پس از اجرای قانون جوانی جمعیت، گزارش‌های موجود حاکی است طی ۳ سال اجرای این قانون نه‌تنها شاخص باروری عمومی از سال ۱۴۰۱ اندکی افزایش یافته، بلکه نرخ باروری کل نیز پس از ۷ سال کاهش، اکنون ثابت مانده است. همچنین در ۳ سالی که از اجرای قانون جوانی جمعیت می‌گذرد، کارشناسان رشته‌های مختلف اعم از جمعیت‌شناس، جامعه‌شناس، اقتصاددان، پزشک و حقوقدان و همچنین فعالان مدنی و نهادهای مردم‌نهاد تحلیل‌ها و ارزیابی‌های متفاوتی را از ابعاد مختلف این قانون و موفقیت آن ارائه کرده‌اند. محمدجواد محمودی، رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور عنوان کرد: ترویج و آگاهی‌بخشی نسبت به وجوه مثبت ازدواج بهنگام و آسان و فرزندآوری در راستای سیاست‌های کلی جمعیت و قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بسیار مهم و نگاه دولت‌ها به سیاست‌های جمعیتی و تنظیم خانواده بسیار تعیین‌کننده است. وی با بیان اینکه در ۳ سال گذشته شیب کاهشی فرزندآوری ملایم و نرخ باروری کل تثبیت شده است، به ایرنا گفت: منتقدان از شاخص جمعیتی «تعداد موالید» استفاده کرده‌اند، که از دقت نسبتا کمی در تبیین شرایط جمعیتی کشور برخوردار است. محمودی با بیان اینکه آمار خام اعم از ولادت، ازدواج و طلاق در تحلیل‌های جمعیتی کاربرد ندارد، تاکید کرد: بررسی میزان باروری عمومی برای گروه‌های سنی زنان ۲۵ تا ۳۹ سال و میزان باروری کل طی دوره ۱۳۹۹-۱۴۰۲ نشان می‌دهد میزان باروری عمومی از سال ۱۴۰۱ به بعد نه تنها تثبیت شده، بلکه مقدار اندکی هم افزایش داشته است. محمودی اظهار داشت: نرخ باروری کل پس از 7 سال که کاهش حدود ۲۰ درصدی داشت، بنا بر اعلام رسمی سازمان ثبت احوال سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ ثابت مانده است. رئیس موسسه تحقیقات جمعیت کشور با تاکید بر اینکه نرخ باروری در ۱۵ استان کشور نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش یافته و در ۳ استان بدون کاهش بوده است، گفت: این نتیجه هرچند تا زمانی که نرخ باروری کل حالت افزایشی به خود نگیرد، نمی‌تواند به ساختار جمعیتی ما کمک شایانی کند ولی نسبت به قبل دستاوردی ولو اندکی محسوب می‌شود.

* می‌توان مانع سقوط در چاله جمعیتی شد؟

توجه به جوانی جمعیت و رشد این شاخص مهم برای جلوگیری از پیوستن ایران به کشورهای پیر دنیا در دهه‌های آینده تا جایی است که هم‌اکنون با اجرای قانون حمایت از جوانی جمعیت و خانواده، خوشبختانه شرایط نسبت به سال‌های گذشته درباره افزایش میزان باروری در کشور همچنین رشد فرزندآوری بهتر شده است؛ رویکردی که اگر مورد بی‌توجهی قرار گیرد ایران طبق پیش‌بینی کارشناسان سال 1420 با رشد منفی جمعیت مواجه خواهد شد و این پدیده می‌تواند تبعات نامطلوب زیادی را در پی داشته باشد. در این باره رئیس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت در واکنش به چاله جمعیتی ایران در آینده گفت: ازدواج، فرزندآوری، سقط، ناباروری و مهاجرت، بخشی از چالش‌های جمعیت هستند. صابر جباری درباره سیاست‌های جمعیتی وزارت بهداشت گفت: در سیاست‌های جمعیتی، چند برنامه بالادستی مرتبط با فرزندآوری و جمعیت داریم که شامل سیاست‌های کلی جمعیت، سیاست‌های کلی خانواده، سیاست‌های کلی سلامت و حتی سیاست‌های کلی رفاه و تامین اجتماعی است. وی با بیان اینکه متاسفانه کشور ما به سرعت در حال رفتن به سمت چاله جمعیتی است، گفت: ازدواج حتما مهم است و اگر ۱۰ میلیون نفری که در سن ازدواج قرار دارند، ازدواج کنند، نرخ باروری در سال‌های آینده رشد می‌کند، زیرا در کشور ما متوسط تولد نخستین فرزند پس از ازدواج، بالای ۴ سال است، یعنی در این جوان‌ها، فرزندآوری در سال‌های اول رخ نمی‌دهد. رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به ضرورت مشارکت همه دستگاه‌های اجرایی کشور در حوزه جمعیت، یادآور شد: وزارت بهداشت می‌تواند نقش مهمی در سلامت جمعیت داشته باشد چون مراقبت‌های قبل، حین و بعد بارداری، سلامت نوزادان و کودکان توسط وزارت بهداشت ارائه می‌شود، بنابراین وزارت بهداشت در حوزه جمعیت، نقش ویژه‌ای دارد. جباری در ادامه توضیح داد: در سیاست کنترل جمعیت همه دستگاه‌ها و وزارت بهداشت نقش خود را بخوبی انجام دادند اما در حال حاضر در راستای افزایش نرخ رشد جمعیت، وزارت بهداشت است که با تمام توان برای جوانی جمعیت کار می‌کند. مهم‌ترین مساله در رشد جمعیت و فرزندآوری، فرهنگسازی است تا انگاره‌های ذهنی مردم برای سرمایه دانستن فرزند به جای هزینه، تغییر یابد. وی در آخر تأکید کرد: ۱۳ استان برخوردار کشور که از نظر درآمد، اشتغال و مسکن کمترین مشکل را دارند، صاحب کمترین میزان باروری کلی در کشور هستند، زیرا سبک زندگی و نگاه به مادری تغییر نکرده است و بسیاری از افراد به‌رغم تحصیل بالا و درآمد مناسب، اقدام به ازدواج و فرزندآوری نمی‌کنند.