مولی آنیل: احزاب راست و چپ پوپولیست اروپا در سلسله انتخابات سال ۲۰۲۴ در سراسر قاره پیشروی داشتند که این موفقیت تا حدی منعکس‌کننده کاهش اعتماد به تحقق اهداف ناتو است. در حالی که حمایت از اوکراین به طور کلی ادامه دارد، بخش فزاینده‌ای از مردم به این نتیجه رسیده‌اند راه‌حل مبتنی بر مذاکره قابل پذیرش‌تر است. ایده یک اروپای متحد که مستقلا مسؤولیت کامل تأمین مالی و تسلیح اوکراین را بر عهده بگیرد، بسیار نامحتمل به نظر می‌رسد. ما شاهد کاهش اجتناب‌ناپذیر حمایت از احزاب جریان اصلی، یعنی راست میانه و به طور جدی‌تر چپ بوده‌ایم. با این وجود، احزاب جریان اصلی تمایل دارند با تشکیل ائتلاف‌هایی که راست و چپ میانه را در بر می‌گیرد و گاهی اوقات هم با استفاده از استدلال‌های پوپولیست‌ها در مواردی مثل مهاجرت، قدرت را حفظ کنند. با این حال، احزاب جریان اصلی با بر عهده گرفتن مسؤولیت مشترک اداره کشور، همگرایی خود را در اکثر زمینه‌های سیاست نشان می‌دهند و خطر گریز فزاینده رای‌دهندگان را که از وضعیت نامطلوب موجود ناامید شده‌اند، به جان می‌خرند.

* یا حامی اوکراین هستید یا دموکراتیک نیستید!

3 انتخابات سال 2024 آشکارا اجماع بر سر اهداف جنگ اوکراین و عضویت نهایی کی‌یف در ناتو را به چالش کشیدند: انتخابات پارلمانی فرانسه در ژوئن 2024، انتخابات آلمان در 3 ایالت شرقی در سپتامبر و انتخابات پارلمان اروپا در ژوئن 2024 نشان‌دهنده پیشرفت احزاب راست و چپ رادیکال هستند. در هر مورد، احزاب جریان اصلی (راست و چپ میانه) قدرت را حفظ کرده‌اند اما نتوانستند نفوذ فزاینده پوپولیست‌ها را مهار کنند.

در کشورهای اروپای مرکزی و شرقی، نامزدها و احزابی که درباره حمایت از اوکراین ابراز تردید می‌کنند، متهم به بهره‌مندی از عملیات نفوذ پنهانی روسیه می‌شوند. این امر درباره 2 مورد که نتایج انتخابات در آنها به نفع نامزدهای ضد جنگ رقم خورد، یعنی گرجستان و رومانی، صدق می‌کند. بر اساس شمارش رسمی، حزب حاکم گرجستان (رویای گرجستان) 53 درصد آرا را در انتخابات 26 اکتبر به دست آورد. ناظران بین‌المللی گزارش‌های متعددی از تخلفات ارائه کردند اما اثبات اینکه این تخلفات نتیجه را باطل می‌کند، دشوار است. جذابیت حزب حاکم «رویای گرجستان» برای رای‌دهندگان، شامل ترکیبی آشنا از بومی‌گرایی، سنت‌گرایی مذهبی و حساسیت به وضعیت رای‌دهندگان استانی و روستایی است که مشخصه برنامه‌های راست رادیکال در سراسر اروپاست. آنها همچنین به سابقه مطلوبی در عملکرد اقتصادی‌شان تکیه کردند. موضع آنها در سیاست خارجی - اجتناب از درگیری آشکار با روسیه - اعتراضات گسترده‌ای را از سوی اپوزیسیون لیبرال و طرفدار اتحادیه اروپایی برانگیخته است. «کالین جرجسکو» نامزد ناسیونالیست راست‌گرا، با 23 درصد در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری رومانی در 24 نوامبر اول شد اما دادگاه قانون اساسی این انتخابات را اوایل دسامبر باطل و در توجیه این حکم، به حمایت مالی ادعایی روسیه از کمپین او، از جمله پست‌های بسیار محبوب در TikTok استناد کرد! قرار است انتخابات اوایل سال آینده دوباره برگزار شود و احتمالا جورجسکو رد صلاحیت خواهد شد. پیشرفت جورجسکو را می‌توان به ریشه‌های تاریخی راست ملی‌گرا در رومانی نیز مرتبط دانست که از سال 1989 گهگاه حضور نسبتا قوی در انتخابات داشته است. جایگاه جورجسکو به عنوان یک خارجی و کمپین اعتراضی او نیز از سرخوردگی عمومی نسبت به اقتصاد ضعیف و فساد رسمی، بویژه در میان رای‌دهندگان سنتی مذهبی در شهرهای کوچک و مناطق روستایی ناشی می‌شد. بعید است رد صلاحیت جورجسکو بر علل ریشه‌ای حمایت برخی رای دهندگان از ملی‌گرایی پوپولیستی تأثیر بگذارد.

* ائتلاف‌های ضد پوپولیستی رو به ضعف هستند

احزاب چپ و راست میانه اتریش در تلاشند یک ائتلاف حاکم تشکیل دهند تا حزب راست رادیکال «آزادی» (FPO) را که در انتخابات سپتامبر اول شد، از قدرت کنار بگذارند. تبلیغات «هربرت کیکل»، رهبر حزب «آزادی» در مخالفت با حمایت از اوکراین بود، در حالی که احزاب جریان اصلی طرفدار ادامه حمایت‌های بشردوستانه و دیپلماتیک از کی‌یف هستند.

فرانسه و آلمان نمونه‌های اصلی استراتژی «دیوار آتش» برای به حاشیه راندن راست رادیکال هستند اما این امر تاکنون نتوانسته رشد حمایت از این احزاب را متوقف کند. جناح‌های راست و چپ پوپولیست در پارلمان فرانسه تمایلی به قرار گرفتن پشت دولت مرکزی تضعیف شده در فرانسه ندارند. انتخابات آلمان در 23 فوریه سال آتی نیز احتمالا ائتلافی از راست و چپ میانه را به وجود خواهد آورد که خطر ایجاد حمایت مردمی فزاینده از احزاب پوپولیست را در پی دارد که با ادامه تسلیح اوکراین مخالفند.

* حضور راست رادیکال در دولت‌ها

در چندین مورد، راست پوپولیست در ائتلاف‌های دولتی پذیرفته شده و ظاهرا وضعیت موجود را بی‌ثبات نکرده است. این امر درباره هلند صدق می‌کند؛ جایی که حزب آزادی (PVV) «خیرت ویلدرز» با کسب بیشترین کرسی در انتخابات نوامبر 2023 به پیروزی رسید اما تأثیر قابل توجهی بر سیاست‌ها در دولت ائتلافی که به آن پیوسته، نداشته است. بلغارستان که بارها انتخابات بی‌نتیجه‌ای را تجربه کرده، به راست پوپولیست اجازه داده ائتلاف‌هایی تشکیل دهد که بی‌ثبات و کوتاه‌مدت بوده‌اند. سوئد و فنلاند نیز توسط ائتلاف‌هایی اداره می‌شوند که در آنها راست رادیکال گنجانده شده است. این موارد، مقاومت بیشتری در برابر مهاجرت ایجاد کرده‌اند اما هیچ تاثیری بر حمایت ثابت از اوکراین نداشته‌اند. «جورجیا ملونی» نخست‌وزیر ایتالیا که حزب راست رادیکال «برادران ایتالیا» را رهبری می‌کند، با حمایت کامل از اهداف ناتو در اوکراین، مورد حمایت بروکسل و واشنگتن قرار گرفته است. این تاکنون تنها نمونه تبدیل کامل یک حزب پوپولیست به جریان اصلی سیاسی است. با این حال، 2 چهره راست رادیکال دیگر که در اروپا قدرت دارند - اوربان در مجارستان و فیکو در اسلواکی - آشکارا با اجماع جریان اصلی درباره اوکراین مخالفند.

* چه در پیش است؟

آزمون‌های اصلی در سال آینده، شامل تلاش احزاب اصلی برای مهار، جذب یا سازگاری با چالش پوپولیستی در انتخابات آلمان، انتخابات ریاست‌جمهوری لهستان و انتخابات فرانسه احتمالا در پاییز سال آینده خواهد بود. رشد اقتصادی آهسته و محدودیت‌های مالی شدید، بدیهی است که باعث ایجاد یک بدنه رای ناآرام و ناراضی می‌شود. علاوه بر این، محیط پرتلاطم خارجی اروپا برای مهار شتاب احزاب ضد سیستم مساعد نیست. اروپا در تیررس تعرفه‌های جدید ایالات متحده قرار دارد که رکود اقتصادی را عمیق‌تر می‌کند و می‌تواند تعهد برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به خود اتحادیه را به چالش بکشد. شکاف در اتحادیه اروپایی به توانایی قاره سبز برای ایجاد یک عامل بازدارنده متعارف معتبر برای مقابله با هرگونه چالش مجدد روسیه پس از جنگ در اوکراین آسیب می‌رساند. اهمیت بحران‌ها در فرانسه و آلمان به‌سختی قابل اغماض است. این 2 کشور با هم تقریبا 40 درصد تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپایی را تشکیل می‌دهند و بزرگ‌ترین مشارکت‌کننده در تأمین بودجه اتحادیه اروپایی هستند. این واقعیت تلخ، دامنه تلاش‌های لهستان، کشورهای نوردیک و بالتیک را برای تشکیل یک بلوک جایگزین برای رهبری اروپا محدود می‌کند. با این حال، از آنجا که لهستان آماده می‌شود در ژانویه ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپایی را بر عهده بگیرد، می‌تواند نقش برجسته‌ای در دوره حساسی برای تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ در اوکراین ایفا کند.

ترجمه امیر فرشباف، پژوهشگر روابط بین‌الملل

منبع: Responsible Statecraft