گروه اقتصادی: بررسی میدانی بازار میوه و سبزی نشان می‌دهد صیفی‌جاتی نظیر گوجه فرنگی و  خیار و همچنین محصولاتی چون پیاز و سیب‌زمینی روند صعودی قیمت را در پیش گرفته‌اند؛ این افزایش قیمت‌ بین ۱۵ تا 20 هزار تومان بوده در حالی که قبلا این محصولات بین 22 تا 30 هزار تومان در بازار فروخته می‌شدند اما در حال حاضر قیمت آنها به حدود 35 تا 50 هزار تومان رسیده است. البته در برخی مناطق بالای شهر تهران تا 70 هزار تومان نیز این محصولات عرضه می‌شوند. این در حالی است که صیفی‌جات از پرمصرف‌ترین نیازها خانواده‌ها محسوب می‌شود، بنابراین افزایش قیمت می‌تواند نارضایتی مصرف‌کنندگان را به دنبال داشته باشد. در حال حاضر افزایش قیمت سیب‌زمینی، خیار و گوجه فرنگی به دلیل عوامل متعددی از جمله کاهش تولید، افزایش هزینه‌های حمل‌و‌نقل و همچنین تقاضای بالا برای این محصولات رخ داده است. علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی نیز می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تولید آنها داشته باشد.

نکته جالب توجه این است که ایران بعد از هند دومین تولیدکننده بزرگ پیاز است اما این محصول نیز جزو کالاهای گران بازار محسوب می‌شود. یکی از دلایل این گرانی‌ها افزایش صادرات این محصولات است. به طور قطع دولت در راستای تنظیم بازار باید همواره بین نیاز داخل و صادرات تعادل ایجاد کند.

البته محصولات دیگر نیز در بازار به‌شدت گران شده‌اند، به طوری که طبق گزارش اتحادیه صنف حق‌العمل‌کاران (بارفروشان) میوه و تره‌‌بار تهران، قیمت کلم سفید از فروردین‌ماه ۱۴۰۳ تا دی‌ماه از ۸ هزار تومان به ۳۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم افزایش یافته است. این تغییر قیمت نشان‌دهنده رشد ۲۷۵ درصدی قیمت این محصول است. بخشی از این افزایش قیمت می‌تواند به دلیل مشکلات لجستیکی و همچنین افزایش هزینه‌های تولید و توزیع باشد. از سوی دیگر، وجود واسطه‌ها و دلالان نیز می‌تواند به افزایش قیمت‌ها دامن بزند به طوری که از اواخر پاییز محصولات را انبار می‌کنند چون به دلیل سرمای هوا احتمال ماندگاری آنها بیشتر است و در یک بازه زمانی به صورت قطره‌چکانی آنها را به بازار تزریق می‌کنند.

* عوامل مؤثر بر افزایش قیمت صیفی‌جات

افزایش قیمت صیفی‌جات تنها به چند عامل محدود نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین عوامل، نوسانات آب و هوایی است که می‌تواند باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی شود. همچنین افزایش هزینه‌های نهاده‌های کشاورزی و کودهای شیمیایی که تحت تاثیر نرخ ارز هستند، تأثیر بسزایی در افزایش قیمت‌ صیفی‌جات دارند. در عین حال بستن قراردادهای صادراتی بدون برنامه‌ریزی می‌تواند به کمبود محصولات در بازار داخلی و در نتیجه افزایش قیمت‌ها دامن بزند. علاوه بر این، مشکلات حمل‌و‌نقل و افزایش هزینه‌های سوخت نیز می‌تواند به افزایش قیمت‌ها منجر شود. در نهایت، تورم عمومی در اقتصاد کشور نیز نقش مهمی در افزایش قیمت صیفی‌جات دارد.

* قیمت گوجه فرنگی و سیب‌زمینی در بازار

گوجه فرنگی با کیفیت نازل در بازار حدود ۴0 هزار تومان و محصول با کیفیت بهتر تا ۶۰ هزار تومان و بیشتر عرضه می‌شود. این نشان می‌دهد سیاست تنظیم بازار برای کاهش قیمت‌ها به طور کامل اجرا نشده یا تأثیر آن محدود بوده است. گوجه فرنگی یکی از محصولات پرمصرف در سفره‌های ایرانی است و افزایش قیمت آن می‌تواند تأثیرات زیادی بر هزینه‌های خانوار داشته باشد.

از سوی دیگر، قیمت سیب‌زمینی نیز در هفته گذشته افزایش یافت و از 25 هزار تومان به 40 هزار تومان رسیده است. اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی اعلام کرده که افزایش قیمت صیفی‌جات به دلیل بستن قراردادهای صادراتی است. وی همچنین اظهار کرد: «ارسال محصولات مناطق سردسیر کاهش یافته و بازار با محصولات استان‌های جنوبی تأمین می‌شود. کاهش تولید در مناطق سردسیر به دلیل شرایط آب و هوایی سخت و همچنین مشکلات لجستیکی می‌تواند به کمبود عرضه و افزایش قیمت‌ها منجر شود».

* تأثیر صادرات بر قیمت صیفی‌جات

صادرات نقش مهمی در بازار صیفی‌جات دارد. افزایش صادرات بدون برنامه‌ریزی می‌تواند به کمبود محصولات در بازار داخلی منجر شود متأسفانه وقتی محصولی دچار افزایش قیمت می‌شود، سودجویان و واسطه‌گران فعال شده و هر باری را بدون ارزیابی کیفیت خریداری می‌کنند. این امر باعث کمبود محصول و افزایش قیمت‌ها می‌شود. افزایش تقاضا برای صادرات محصولات کشاورزی می‌تواند به افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی منجر شود. در عین حال، عدم مدیریت صحیح صادرات می‌تواند باعث ایجاد نوسانات قیمتی و کمبود محصولات در بازار داخلی شود.

قرارداد صادرات در زمان کاهش عرضه نباید انجام شود. مدیریت صحیح صادرات می‌تواند از کمبود محصولات در بازار داخلی و افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند. علاوه بر این، دولت باید برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای تأمین بازار داخلی و صادرات به طور همزمان داشته باشد تا از ایجاد نوسانات قیمتی جلوگیری شود.

* نوسانات قیمت میوه‌های پاییزی

اکبر یاوری، رئیس اتحادیه بارفروشان در این باره اظهار کرد: «قیمت میوه‌ها به دلیل افزایش هزینه‌های نهاده‌های کشاورزی، ۲۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است». یاوری همچنین نسبت به وضعیت بازار سیب‌زمینی هشدار داد و بر لزوم مدیریت این بازار توسط وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرد. افزایش هزینه‌های تولید و حمل‌و‌نقل میوه‌های پاییزی نیز می‌تواند به افزایش قیمت‌ها دامن بزند.

یاوری در ادامه گفت: «در این باره نامه‌نگاری‌هایی انجام شده تا در ماه‌های آتی با بحران مواجه نشویم، زیرا سال گذشته کشاورزان سیب‌زمینی متضرر شدند. این موضوع باعث شد آنها به تولید پیاز روی بیاورند. اگر صادرات سیب‌زمینی به درستی مدیریت نشود، با بحران مواجه خواهیم شد. افزایش تولید پیاز در مقابل کاهش تولید سیب‌زمینی می‌تواند باعث نوسان قیمت در بازار شود».

* نوسانات قیمت محصولات در هفته‌های اخیر

در هفته‌های اخیر گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی و خیار به مرزهای جدیدی از افزایش قیمت رسیده‌اند. برخی مغازه‌داران معتقدند دلیل اصلی گرانی گوجه‌فرنگی صادرات این محصول به عراق است اما کاهش عرضه به دلیل شروع فصل سرما، بارندگی و مشکلات حمل‌ونقل نیز تأثیرگذار بوده‌ است. در دی‌ماه، قیمت گوجه‌فرنگی از محدوده قیمتی ۳۰ هزار تومان به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و در برخی مناطق کشور به کیلویی ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان رسیده است. این افزایش قیمت‌ها باعث شده بسیاری از مردم نتوانند این محصولات را خریداری کنند و مغازه‌داران نیز با مشکلاتی در فروش مواجه شده‌اند.

* وضعیت قیمت سیب‌زمینی و تاثیرات آن بر خرید و فروش

مشاهدات میدانی نشان می‌دهد قیمت سیب‌زمینی نیز از ۴۰ هزار تومان تا ۷۰ هزار تومان در نقاط مختلف کشور نوسان دارد. برخی شهروندان به دلیل افزایش قیمت، از خرید گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی صرف‌نظر کرده‌اند و همین امر باعث شده مغازه‌داران نیز تمایلی به فروش این محصولات نداشته باشند. افزایش ناگهانی قیمت گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی هر سال در زمستان تکرار می‌شود و دلایلی همچون افزایش هزینه حمل‌ونقل و صادرات در خارج از فصل، پشت پرده اصلی این گرانی بی‌سابقه عنوان می‌شوند. این نوسانات قیمتی نه‌تنها مصرف‌کنندگان را تحت فشار قرار داده، بلکه تولیدکنندگان و فروشندگان نیز با مشکلاتی در مدیریت موجودی و فروش مواجه شده‌اند.

بررسی میدانی بازار میوه و سبزی نشان می‌دهد کلم سفید نیز همچون سایر صیفی‌جات نظیر گوجه‌فرنگی، روند صعودی قیمت را در پیش گرفته است. این در حالی است که کلم یکی از پرمصرف‌ترین صیفی‌جات بازار محسوب می‌شود و این افزایش قیمت می‌تواند نارضایتی مصرف‌کنندگان را به همراه داشته باشد. کلم سفید به دلیل استفاده گسترده در انواع غذاها و سالادها، یکی از محصولات اساسی در سبد مصرفی خانوارهاست. افزایش قیمت کلم می‌تواند باعث کاهش مصرف آن و تأثیر بر تغذیه خانواده‌ها شود.

* افزایش قیمت صیفی‌جات و تاثیرات آن بر مصرف‌کنندگان

افزایش قیمت صیفی‌جات بویژه گوجه‌فرنگی و خیار همچنان ادامه دارد و مشکلات زیادی را برای مصرف‌کنندگان به‌وجود آورده است. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد این افزایش قیمت‌ها تأثیر زیادی بر زندگی روزمره افراد داشته و فشار زیادی را بر بازنشستگان و خانواده‌های کارمند وارد کرده است. درواقع قدرت خرید افراد کاهش یافته و بسیاری از خانواده‌ها ناچار به تغییر در الگوی مصرفی خود شده‌اند. به علاوه، این افزایش قیمت‌ها می‌تواند روی تغذیه و سلامت خانوارها نیز تأثیر منفی بگذارد.

* راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بازار صیفی‌جات

برای مدیریت بهتر بازار صیفی‌جات و جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها، می‌توان به راهکارهای زیر اشاره کرد:

- برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت صحیح صادرات برای جلوگیری از کمبود محصولات در بازار داخلی

- افزایش تولید محصولات کشاورزی از طریق حمایت از کشاورزان و ارائه تسهیلات مالی

- نظارت و کنترل بیشتر بر روند عرضه و تقاضا در بازار برای جلوگیری از فعالیت‌های سودجویان و واسطه‌گران

- استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید

- ایجاد بازارهای محلی و تقویت زنجیره تأمین داخلی برای کاهش وابستگی به واردات و صادرات

- توسعه سیستم‌های پایش و پیش‌بینی نوسانات بازار برای اتخاذ تدابیر مناسب و به‌موقع.