شهاب خادم: با سقوط حکومت بشار اسد و روی کار آمدن عناصر جدید در دمشق، گمانهزنیهای زیادی درباره آینده این کشور و سوریه پس از اسد مطرح شده است؛ اینکه حاکمان جدید، سوریه را به کدام سمت و سو خواهند برد؟
برخی تحلیلگران منطقهای و غربی که از شورشیان مسلح ضدسوریه حمایت میکردند، در سایه مواضع عجیب و جدید ابومحمد جولانی معتقدند سوریه به سمت تشکیل یک دولت نجات ملی متشکل از همه طیفها و گروههای سیاسی و حتی اقلیتها پیش خواهد رفت.
جولانی پس از تسلط بر دمشق، به سرعت دست به تغییراتی زد و ظاهر خود را از یک نظامی تکفیری به یک چهره کت و شلواری به اصطلاح متعارف تغییر داد. همزمان وی در مصاحبههای مختلف با رسانههای غربی تلاش کرده با وجود سابقه جنایتکارانه داعشیاش، خود را یک چهره سیاسی میانهرو به جامعه جهانی بشناساند.
با این حال، اقداماتی که نشان میدهد یک گروه تروریستی - تکفیری بر سوریه مسلط شده و نه یک جنبش مدنی - انقلابی، روز به روز در حال آشکارتر شدن است.
جولانی به عنوان رهبر دوفاکتوی سوریه جدید بتدریج در حال چینش کابینه و انتصاب مقامات در بخشهای مختلف سیاسی، نظامی و انتظامی برای تشکیلات جدید خود است؛ انتصاباتی که دقیقا نقطه آغاز تناقض در حرف و عمل رهبران جدید سوریه را نشان میدهد.
منابع خبری میگویند وی که خود هم تبعه سعودی و زاده ریاض است، اخیرا برای 50 نفر در ردههای مختلف ارتش جدید سوریه حکم صادر کرده است که دستکم 6 نفر از این مقامات از میان شبهنظامیان تکفیری خارجی هستند!
به گفته منابع تحریرالشام، ۳ نفر از این شبهنظامیان خارجی از جمله یک اردنی و ۲ نفر از اویغورهای چینی درجه سرتیپی گرفته و به مناصب مهم گمارده شده و ۳ نفر دیگر شامل یک تبعه ترکیه و یک ایویغور و یک خارجی دیگر که ملیت وی افشا نشده، به درجه سرهنگی ارتش سوریه دست یافتهاند.
1- بذل و بخشش پست و مناصب به نیروهای اجنبی آن هم در سازمانی مثل ارتش نشان میدهد جولانی نتوانسته و نخواهد توانست از وابستگیهای اعتقادی و فکری خود فاصله بگیرد. از همان ابتدا بسیاری از تحلیلگران نسبت به ژستهای روشنفکرانه(!) جولانی هشدار دادند و آن را ترفندی برای مستحکم کردن جای پای گروههای تروریست در دمشق خواندند.
روزنامه والاستریت ژورنال با اشاره به تعجیل غرب برای برقراری ارتباط با سوریه در گزارشی نوشت: اگرچه جولانی تلاش میکند خود را از گذشتهاش جدا کند، هنوز یک فرد میانهرو به شمار نمیآید و ایالات متحده نباید در برقراری تعامل با او عجله کند. از آن گذشته، هیات تحریرالشام در طول این سالها با اتهاماتی مبنی بر نقض «وحشیانه» حقوق بشر در مناطق تحت کنترل خود مواجه بوده که سازمان ملل متحد از آن به عنوان جنایات جنگی یاد کرده است. شورشیان حاکم بر دمشق همان جنایتکاران با تفکرات افراطی تکفیری هستند که اکنون قصد دارند دولت وفاق ملی در سوریه تشکیل دهند!
2- اقدام اخیر جولانی در سهیم کردن تروریستهای تکفیری - سلفی در حکومت آینده سوریه نشان میدهد تشکیلات حکومت شورشیان چیزی بیشتر از شرکت سهامی تروریستها نخواهد بود. جولانی خود را بدهکار و وامدار گروههای تکفیری مسلح میداند و اکنون زمان آن فرارسیده که سهم آنها را از پنیر سوییسی سوریه بدهد، چرا که در غیر این صورت این جنگجویان حرفهای که سوریه را مثل کف دست میشناسند و مثل خود جولانی با چند و چون مبارزه مسلحانه در سوریه کاملا آشنا هستند، هر آن ممکن است از تشکیلات تحریرالشام منفک شده و هر کدام به تهدیدی برای آینده سیاسی جولانی و تحریرالشام تبدیل شوند و همه رشتههای او را پنبه کنند.
3- جولانی در اظهارات اخیرش بارها بر مدارای سیاسی و استفاده از همه گروههای ملی برای مشارکت در حکومت سوریه تاکید کرده است اما مشخص نیست نقش نیروهای خارجی که در کنار تحریرالشام طی یک دهه گذشته در سوریه جنگیدهاند چه خواهد شد؟
خبرنگاران زیادی که اکنون در نقاط مختلف سوریه هستند و برای تهیه گزارشهای خبری از نزدیک با نیروهای تحریرالشام ارتباط دارند، میگویند بسیاری از این جنگجوها نه تنها سوری نیستند، بلکه حتی زبان عربی هم بلد نیستند. رهبران تحریرالشام برای دور زدن این معضل اشاره کردهاند که ممکن است به جنگجویان خارجی و خانوادههایشان تابعیت سوری و به دلیل مشارکت در مبارزه با حکومت بشار اسد، اجازه اقامت در این کشور داده شود! افرادی که هیچ قرابتی با فرهنگ سوری ندارند و هیچ تعصبی به آب و خاک سوریه نخواهند داشت. این نیروهای افراطی با تفکرات داعشی – تکفیری - القاعدهای مانند بمب ساعتی هستند که میتوانند سوریه را در آینده نزدیک به ویرانی بیشتر بکشانند. خبرگزاری رویترز در این باره نوشته: اعطای پست و مقام به نیروهای تکفیری خارجی در دولت سوریه بسیار نگرانکننده است و دولتهای خارجی و شهروندان سوری را نسبت به نیات و اهداف دولت جدید این کشور نگران و ذهن آنها را نسبت تشکیل یک حکومت ملی با مدارای مذهبی و غیرمتعصب علیه اقلیتها مشوش کرده است.
4- وعدههای جولانی یکی پس از دیگری در حال تغییر است. او ابتدا اعلام کرد کار دولت موقت در نهایت تا اوایل مارس 2025 به اتمام خواهد رسید اما اخیرا در مصاحبه با العربیه گفت ممکن است تشکیل دولت حتی تا 4 سال هم به درازا بکشد! جولانی وعده تشکیل حکومتی فراگیر را داده اما معلوم نیست منظورش از حکومت فراگیر کدام گروهها هستند؛ مردم سوریه یا گروههای تروریستی همفکر وی. هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش/ باز جوید روزگار وصل خویش. در نهایت باید گفت تغییر تفکرات افراطی در میان نیروهای تروریستی - تکفیری چیزی در حد غیرممکن است و حضور چنین تفکراتی در حکومت آینده سوریه از همین الان زنگ خطر را برای مردم آن کشور به صدا درآورده است.