به حدی بود که استفاده از سیستم کمک‌داور ویدئویی به ‌عنوان یکی از الزامات اصلی لیگ برتر مطرح شد. پس از وعده‌های مکرر از سوی فدراسیون و حتی وزیر وقت ورزش، اعلام شد فصل جدید لیگ برتر ایران با استفاده از VAR آغاز خواهد شد. 

با این حال، واقعیت نشان داد برگزاری تمام مسابقات با این سیستم به دلایلی همچون مشکلات زیرساختی و نبود منابع مالی کافی امکان‌پذیر نیست. فدراسیون فوتبال موفق شد تنها ۳ دستگاه VAR تهیه کند و فصل را با همین تعداد دستگاه آغاز کرد. در نتیجه، تنها تعداد محدودی از مسابقات توانستند از این فناوری بهره‌مند شوند، در حالی که بسیاری از تیم‌ها هنوز از این امکان محروم هستند. جالب اینجاست که تیم‌هایی مانند استقلال و پرسپولیس تقریبا در تمام بازی‌های‌شان از VAR استفاده کرده‌اند اما حتی در برخی مسابقات آنها نیز این سیستم دچار قطع و اختلال شد. 

* مشکل بودجه و تغییر دولت

چالش اصلی زمانی به اوج رسید که فدراسیون از باشگاه‌ها خواست ۴۰۰ میلیون تومان برای هر مسابقه پرداخت کنند. این خواسته در حالی مطرح شد که باشگاه‌ها پیش‌تر هیچ اطلاعی از چنین هزینه‌ای نداشتند و طبیعتا این مبلغ در بودجه سالانه آنها لحاظ نشده بود. بسیاری از باشگاه‌های لیگ برتر به ‌طور مستقیم به کارخانه‌ها، شرکت‌ها یا حامیان مالی وابسته هستند و به همین دلیل امکان تأمین ناگهانی چنین مبلغ سنگینی برای آنها وجود ندارد. 

پیگیری‌ها نشان می‌دهد ریشه این مشکل به عدم تحقق وعده‌های مالی دولت بازمی‌گردد. سال ۱۴۰۲ پس از مذاکرات متعدد، معاون اول رئیس‌جمهور شهید دستور تخصیص ۱۰۰ میلیارد تومان برای خرید تجهیزات VAR را صادر کرد. با این حال، این مبلغ هرگز به ‌طور کامل به دست فدراسیون فوتبال نرسید. تنها ۱۰ میلیارد تومان به حساب فدراسیون واریز شد و باقی مبلغ بدون توضیح مشخصی پرداخت نشد. همین مساله فدراسیون را در تأمین هزینه‌های خرید دستگاه‌های VAR با بحران مواجه کرد. 

در شرایطی که فدراسیون تحت فشار بود، تنها راهکار باقیمانده، مذاکره با شرکت توسعه و تجهیز برای تأمین مالی این دستگاه‌ها به‌ صورت اقساطی بود. یک شرکت چینی در نهایت پذیرفت تعدادی دستگاه را به ایران ارسال کند، مشروط بر اینکه فدراسیون اقساط خود را بموقع پرداخت کند. با گذشت ۱۰ هفته از لیگ، ۳ دستگاه VAR وارد کشور شد و اخیرا ۲ دستگاه دیگر نیز به این مجموعه اضافه شده است اما فدراسیون فوتبال هنوز نتوانسته قسط نهایی را پرداخت کند و اگر این مبلغ تأمین نشود، احتمال بازگشت تمام دستگاه‌ها وجود دارد. 

* نارضایتی باشگاه‌ها از نحوه توزیع دستگاه‌ها

یکی دیگر از موضوعات بحث‌برانگیز، نحوه توزیع دستگاه‌های VAR در مسابقات لیگ است. تاکنون تنها تعداد محدودی از مسابقات با استفاده از این سیستم برگزار شده است. در این میان، تیم‌هایی مانند استقلال و پرسپولیس بیشتر از سایر تیم‌ها از VAR بهره‌مند شده‌اند. این مساله انتقادات زیادی را از سوی باشگاه‌های دیگر به همراه داشته است، چرا که عدم توزیع عادلانه این فناوری، عدالت در برگزاری مسابقات را زیر سوال برده. علاوه بر این، بسیاری از باشگاه‌ها معتقدند اگر قرار بر پرداخت هزینه اجاره باشد، این سیستم باید به‌ طور مساوی در اختیار تمام تیم‌ها قرار گیرد. 

* بحران مالی فدراسیون و آینده مبهم VAR

بحران مالی فدراسیون فوتبال به حدی است که آنها مجبور شده‌اند از باشگاه‌ها برای تأمین هزینه دستگاه‌ها کمک بخواهند. این در حالی است که بسیاری از باشگاه‌ها خود با مشکلات مالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. استفاده از VAR بدون هزینه امکان‌پذیر نیست اما این سوال مطرح است: چرا مبلغی که دولت برای خرید این تجهیزات در نظر گرفته بود، به‌ طور کامل پرداخت نشد؟ آیا عدم تحقق این وعده‌ها به ضعف مدیریت یا مشکلات دیگر بازمی‌گردد؟ 

* آیا دستگاه‌های VAR بازگردانده می‌شوند؟

در حال حاضر، خطر بازگرداندن دستگاه‌های VAR توسط شرکت چینی کاملا جدی است.

اگر فدراسیون فوتبال نتواند قسط نهایی را پرداخت کند، ممکن است این تجهیزات به کشور مبدا بازگردانده شوند و فوتبال ایران یک بار دیگر از داشتن این فناوری محروم شود. چنین سناریویی نه تنها به ضرر فدراسیون فوتبال است، بلکه اعتماد باشگاه‌ها و هواداران به مدیریت فوتبال کشور را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد. 

* چالش‌های پیش رو و ضرورت شفاف‌سازی

آنچه مسلم است، فدراسیون فوتبال باید شفافیت بیشتری در مسائل مالی و نحوه مدیریت منابع از خود نشان دهد. همچنین دولت باید به وعده‌های خود عمل کند و در این شرایط بحرانی، حمایت لازم را از فدراسیون به عمل آورد. در غیر این صورت، نه‌تنها VAR بلکه بسیاری از پروژه‌های دیگر نیز با شکست مواجه خواهند شد. 

در نهایت، موضوع VAR در فوتبال ایران به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است. این فناوری که قرار بود به عدالت در داوری کمک کند، حالا به منبعی برای اختلاف و نارضایتی تبدیل شده است!