مصطفی نصری: سیاست خارجی هر کشوری باید بر مبنای تحلیل‌های دقیق، منطقی و مبتنی بر واقعیت‌های موجود شکل بگیرد. این رویکرد بویژه در مقابل قدرت‌های جهانی و بازیگران منطقه‌ای مثل اسرائیل اهمیت ویژه‌ای دارد. اتخاذ سیاست‌هایی که تنها از روی احساسات و آرمان‌گرایی باشد، نه‌تنها منافع کشور را تأمین نمی‌کند بلکه ممکن است فشارهای بین‌المللی را افزایش دهد و مواضع مخالفان کشور را تقویت کند. بهزاد نبوی، یکی از شخصیت‌های باتجربه در عرصه سیاست ایران، اخیراً در اظهارات خود مواضعی درباره سیاست خارجی ایران مطرح کرده که به‌ طور آشکار از واقعیت‌های میدانی و تحولات بین‌المللی فاصله دارد و نشان می‌دهد نبوی برخلاف لقب سیاسی‌اش یعنی چریک پیر، در کهنسالی از عدم بلوغ تحلیلی رنج می‌برد.  در کنار مواجهه رادیکال، چالش دیگری که در سیاست خارجی می‌تواند مانع تحقق واقع‌بینی شود، خوشبینی افراطی است. در این رویکرد مسائل و تحولات بین‌المللی به‌ صورت احساسی تحلیل می‌شود، بدون آنکه واقعیت‌های تلخ روابط بین‌الملل مدنظر قرار بگیرد. این نوع تحلیل که باعث نادیده گرفتن تهدیدات و خطرات موجود می‌شود به وضوح در اظهارات اخیر بهزاد نبوی دیده می‌شود. 

* تجویز انفعال در مقابل تهدیدات هر روزه اسرائیل علیه ایران

نبوی در مصاحبه‌ای که اخیراً منتشر شده، بر لزوم ادامه مذاکرات با کشورهای اروپایی و پرهیز از تشدید تنش‌ها با اسرائیل تأکید کرده است. او حتی گفته ایران باید از واکنش‌های نظامی در برابر اسرائیل، مانند عملیات «وعده صادق 2» خودداری می‌کرد. نبوی این نسخه را با این توجیه مطرح می‌کند که اسرائیل خود نیز حاضر نشده ترور اسماعیل هنیه را گردن بگیرد پس نیازی به این واکنش از جانب ایران نبوده است. این در حالی است که اولا دفتر رسانه‌ای اسرائیل مسؤولیت ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس را پذیرفته است و ثانیا حتی اگر نمی‌پذیرفت نیز برای جهانیان واضح است که هدف قرار دادن رهبر حماس برای هیچ کس جز نتانیاهو که قصد دستاورد‌سازی از یک سال خونریزی بی‌نتیجه در غزه را دارد کارایی ندارد، لذا نبوی هم در مرور اخبار هم در تحلیل شرایط درک ناقصی از صحنه داشته و مبتنی بر همین درک ناقص نیز برای ایران انفعال تجویز می‌کند. اسرائیل در ماه‌های اخیر اقدامات متعددی علیه ایران و کشورهای همسایه انجام داده است، از جمله بمباران غزه و لبنان و تهدیدات مکرر به حمله به ایران. در چنین شرایطی، پیشنهاد پرهیز از تشدید تنش‌ها به‌طور غیرمستقیم می‌تواند باعث تقویت موضع اسرائیل و تضعیف موضع ایران در برابر تهدیدات جدی شود. نمونه جدیدتر این تهدیدات را نیز وزیر جنگ اسرائیل اخیرا با سرمستی از پیشروی‌های اشغالگرانه در سوریه اینگونه مطرح کرده: «همه سیستم‌های ما برای عملیات علیه ایران آماده می‌شود».

* سراب مذاکره با اروپای دست به ماشه

نبوی همچنین بر ادامه مذاکرات با کشورهای اروپایی تأکید کرده است و معتقد است ایران باید با این کشورها بویژه در دوره ترامپ به توافقات مشابه برجام دست یابد اما واقعیت‌های تاریخی نشان می‌دهد اروپا نه‌تنها به تعهدات خود در برجام عمل نکرده، بلکه در موارد مختلف در تقویت فشارها علیه ایران و تضعیف توافق هسته‌ای نقش فعال داشته است. اتحادیه اروپایی بویژه با حرکت اخیر خود در مسیر فعال کردن مکانیسم «ماشه» که تحریم‌های بین‌المللی را علیه ایران فعال می‌کند، عملا در راستای سیاست‌های آمریکا و اسرائیل حرکت کرده است. در چنین شرایطی، پیشنهاد مذاکره بی‌قید و شرط با اروپایی‌ها، بدون در نظر گرفتن اقدامات آنها، نمی‌تواند به سود منافع ملی ایران باشد.

* عاشقانه‌های دموکراتیک منافع ملی را تأمین نمی‌کند

نبوی همچنین به تمایل خود برای مذاکره با دولت بایدن اشاره کرده است. او معتقد است ایران باید از فرصت‌های مذاکراتی با دموکرات‌ها بهره می‌برد. در همین راستا نیز اشاره می‌کند: «همان هفته اول که دکتر پزشکیان رئیس‌جمهور شدند دیدار کوتاهی با او داشتم و توصیه کردم قبل از قدرت گرفتن ترامپ بهترین موقع است برای حل مشکلات با آمریکا».

برخلاف این میل نبوی و هم‌طیفانش به انداختن ایران در دامان بایدن، دولت او نیز سیاست‌هایی مشابه دولت ترامپ را در قبال ایران دنبال کرده است. در کنار نقش‌آفرینی مستقیم در اغتشاشات 1401، تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی علیه ایران همچنان ادامه دارد و حتی در برخی موارد تشدید شده است. همچنین با حمایت‌های گسترده بایدن از جنایات اسرائیل در غزه، تحلیل رمانتیک و خوش‌بینانه‌ای که برخی سیاستمداران ایرانی نسبت به سیاست‌های دموکرات‌ها و بایدن داشتند، اکنون به چالش کشیده شده است. 

البته برخی اصلاح‌طلبان پا را از رویکرد نبوی نیز فراتر گذاشته و معتقدند ایران برای تامین منافع باید با ترامپ مذاکره کند، همان ترامپی که همه تقصیر‌ها را به گردنش می‌انداختند تا بگویند آمریکا فقط ترامپ نیست و ایران می‌تواند با دموکرات‌ها همکاری کند. حال اما پس از شکست دموکرات‌ها در انتخابات، گویا اظهارات گذشته فراموش شده و همان تحلیل‌های رمانتیک درباره ترامپ هم از سوی برخی اصلاح‌طلبان تجویز می‌شود.