کد خبر: 295798تاریخ: 1403/9/17 00:00
نکته
رکوردشکنی سیمرغ
مهدی بختیاری: روز گذشته ماهواره‌بر سیمرغ در جدیدترین ماموریت خود، بلوک انتقال مداری «سامان 1» را به همراه ۲ محموله جانبی دیگر، یک کیوب‌ست و یک محموله تحقیقاتی را از پایگاه حضرت امام خمینی پرتاب و با موفقیت در مدار بیضوی با ارتفاع اوج 400 کیلومتر و حضیض 300 کیلومتر تزریق کرد.
بلوک انتقال مداری «سامان 1» یک گام عملیاتی برای انتقال ماهواره به مدارهای ارتفاع بالا خواهد بود که وظیفه انتقال محموله‌ها از مدارهای پایین‌تر به مدارهای بالاتر را بعد از تثبیت بر عهده دارد.
در این ماموریت، ماهواره‌بر سیمرغ بلوک انتقال را در ارتفاع 400 کیلومتری مدار قرار داده و پس از تثبیت بلوک، فرآیند ارتقای مدار آغاز می‌شود و این بلوک، محموله‌ها را به ارتفاع 7000 کیلومتری منتقل خواهد کرد.
از جمله اهمیت‌های این توانمندی، استفاده از آن برای تحقق برنامه منظومه‌سازی ماهواره‌ها و نیز ماموریت‌های پرتاب چندین ماهواره به‌صورت همزمان است.
ماهواره‌بر 80 تنی سیمرغ با طول 25.97 متر (17.82 متر مربوط به مرحله اول و 8.15 متر متعلق به مرحله دوم) دارای قطر مرحله اول 2.4 متر و قطر مرحله دوم برابر 1.5 متر است که در زمان رونمایی، رانش مرحله دوم 7.2 تن نیرو اعلام شد.
نگاهی به این اعداد نشان می‌دهد یک تفاوت مهم ماهواره‌بر «سیمرغ» و «سفیر 1» (ماهواره‌بر قبلی) از نظر ظاهری علاوه بر طول بدنه، تفاوت در قطر مراحل اول و دوم آنهاست. قطر مرحله اول سیمرغ 92 درصد و قطر مرحله دوم آن نیز 20 درصد بیشتر از ماهواره‌بر «سفیر 1» است.
با وجود وزن تقریبا 3.34 برابری سیمرغ نسبت به «سفیر 1» اما طول آن تنها 18 درصد بیشتر از نسل اول ماهواره‌برهای ایرانی است، این امر یعنی پیشگیری از افزایش بیش از حد طول ماهواره‌بر به لطف حرکت متخصصان ایرانی از ماهواره‌بری با قطر 1.25 به قطر 2.4 متر در سیمرغ حاصل شده است.
طراحی این ماهواره‌بر در بخش‌های سازه و بدنه نیز که قطرهای بیشتری نسبت به ماهواره‌بر «سفیر 1» دارد در هر ۲ مرحله اول و دوم کاملا جدید بود و مشابه هیچ یک از موشک‌های نظامی کشور نیست، در نتیجه تمام فرآیندهای طراحی، شبیه‌سازی و آزمایش روی تمام اجزای این ماهواره‌بر به انجام رسیده است.
10 نهاد دانشگاهی، 100 پیمانکار و بیش از 400 متخصص در 15 تیم کاری روی این ماهواره‌بر کار کرده‌اند و 50 پروژه اکتساب فناوری و بیش از 10 پروژه زیرسامانه‌ای نیز برای توسعه سیمرغ به انجام رسیده است.
موتور اصلی سیمرغ دارای 6181 قطعه در 945 نوع متشکل از 46 جنس (آلیاژهای مختلف انواع فلزات)، موتور کنترلی با 1956 قطعه و 570 نوع قطعه متشکل از 47 جنس، سازه متشکل از 4000 قطعه با 800 تنوع قطعه، کابلاژ هدایت کنترل با 50 مجموعه، بلوک‌های الکترومکانیک 15 مورد و 4 بلوک الکترونیک هدایت و کنترل است که هر یک دارای 2000 قطعه با 250 تنوع قطعه است.
فارغ از توانمندی‌های موجود در ماهواره‌بر سیمرغ، آنطور که گفته می‌شود، صنعت فضایی در مجموعه وزارت دفاع، برنامه وسیعی در حوزه بلوک‌های انتقال مداری سوخت مایع و جامد را در دستور کار دارد که می‌تواند گام مهمی در تکمیل حلقه‌های زنجیره صنعت فضایی کشور باشد.
برنامه فضایی ایران در طول سال‌های اخیر در مقاطع مختلف با فراز و نشیب‌های زیادی روبه‌رو بوده و همچنان به نظر می‌رسد مهم‌ترین نیاز برای این برنامه، لزوم دستیابی به پرتاب‌های متعدد برای کسب تجربه و رسیدن به استانداردهای مورد نیاز است.
طی سال‌های گذشته، ماهواره‌های متعددی در داخل کشور توسط سازمان‌های دولتی و حکومتی و نیز مراکز دانش‌بنیان وابسته به بخش خصوصی ساخته شده که به دلیل پایین بودن پرتاب‌ها در سال، تعداد زیادی از آنها همچنان در نوبت پرتاب قرار دارند و این مساله با افزایش میزان پرتاب‌ها در سال، قابل رفع خواهد بود.
برنامه فضایی در کشور ما (لااقل در حوزه پرتاب) توسط ۲ سازمان دنبال می‌شود که شامل سازمان هوافضای وزارت دفاع و نیروی هوافضای سپاه پاسداران است.
با طراحی و ساخت ماهواره‌برهای متعدد نظیر همین سیمرغ (محصول وزارت دفاع) و قاصد و قائم در سپاه، شاهد افزایش پرتاب‌های فضایی در چند سال اخیر بودیم اما این میزان پرتاب هنوز با آنچه باید باشد فاصله دارد.
ماهواره‌بر سیمرغ به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران این برنامه بعد از چند پرتاب ناموفق، در ماموریت اخیر خود توانست محموله‌های گفته شده در بالا را با موفقیت در مدار مورد نظر تزریق کند و این ماموریت می‌تواند نویدبخش این مساله باشد که برنامه فضایی ایران به‌رغم همه تحریم‌ها و سختی‌های فنی، توانسته یک گام مثبت دیگر به جلو بردارد و این روند در صورت ادامه‌دار بودن، برنامه فضایی کشور را دستخوش تحولات بزرگی خواهد کرد.
فرآیند توسعه ماهواره‌برها در سازمان هوافضای وزارت دفاع بر اساس یک برنامه منسجم و پیوسته انجام می‌شود و پرتاب روز گذشته نیز که 10 ماه پس از پرتاب قبل انجام شد، خود یک رکورد محسوب می‌شود.
موضوع مهمی که در زمینه ماهوراه‌برها مد نظر صنعت فضایی کشور قرار دارد، ارتقا در حوزه وزن ماهواره‌ها و دقت در تزریق است و همین مساله در ارتقای ماهواره‌بر سیمرغ نیز مد نظر قرار گرفته که منجر به انجام موفقیت‌آمیز ماموریت اخیر شده است و می‌تواند قابلیت سیمرغ را برای حمل محموله‌های سنگین‌تر تا وزن 500 کیلوگرم نیز افزایش دهد.