سالگرد شهادت حاجقاسم سلیمانی، بهانهای برای بازنگری در برخی مفاهیم اجتماعی مانند قهرمان، هویت ملی و اعتماد و همبستگی اجتماعی
حامد سرلکی، خبرنگار: در روزهای سرد و ساکت، وقتی نام حاجقاسم سلیمانی به میان میآمد، گویی نسیم ملایمی در دلها وزیدن میگرفت. حزن و اندوهی عمیق بر چهرهها نشسته بود و هر گوشهای از شهر، رنگ و بوی یاد او را به خود گرفته بود. خیابانها و میدانها، با پرچمها و تصاویری از او آذین شده بود و هر فردی در این مراسم بینظیر، به نوعی با یاد او زندگی میکرد. در این فضا، همه با هم، دست در دست یکدیگر، نشانهای از وحدت و همبستگی را به نمایش گذاشتند؛ گویی تمام ملت ایران در یک کلام خلاصه شده بودند: «ما هنوز قهرمان داریم».
سالگرد شهادت شهید سلیمانی، نهتنها فرصتی برای گرامیداشت یاد و خاطره این شخصیت بزرگ ملی است، بلکه بهانهای است تا به برخی مفاهیم از یاد رفته در جامعه ورود کنیم. در دنیای امروز که بسیاری از ارزشها و اصول انسانی تحت تأثیر تحولات سیاسی و اجتماعی قرار گرفتهاند، یادآوری شخصیتهایی چون حاجقاسم سلیمانی میتواند چراغ راهی برای بازگشت به اصول بنیادین باشد. او در زمان حیات و پس از شهادتش، به عنوان یک الگوی ملی شناخته شده و در قلب مردم، آشیانه استواری را بنا کرده که اساساً تنها با منطق ِ میانِ محبوب و محب قابل تفسیر است!
دور نبوده روزهای تلخی که حزن ِعروج ملکوتی شهید سلیمانی بر پیشانی زن و مرد، پیر و جوان نشسته بود، مغازهها و خودروها، کوچهها و حتی در دنیای مجازی، خیمهگاهی باشکوه از عزادارانش برپا شده بود و در این میان همه به معنای واقعی کلمه «همه»، یعنی «تمام ملت» در آن حضور داشتند؛ روزهایی که اساساً یک کلاس جامع و فشرده جامعهشناسی ملت ایران برای غرب و شرق و نهیب سنگینی بر آنان بود که باور داشتند: «جهان دیگر قهرمان ندارد»!
بر اساس نظریات جامعهشناسان غربی، وجود قهرمانان واقعی در هر جامعهای برای پویایی و پیشرفت آن ضروری است. «موریس دوورژه» در کتاب خود به نام «جامعهشناسی قهرمانان» اشاره میکند که قهرمانان میتوانند به عنوان الگوهایی برای جامعه عمل کنند و به مردم امید و انگیزه دهند (دوورژه، 1991). حاجقاسم سلیمانی با ویژگیهای منحصربهفرد خود، در زمره این قهرمانان واقعی قرار میگیرد. او نهتنها یک نظامی باتجربه و کارآمد بود، بلکه انسانی با روحیهای سرشار از محبت و فداکاری نیز بود. این ترکیب از ویژگیها، او را به شخصیتی تبدیل کرد که نهتنها در میدان جنگ، بلکه در زندگی روزمره مردم نیز تأثیرگذار باشد.
شخصیتهای ملی معمولا ویژگیهایی دارند که آنها را از دیگران متمایز میکند. نخستین شاخصه، توانایی در ایجاد وحدت و همبستگی در میان اقشار مختلف جامعه است. شهید سلیمانی با مشی و منش خود، توانست میان گروههای مختلف مردم، فارغ از گرایشات سیاسی، دینی و فرهنگی، یک احساس مشترک از تعلق و هویت ایجاد کند. حزن و ماتم سراسری پس از شهادتش، نشاندهنده این واقعیت است که شخصیت او مورد وثوق و اعتماد اقشار مختلف مردم بود. این نوع از محبوبیت، نشانهای از شخصیت ملی است که توانسته در دلها نفوذ کند و به یک نماد تبدیل شود.
از دیگر شاخصههای شخصیت ملی، توانایی در دفاع از ارزشها و حقوق بشر است. شهید سلیمانی با تأکید بر مساله دفاع از مظلوم، نهتنها در ایران، بلکه در سطح بینالملل به عنوان یک قهرمان شناخته شد. این کمال انسانی که تمام آزادگان جهان به دنبال آن هستند، در رفتار و کردار شهید سلیمانی به وضوح دیده میشد. او با دستاوردهای خود در عرصه مقاومت، نشان داد چگونه میتوان در برابر ظلم ایستاد و از حقوق انسانها دفاع کرد. این ویژگیها او را به شخصیتی منحصربهفرد تبدیل کرد که توانست در دلها و ذهنها جا بگیرد.
مردم همواره قدردان شخصیتهای ملی خود هستند و این مساله در تاریخ معاصر ایران به وضوح مشهود است. حاجقاسم سلیمانی با تعهد و فداکاریهای خود، به یکی از این شخصیتها تبدیل شد که یاد و خاطرهاش در دل مردم زنده خواهد ماند. این موضوع نشاندهنده این است که جامعه، همواره به دنبال قهرمانانی است که بتوانند امید و انگیزه بدهند. این قهرمانان، با ویژگیهایی چون صداقت، فداکاری و توانایی در ایجاد تغییرات مثبت، میتوانند به عنوان نمادهایی از امید و پیشرفت در جامعه عمل کنند.
شخصیت شهید سلیمانی همچنین موجب تثبیت مساله دفاع از مظلوم شد. این مفهوم، یک کمال انسانی است که تمام آزادگان جهان به دنبال آن هستند. او با تأکید بر این اصل، نهتنها در ایران، بلکه در سطح بینالمللی، به عنوان یک نماد مقاومت و ایستادگی شناخته شد. این ویژگیها شهید سلیمانی را به یک شخصیت فراملی تبدیل کرده است که نهتنها در دل مردم ایران، بلکه در دل تمام انسانهای آزاده جهان جای دارد.
حاجقاسم سلیمانی به عنوان یک فرمانده نظامی، در عرصههای مختلف جنگ و دیپلماسی نیز بخوبی عمل کرد. او با درک عمیق از وضعیتهای پیچیده اجتماعی و سیاسی، توانست تصمیمات مؤثری بگیرد که نهتنها به نفع کشور، بلکه به نفع مردم مظلوم در نقاط مختلف جهان بود. او به عنوان یک شخصیت ملی، همواره در پی تحقق عدالت و برقراری صلح بود و این امر باعث شد نامش در تاریخ معاصر ایران و حتی در عرصه جهانی به عنوان یک نماد مقاومت و فداکاری ثبت شود.
در نهایت، شخصیت حاجقاسم سلیمانی، با ویژگیهای غنی و نغز خود، به عنوان یک الگوی ملی در تاریخ کشور ما ثبت خواهد شد. او با تأکید بر ارزشهای انسانی و دفاع از مظلوم، نهتنها در زمان حیاتش، بلکه پس از شهادتش نیز به عنوان یک قهرمان واقعی باقی خواهد ماند. این یادآوری و گرامیداشت، میتواند به ما کمک کند به اصول انسانی و اجتماعی خود بازگردیم و از شخصیتهای ملی خود قدردانی کنیم. در واقع، این یادآوریها نهتنها به تجلیل از شخصیتهای بزرگ میپردازد، بلکه به ما یادآوری میکند در مسیر پیشرفت و توسعه، باید همواره به ارزشهای انسانی پایبند باشیم. شخصیت شهید سلیمانی همچنین به عنوان یک الگوی تربیتی برای نسلهای آینده مطرح میشود. او نشان داد چگونه میتوان با فداکاری و صداقت، به ارزشهای انسانی پایبند بود و در عین حال به عنوان یک قهرمان در دل مردم جا گرفت. این ویژگیها بویژه در دنیای امروز که بسیاری از جوانان با چالشهای مختلف مواجهند، میتواند به عنوان یک منبع الهامبخش عمل کند.
همچنین شهید سلیمانی به عنوان یک شخصیت فرهنگی نیز شناخته میشود که با تأکید بر ارزشهای اسلامی و انسانی، به ترویج فرهنگ ایثار و فداکاری کمک کرد. او با سفرهای خود به مناطق مختلف، پیوندی عمیق با مردم برقرار کرد و به آنان امید و انگیزه داد. این ارتباط نزدیک با جامعه، موجب شد او به عنوان یک الگو در عرصههای مختلف اجتماعی و فرهنگی شناخته شود.
در این روزهای پرچالش و سخت، وقتی به یاد حاجقاسم سلیمانی میافتیم، گویی روح او در میان ما زنده است و به ما درس ایستادگی و امید میدهد. ملت ایران، با تمام سختیها و ناملایمات، همچنان به یاد آن مجاهد بزرگ، در جستوجوی راهی برای وحدت و همبستگی است. امروز در جهانی که تفرقه و ناامیدی در آن ریشه دوانده، ما باید با تکیه بر آموزههای او، نهتنها به یاد او بمانیم، بلکه به عمل نیز درآییم. این روزها یادآور این است که ما هنوز میتوانیم قهرمانان خود را بسازیم و با هم، در برابر چالشها ایستادگی کنیم. یاد و خاطره حاجقاسم، نهتنها در دلها، بلکه در عمل ما باید زنده بماند تا نشاندهنده عزم و اراده ملت ایران در مسیر تحقق آرمانها باشد.