گروه سیاسی: دیروز یک روز تاریخی دیگر برای صنعت فضایی ایران بود، چرا که ماهواره‌بر سیمرغ توانست ماهواره «فخر۱»، محموله تحقیقاتی سازمان هوافضای وزارت دفاع و همین‌طور بلوک انتقال مداری «سامان ۱» را با موفقیت در مدار تزریق کند. ماهواره‌بر سیمرغ پیش‌تر ۷ پرتاب دیگر نیز انجام داده بود اما این بار رکورد بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین تزریق محموله فضایی در مدار را شکست و با حمل مجموع ۳۰۰ کیلوگرم، رکورد جدیدی را در این زمینه برای کشور ثبت کرد.

به گزارش «وطن امروز»،  دیروز ماهواره‌بر سیمرغ وزارت دفاع، محموله تحقیقاتی سازمان هوافضای وزارت دفاع، بلوک انتقال مداری «سامان ۱» ساخت سازمان فضایی ایران و ماهواره «فخر ۱» متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران را با موفقیت در مدار تزریق کرد. بلوک انتقال مداری «سامان ۱» ساخت سازمان فضایی ایران و ماهواره «فخر 1» به سفارش ارتش جمهوری اسلامی ایران توسط شرکت صاایران وزارت دفاع ساخته شده است که هر ۳ این محموله‌ها به وسیله ماهواره‌بر سیمرغ با موفقیت در مدار ۴۰۰ کیلومتری قرار گرفتند.

چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، در این پرتاب، ماهواره‌بر سیمرغ که یک ماهواره‌بر سوخت مایع دو مرحله‌ای است، توانست با تزریق موفق بلوک انتقال مداری «سامان ۱» و ماهواره «فخر ۱» با وزن مجموع ۳۰۰ کیلوگرم، رکورد جدیدی را در کشور رقم بزند. ماهواره‌بر سیمرغ تنها پرتابگر توسعه داده شده در کشور جهت انتقال چنین محموله‌هایی به مدارات LEO است.

دقت در تامین سرعت مورد نیاز تزریق، با تلورانس کمتر از ۵۰ متر در ثانیه در سرعتی معادل ۷۷۵۴ متر بر ثانیه (کمتر از 0,۱ درصد) از دستاوردهای بزرگ این پرتاب، برای ماهواره‌بر سیمرغ است. همچنین مشخصات پروازی ماهواره‌بر سیمرغ در پرتاب انجام شده وزن ماهواره‌بر: حدود ۸۰ تن، زمان کارکرد در مرحله اول: حدود ۱۰۵ ثانیه، زمان کارکرد مرحله دوم: ۳۴۰ ثانیه و سرعت در لحظه تزریق: ۷۷۵۴ متر بر ثانیه بود. 

* به نام شهید فخری‌زاده

ماهواره «فخر 1» که به سفارش ارتش جمهوری اسلامی ایران توسط صاایران ساخته شده است، به منظور پاسداشت خدمات دانشمند شهید دکتر «محسن فخری‌زاده» به نام «فخر 1» نام‌گذاری شده است. این ماهواره دارای ابعاد 3 واحدی (3U) بوده و جرم آن کمتر از 10 کیلوگرم است. ماهواره «فخر 1» با ماموریت اثبات فناوری‌های کلیدی در منظومه ماهواره‌های مکعبی و به عنوان محموله جانبی توسط پرتابگر سیمرغ با موفقیت به فضا پرتاب شد. تثبیت فناوری پرتاب چندگانه توسط پرتابگر سیمرغ، هدف اولیه این ماموریت فضایی به شمار می‌رود.

زیرسامانه‌های کلیدی به کار رفته در ماهواره «فخر 1» شامل رایانه مرکزی، انرژی و مدیریت توان، ارتباطات رادیویی و دینامیک پرواز است که اغلب تجهیزات آنها در مقیاس نانوماهواره‌ها توسط شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، بومی‌سازی شده و برای نخستین‌بار به فضا پرتاب می‌شوند.

ارزیابی عملکرد زیرسامانه‌های یادشده تحت شرایط اقلیم فضا، به منظور بررسی توانایی منظومه ماهواره‌های مکعبی در اجرای ماموریت‌های فضایی تصویر‌برداری و پایش طیف الکترومغناطیسی، از اهداف ثانویه پرتاب ماهواره «فخر 1» به شمار می‌رود.

ساعتی بعد از پرتاب «فخر 1» توسط ماهواره‌بر سیمرغ، خبر رسید این ماهواره بعد از جدایش از ماهواره‌بر، داده‌های تله‌متری را که شامل اطلاعات زیر سامانه‌ها و حسگرهای ماهواره است ارسال کرده است. این ماهواره همچنین در گذر اول فرمان‌های ارسالی از ایستگاه‌های زمینی را به درستی دریافت و اجرا کرد. دریافت داده‌های تله‌متری ماهواره از ایستگاه‌های زمینی در گذر بعدی نشانگر تثبیت ماهواره در مدار است.

* اولین بلوک انتقال مداری

در عملیات پرتابی دیروز، نخستین بلوک انتقال مداری به فضا انجام شد که ماموریت آن حرکت از مدار 400 کیلومتری زمین به مدار 7000 کیلومتری زمین است. حسینی‌مونس، سخنگوی فضایی وزارت دفاع در این باره گفت: این محموله چند دور که دور زمین می‌چرخد، ارتفاع را به حدود 7000 کیلومتر می‌رساند.

حسینی‌مونس افزود: این افزایش ارتفاع با سیستم پیشرانشی انجام می‌شود که برای آن طراحی شده است.

سخنگوی فضایی وزارت دفاع درباره پرتاب ماهواره‌های فخر ۱ و بلوک انتقال مداری سامان ۱ گفت: بامداد ۱۶ آذرماه حدنصاب جدیدی در صنعت فضایی کشور ثبت شد. به این ترتیب محموله‌ای با وزن ۳۰۰ کیلوگرم در مدار تزریق شد.

وی ادامه داد: در این چرخه علاوه بر ماهواره‌بر و ماهواره؛ بلوک انتقال مداری را در اختیار داریم. این ماموریت با محوریت سازمان هوا فضای وزارت دفاع با ماهواره‌بر سیمرغ توسعه داده شده و بلوک انتقال مداری نیز در مجموعه وزارت ارتباطات و ماهواره فخر نیز در وزارت دفاع (صایران) تولید شده است.

حسینی‌مونس تصریح کرد: بعد از اینکه محموله به مدار تزریق می‌شود، این قابلیت وجود دارد تا بعد از تثبیت از مدار‌های پایین به سمت مدار‌های بالاتر حرکت اتفاق بیفتد و ارتقای مدار شکل بگیرد. بلوک انتقالی سامان وظیفه دارد طی این ماموریت در مدار قرار گرفته و در مرحله نخست ارتفاع ۴۰۰ کیلومتری را تثبیت کند و بعد از گذشت چند ساعت محموله را به ارتفاع ۷۰۰۰ کیلومتری ارتقا دهد. این موضوع در ماموریت‌های فضایی و برای منظومه‌سازی و پرتاب چند ماهواره به صورت همزمان اهمیت و کاربری بسیار دارد.

سخنگوی فضایی وزارت دفاع ضمن اظهار امیدواری بیش از پیش در توسعه صنعت فضایی تاکید کرد: مجموعه وزارت دفاع روی بلوک‌های انتقال مداری با سوخت مایع و جامد تحقیقاتی را در دستور کار قرار داده تا این توانمندی به صورت حلقه‌های زنجیره‌ای مکمل هم باشند.

دکتر محرم غیاثوند، رئیس گروه فضایی صنایع الکترونیک وزارت دفاع هم درباره پرتاب انجام شده دیروز گفت: هدف اولیه تثبیت پرتاب‌های چندگانه در کشور است. 

غیاثوند همچنین ماموریت اصلی ماهواره «فخر 1» را اثبات فناوری‌های کلیدی مورد نیاز در منظومه ماهواره‌های مکعبی دانست که توانایی پشتیبانی از ماموریت‌های تصویربرداری و پایش طیف الکترو مغناطیس را داراست.

غیاثوند همچنین گفت: «فخر 1» به سفارش ارتش جمهوری اسلامی ایران توسط شرکت صنایع الکترونیکی ایران و مشارکت دانشگاه مالک اشتر طراحی و ساخته شده است. این ماهواره دارای ابعاد 3 واحدی بوده و جرم کمتر از 10 کیلوگرم دارد، بنابراین جزو دسته نانوماهواره‌ها طبقه‌بندی می‌شود.

وی زیر سامانه‌های به کار رفته در ماهواره «فخر 1» را شامل رایانه مرکزی، مدیریت توان و انرژی، ارتباطات رادیویی و... دانست که اغلب تجهیزات آنها توسط شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی برای نخستین بار بومی‌سازی شده‌اند.

* رکوردهای ماهواره‌بر سیمرغ

ماهواره‌بر سیمرغ قوی‌ترین ماهواره‌بر ایرانی است که قدرت واکنش اولیه آن در زمان نخست 144 تن است. یعنی می‌تواند 144 تن را از زمین بلند کند. این ماهواره‌بر ساخت سازمان هوافضای وزارت دفاع بهمن‌ماه سال 88 رونمایی شد اما تا مدت‌ها به صورت عملی پرتابی نداشت تا اینکه فروردین 95 برای نخستین بار از پایگاه فضایی سمنان برای یک پرواز تحقیقاتی زیرمداری پرتاب شد.

سپس مرداد 1396 دومین پرواز تحقیقاتی و دی 1397 سومین پرواز تحقیقاتی این ماهواره‌بر انجام شد. البته هر دو پرتاب، موفقیتی در بر نداشتند. بعد از آن بهمن‌‌ 1398 پرتاب چهارم انجام شد و نهایتا پس از چند بار پرتاب ناموفق، هشتم دی‌ 1400، ماهواره‌بر سیمرغ پنجمین پرتاب خود را با موفقیت انجام داد. از آن تاریخ به بعد، سیمرغ تبدیل به یکی از فعال‌ترین ماهواره‌برها در ایران و جهان شد و هر بار رکوردهای بهتری را در سطح کشور از خود برجا گذاشت.

با مرور تاریخچه پرتاب‌های ماهواره‌بر سیمرغ، می‌بینیم که در بهمن‌ماه سال گذشته این ماهواره‌بر ایرانی توانست برای نخستین بار 3 ماهواره ایرانی را به صورت همزمان به فضا پرتاب کند. این رکوردشکنی هشتم بهمن 1402 انجام شد که طی آن سیمرغ توانست ماهواره‌های «مهدا» و ۲ نانو ماهواره ساعتی را با موفقیت در مدار قرار دهد.

تا سال 1402 اینطور پیش‌بینی می‌شد که ایران با ماهواره‌بر سیمرغ می‌تواند رکورد پرتاب ماهواره‌های تا 250 کیلوگرم در فاصله 500 کیلومتری زمین را به دست آورد اما دیروز شاهد بودیم که چطور سیمرغ در یک جهش قابل توجه توانست محموله‌هایی به وزن 300 کیلوگرم را پرتاب کند و از این حیث رکورد جدیدی را به ثبت برساند.

آنطور که سیداحمد حسینی‌مونس، سخنگوی فضایی وزارت دفاع گفته، پرتابی که دیروز توسط ماهواره‌بر سیمرغ انجام شد نسبت به پرتاب‌های قبلی قابلیت بالاتری را به ثبت رساند و در آینده با توسعه و بهینه‌سازی‌هایی که قرار است روی ماهواره‌بر سیمرغ انجام گیرد، وزن محموله‌های پرتابی تا 500 کیلوگرم افزایش می‌یابد.