گروه سیاسی: دولت پزشکیان که شهریور امسال پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری به عنوان دولت چهاردهم آغاز به کار کرد، اکنون با چالش‌های جدی و متعددی مواجه شده است. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، طرح استیضاح وزرای کلیدی دولت است که نشان‌دهنده تنش‌های اقتصادی در کشور است. در کمتر از 5 ماه از آغاز به کار دولت چهاردهم، طرح‌های استیضاح برای 4 وزیر شامل وزرای اقتصاد، نفت، نیرو و کار به طور رسمی در سامانه مجلس ثبت شده‌ است. این نشان‌دهنده آن است که نمایندگان مجلس از ابزار استیضاح برای پاسخگویی دولت استفاده می‌کنند؛ موضوعی که می‌تواند آینده سیاسی دولت چهاردهم را تحت تأثیر قرار دهد.

تاکنون طرح‌های استیضاح عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد، محسن پاک‌نژاد وزیر نفت، احمد میدری وزیر کار و عباس علی‌آبادی وزیر نیرو به ثبت رسیده‌ است. این طرح‌ها با امضای حداقل ۱۰ نماینده مجلس رسمیت یافته‌ و برخی از آنها مانند طرح استیضاح همتی با بیش از ۷۰ امضا همراه بوده‌ است. این تعداد امضا نشان‌دهنده نارضایتی گسترده از عملکرد این وزراست. این در حالی است که علی‌اصغر نخعی‌راد، از طراحان استیضاح وزیر نفت، روز گذشته خبر داد استیضاح پاک‌نژاد فعلا متوقف شده است تا اتفاقات مثبتی در این وزارتخانه رقم بخورد. وی افزود: این توقف در حالی است که اگر این موضوعات اتفاقات نیفتد، استیضاح مجددا در دستورکار قرار خواهد گرفت.

همچنین در شبکه‌های اجتماعی و بین مردم نیز موضوع استیضاح وزرا به یکی از بحث‌های داغ تبدیل شده است. برخی کاربران از این اقدامات استقبال کرده و آن را نشانه‌ای از پاسخگو کردن دولت به مردم می‌دانند، در حالی که برخی دیگر نگران تأثیرات منفی این اقدامات بر امور سیاسی و اقتصادی کشور هستند. 

* زمینه‌های استیضاح وزرا

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد به دلیل نابسامانی‌های اقتصادی و افزایش بی‌سابقه نرخ ارز مورد انتقاد قرار گرفته است. در طول 5 ماه گذشته، نرخ دلار از ۵۹ هزار تومان به بیش از ۸۲ هزار تومان رسید. مخالفان استیضاح همتی معتقدند این افزایش نرخ ارز نتیجه سیاست‌های دولت قبلی است اما موافقان استیضاح بر این باورند عملکرد ضعیف همتی باعث تشدید بحران اقتصادی شده است. برخی حتی پیش‌بینی می‌کنند اگر همتی در دولت باقی بماند، نرخ دلار به ۱۰۰ هزار تومان نیز خواهد رسید. همتی در دفاع از خود استدلال کرده است بحران اقتصادی ریشه در سال‌ها سوء‌مدیریت و تحریم‌های بین‌المللی دارد و حل آن به زمان نیاز دارد. با این حال، نمایندگان مجلس معتقدند او نتوانسته راهکارهای مؤثری برای کنترل تورم و کاهش نرخ ارز ارائه دهد.

محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت نیز به دلیل مشکلات در تأمین سوخت نیروگاه‌ها و قطعی‌های مکرر برق مورد انتقاد قرار گرفته است. نمایندگان مجلس معتقدند وزارت نفت در ذخیره‌سازی سوخت نیروگاه‌ها اهمال کرده و این مساله باعث ایجاد بحران انرژی در کشور شده است. اگرچه دولت سعی می‌کند توپ را به زمین دولت سیزدهم شوت کند اما نمایندگان توجیهات دولت و وزارت نفت را قبول ندارند. پاک‌نژاد در پاسخ به این انتقادات گفته است وزارت نفت در تلاش است با افزایش تولید و واردات سوخت، بحران انرژی را مدیریت کند. با این حال، نمایندگان مجلس معتقدند اقدامات او کافی نبوده و بحران انرژی همچنان ادامه دارد.

عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو نیز به دلیل مشکلات مربوط به ناترازی انرژی و قطعی‌های مکرر برق در کشور مورد انتقاد قرار گرفته است. این موضوع در پی افزایش انتقادات از عملکرد وزارت نیرو و ناتوانی در مدیریت بحران انرژی، بویژه در فصل زمستان، به یکی از چالش‌های جدی دولت پزشکیان تبدیل شده است.

احمد میدری، وزیر کار هم به دلیل نحوه تعامل با مجلس و عملکرد ضعیف در حوزه رفاه اجتماعی زیر سؤال رفته است. طرح استیضاح او با حدود ۲۰ امضا به ثبت رسیده و قرار است در کمیسیون اجتماعی مجلس به سؤالات نمایندگان پاسخ دهد. برخی نمایندگان معتقدند میدری نتوانسته است به وعده‌های خود در زمینه بهبود شرایط کارگران و کاهش بیکاری عمل کند. میدری در دفاع از خود گفته است مشکلات حوزه کار و رفاه اجتماعی ریشه در ساختارهای اقتصادی کشور دارد و حل آنها نیازمند زمان و همکاری بین‌المللی است. با این حال، نمایندگان مجلس معتقدند او نتوانسته برنامه‌های مؤثری برای بهبود شرایط کارگران و کاهش بیکاری ارائه دهد.

* واکنش‌ها به استیضاح وزرا: نمایشی یا ضروری؟

رئیس مجلس شورای اسلامی استیضاح وزرای دولت را در شرایط فعلی به صلاح ندانسته و آن را اقدامی نمایشی و سیاسی خوانده است. محمدباقر قالیباف تأکید کرده است استیضاح در اوج بحران اقتصادی و ارزی کشور می‌تواند به بی‌ثباتی بیشتر منجر شود. با این حال برخی‌ نمایندگان مجلس بر حق قانونی خود برای استیضاح وزرا تأکید دارند و معتقدند این اقدامات برای پاسخگو کردن دولت ضروری است.

* آینده کابینه پزشکیان 

با توجه به اینکه طرح‌های استیضاح هنوز به هیات‌رئیسه مجلس ارسال نشده‌، احتمالاً طراحان این طرح‌ها در تلاشند حمایت نمایندگان بیشتری را جلب کنند. اگر این طرح‌ها به رأی گذاشته شوند، نتیجه آن می‌تواند آینده دولت پزشکیان را تحت تأثیر قرار دهد. از یک سو، استیضاح موفق وزرا می‌تواند به تغییرات اساسی در کابینه منجر شود و از سوی دیگر این طرح‌ها می‌تواند تنش‌های سیاسی بین دولت و مجلس را افزایش دهد.

در همین راستا رمضانعلی سنگدوینی، نماینده مجلس در گفت‌وگو با «وطن امروز»، با اشاره به این موضوع که استیضاح یکی از ابزارهای نظارتی مجلس بر دولت و وزراست، اظهار داشت: استیضاح وزرای دولت نشان‌دهنده آن است که اقدامات دولت در تحقق شعارهای خود و مدیریت کشور موفق نبوده و در همین مدت اتفاقاتی در کشور افتاده است که باعث آسیب بیشتر به مردم شده است اما نباید این موضوع را فراموش کنیم که هنوز زمان زیادی از مستقر شدن دولت چهاردهم نگذشته است و تازه این دولت در ماه پنجم خود قرار دارد. وی افزود: در هر صورت، این تحولات می‌تواند نقش مهمی در تعیین جهت‌گیری‌های آینده دولت و مجلس ایفا کند.

گفتنی است دولت پزشکیان علاوه بر چالش‌های داخلی، با چالش‌های بین‌المللی نیز مواجه است. تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران همچنان ادامه دارد و این موضوع باعث شده دولت در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش صادرات با مشکل مواجه شود. علاوه بر این، دولت پزشکیان باید با چالش‌های دیپلماتیک نیز دست و پنجه نرم کند. بهبود روابط با کشورهای دیگر و تلاش برای کاهش تحریم‌ها از جمله اولویت‌های اصلی این دولت است.

استیضاح 4 وزیر کلیدی ممکن است در این شرایط دولت را تحت فشار قرار دهد. در حالی که برخی این اقدامات را ضروری برای پاسخگویی دولت می‌دانند، برخی دیگر نگران تأثیرات منفی این اقدامات بر ثبات سیاسی و اقتصادی کشور هستند.