گروه اقتصادی: هفته گذشته، با اعلام خبر خروج یک شرکت غیرایرانی از بازار روغن خوراکی کشور، نگرانی‌ها درباره کاهش عرضه و افزایش قیمت این محصول در بازار ایران افزایش یافت. این در حالی است که بر اساس اعلام مسؤولان صنعت روغن خوراکی افزایش برخی هزینه‌های تولید موجب افزایش 15 درصدی قیمت روغن از تاریخ ۱۲ دی شده است، نه التهابات کنونی بازار.

به‌ دنبال این اتفاقات، محدودیت‌هایی برای فروش روغن در فروشگاه‌ها اعمال شد، به‌ طوری‌که در بسیاری از فروشگاه‌ها، مردم تنها قادر به خرید 2 بطری روغن هستند که این موضوع نگرانی‌های مصرف‌کنندگان را افزایش داده است.

در پی نوسانات اخیر در بازار روغن، علی فاضلی، رئیس هیات‌مدیره انجمن روغن نباتی چندی پیش تاکید کرد: هیچ محدودیتی برای عرضه روغن وجود ندارد و توزیع این محصول به صورت عادی ادامه دارد. هرگونه محدودیت در فروش روغن تخلف محسوب می‌شود.

فاضلی در ادامه افزود: در گذشته موانعی برای تأمین روغن مورد نیاز صنف و صنعت وجود داشت اما اکنون این مشکلات حل شده است. واحدهای صنفی‌ای که محدودیت‌هایی برای فروش روغن اعمال کنند، متخلف هستند. وی همچنین اعلام کرد قیمت روغن از ۱۲ دی ۱۵ درصد افزایش یافته و اکنون پس از این افزایش قیمت روغن به وفور در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود.

چند ساعت پس از این اظهارات، انجمن صنفی صنایع روغن نباتی نیز با انتشار اطلاعیه‌ای هرگونه افزایش قیمت روغن نباتی به دلیل خروج یک شرکت خارجی از بازار را تکذیب کرد.

در بخشی از این اطلاعیه آمده است: در سال جاری، تولید روغن خوراکی نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و پیش‌بینی می‌شود تولید امسال از ۲.۲ میلیون تن فراتر رود. در این اطلاعیه همچنین آمده است: قیمت‌های فعلی روغن نباتی حتی از قیمت‌های 2 سال قبل نیز کمتر است و حداقل تا پایان سال افزایش نخواهد یافت.

* اثر نحوه انتشار اخبار در ایجاد التهاب در بازار محصولات خوراکی

نحوه انتشار اخباری که طی هفته گذشته درباره حواشی بازار روغن نباتی وجود داشت، جو روانی ناپایداری را بین مردم به وجود آورد. هفته گذشته شاهد بودیم که برخی اقدام به خرید چندین بطری و حلب روغن مایع و نیمه‌جامد کردند. تاکسی‌های آنلاین نیز فعال‌تر از همیشه سفارش‌های خانوارها را که تنها شامل خرید روغن بود، انجام می‌دادند. این نگرانی‌ها بیشتر به دلیل تامین نیازهای روزانه خانوارها به وجود آمد.

ضعف عملکرد نهادهای مسؤول شامل وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتاق اصناف، موجب شد در کمتر از یک هفته، قفسه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشی‌ها از روغن خالی شود و توزیع مجدد این محصولات نیز زمانبر شد که این نیز به نوبه خود موجب نگرانی بیشتر مردم شد.

همه این اتفاقات در حالی رخ داد که تا 2 هفته پیش، حلب‌های روغن در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به علت کمبود خریدار، مدت زمان طولانی‌ای را در قفسه‌ها می‌ماند اما امروز تنها لکه‌های روغن روی قفسه‌ها باقی مانده و نگرانی‌های مردم را از احتمال افزایش مجدد قیمت این کالای مصرفی در آینده‌ای نزدیک بیشتر کرده است.

* هیچ مشکلی در تامین و تولید روغن خوراکی وجود ندارد

اکبر فتحی، معاون وزارت جهاد کشاورزی و دبیر ستاد هماهنگی امنیت غذایی، در این باره تأکید کرد هیچ زیرساختی از کشور خارج نشده و تمام ظرفیت‌ها در داخل کشور به قوت خود باقی است. وی گفت: هیچ مشکلی در تأمین روغن داخلی وجود ندارد و تمام مسائل مربوط به بازار، تأمین و تولید قابل رصد بوده و برنامه‌ریزی کامل در این زمینه انجام شده است.

فتحی همچنین افزود: با توجه به سرمایه‌گذاری‌های خوبی که در حوزه روغن و روغن‌کشی در کشور انجام شده و وارداتی که به میزان کافی صورت گرفته، هیچ مشکلی در بازار روغن نداریم. او در ادامه تصریح کرد که ثبت سفارش‌ها بدون موانع و محدودیت‌ها ادامه دارد.

* پس از اعلام نرخ رسمی مشکل کمبود عرضه مرتفع شد

وی با اشاره به ذخایر استراتژیک کشور در این زمینه عنوان کرد ذخایر داخلی به اندازه کافی وجود دارد و شرکت بازرگانی دولتی هر ساله ۳۰۰ هزار تن روغن برای تأمین ذخایر استراتژیک کشور خریداری می‌کند و امسال نیز این کار انجام شده است.

دبیر ستاد هماهنگی امنیت غذایی با اشاره با اینکه ممکن است برخی تولیدکنندگان و واردکنندگان از این روند سوءاستفاده کنند، گفت: پس از افزایش قیمت روغن به دلیل بالا رفتن قیمت جهانی، برخی تولیدکنندگان یا واردکنندگان محصول خود را به بازار عرضه نکردند. با وجود اینکه مشکلی در تأمین وجود نداشت، برخی اتحادیه‌ها از کمبود و افزایش قیمت‌ها خبر دادند که این مشکل پس از اعلام رسمی نرخ توسط ستاد تنظیم بازار برطرف شد.

* بازار روغن خوراکی از دید آمار تولید و مصرف

آمارها نشان از این دارد که نیاز کشور به انواع روغن خوراکی بین 1.5 تا 1.6 میلیون تن است. بنا بر ادعای انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، در سال جاری تولید روغن نباتی در مقایسه با سال گذشته افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته و پیش‌بینی می‌شود تولید امسال از 2.2 میلیون تن فراتر رود. این ادعا با توزیع قطره‌چکانی روغن در تضاد است و مواجهه مردم با قفسه‌های خالی در پی اخبار قیمتی مطرح شده باعث نگرانی و ایجاد جو روانی بین مصرف‌کنندگان شده است.

شایان ذکر است امسال در آذرماه، قیمت روغن مایع افزایش یافت و هر بطری 1.5 لیتری پخت‌وپز از 81.900  به 91.900  تومان و روغن‌های سرخ‌کردنی از 91.900 به حدود ۱۰۰ هزار تومان رسید. همچنین هر حلب ۵ کیلویی روغن نیمه‌جامد که تا امروز 321.500  تومان خرید و فروش می‌شد، قرار است به حدود ۳۷۰ هزار تومان برسد.

* ادامه برخی مشکلات در حوزه توزیع

با این حال خرده‌فروشان در سطح شهر می‌گویند تولیدکنندگان سهم آنها را کاهش داده‌اند و این کاهش سهم، همراه با هزینه‌های حمل‌و‌نقل و پرداخت دستمزد کارگر، برای آنها صرفه اقتصادی ندارد. به نظر می‌رسد در چنین شرایطی و با ضعف عملکرد گروه‌های نظارتی نهادهای مختلف در مدیریت بازار، ماجرای توزیع محدود کره حیوانی و خامه در کمتر از یک ماه گذشته در حال تکرار است.

البته باید متذکر شد که مشاهدات میدانی نشان می‌دهد وضعیت واقعی بازار تا حدودی با گفته‌های مسؤولان تفاوت دارد. بررسی‌های میدانی خبرنگار «وطن امروز» در چند فروشگاه زنجیره‌ای و سوپرمارکت، شواهدی از کمبود عرضه و محدودیت فروش را نشان می‌دهد.

یکی از کارکنان فروشگاه‌های زنجیره‌ای واقع در خیابان استاد نجات‌الهی در این باره به «وطن امروز» گفت: چند روز است که توزیع روغن نداریم و مشخص نیست چه زمانی مجدداً برای ما ارسال خواهد شد. وی افزود: شایعاتی وجود دارد که بار جدید روغن با قیمت‌های جدید در اختیار فروشندگان قرار خواهد گرفت.

فروشنده یکی دیگر از فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای قبل از میدان فردوسی هم در این باره گفت: مدتی است توزیع روغن خوراکی کاهش یافته است. اگر کسی بخواهد روغن خریداری کند، باید صبح زود به فروشگاه مراجعه کند. با توجه به محدودیت ایجاد شده، هر فرد تنها می‌تواند 2 بطری روغن خریداری کند و روغن‌های پرمصرفی مثل روغن مایع 2.7 لیتری کم است و زود تمام می‌شود. روغن 810 گرمی بیشتر است ولی خریداران چندان مایل به خرید این نوع روغن نیستند، زیرا روغن‌های با بسته‌بندی بزرگ‌تر برای خانوارهای مصرف‌کننده به‌صرفه‌تر است. همچنین بر اساس مشاهدات در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خیابان شهید مطهری، فروشنده‌ای به مشتری‌ای که درباره وجود روغن سوال کرد، پاسخ داد: چند ساعت دیر آمدید؛ صبح زود روغن‌های نباتی حتی با وجود محدودیت 2 بطری، در کمتر از یک ساعت به فروش رفت. صاحب یک سوپرمارکت در تقاطع خیابان حافظ هم با بیان اینکه بازار روغن به ‌هم ریخته است به خبرنگار «وطن امروز» گفت: از 2 هفته قبل یکی از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده توزیع روغن را متوقف کرده است. طی این مدت حداقل به ۱۰ شرکت نامه زده‌ایم اما همه پاسخ می‌دهند فعلا روغن نداریم! به گزارش «وطن امروز»، با وجود تأکید مسؤولان بر نبود محدودیت و افزایش تولید، شواهد حاکی از ادامه نابسامانی در بازار روغن است. به ‌نظر می‌رسد با توجه به تضاد میان اظهارات رسمی و وضعیت واقعی بازار، نیاز است مسؤولان ذی‌ربط با اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف نسبت به رفع این مشکل در اسرع وقت اقدام کنند.

سوالی هم که در این میان مطرح می‌شود این است: با توجه به افزایش قیمت‌ها و واردات همچون گذشته، چرا روغن‌های تولیدی وارد شبکه توزیع نمی‌شوند؟ آیا تولیدکنندگان انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها را دارند؟ چرا نهادهای نظارتی پیگیری لازم را در کارخانجات انجام نمی‌دهند؟ توپ این کم‌کاری در زمین کدام نهاد آرام خواهد گرفت؟ و در پایان، چه زمانی می‌خواهد این مشکل توزیع قطره‌چکانی پایان یابد؟