گروه سیاسی: اظهارات اخیر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه درباره برنامه هسته‌ای ایران و نقش منطقه‌ای آن، واکنش‌های گسترده‌ای را در سطح بین‌المللی، منطقه‌ای و داخلی برانگیخته است. این اظهارات در شرایطی مطرح شده که غرب فشارهای قابل توجهی بر ایران در رابطه با مساله هسته‌ای اعمال می‌کند. این در حالی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در چندین گزارش خود بر صلح‌آمیز بودن برنامه انرژی اتمی ایران تأکید کرده است. همچنین رافائل گروسی، رئیس آژانس، در نشست شورای حکام اعلام کرد ایران موافقت کرده است افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده بالای ۶۰ درصد را متوقف کند. وی این اقدام را گامی ملموس در مسیر درست دانست و از آن استقبال کرد. گروسی همچنین اشاره کرد این نخستین‌بار است که ایران چنین اقدامی انجام می‌دهد و این موضوع از نظر منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای بسیار مهم است.

با این حال، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با همکاری تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) قطعنامه‌ای علیه ایران به دلیل توسعه برنامه هسته‌ای و عدم همکاری کامل با آژانس تصویب کرد. در پاسخ به این اقدام، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی دستور راه‌اندازی مجموعه‌ای از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته را صادر کرد. این اقدام به عنوان پاسخ فوری و متقابل به قطعنامه شورای حکام انجام شد و هدف آن صیانت از منافع ملی و توسعه صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز ایران اعلام شد. ایران همچنین اعلام کرد در صورت تشدید تحریم‌ها یا اقدامات خصمانه بیشتر، آماده اتخاذ اقدامات متقابل از جمله کاهش تعهدات هسته‌ای طبق برجام یا افزایش غنی‌سازی اورانیوم است. این اقدامات با دقت و محاسبه انجام خواهد شد تا از تشدید بحران جلوگیری شود.

در کنفرانس سالانه سفرای فرانسه که در ۶ ژانویه ۲۰۲۵ در پاریس برگزار شد، امانوئل مکرون ایران را به عنوان «چالش اصلی راهبردی و امنیتی» برای فرانسه، اتحادیه اروپایی و منطقه خاورمیانه توصیف کرد. وی در سخنرانی خود اظهار داشت: ایران به دلیل تسریع در غنی‌سازی اورانیوم و توسعه فناوری‌های پیشرفته هسته‌ای، به نقطه‌ای نزدیک شده است که بازگشت از آن دشوار خواهد بود. مکرون هشدار داد این موضوع می‌تواند ثبات منطقه‌ای و جهانی را تهدید کند. رئیس‌جمهور فرانسه همچنین از نقش ایران در حمایت از روسیه در جنگ اوکراین انتقاد کرد و گفت: این همکاری‌ها نشان‌دهنده تلاش ایران برای گسترش نفوذ خود در سطح بین‌المللی است. مکرون به فعالیت‌های ایران در آفریقا نیز اشاره و ادعا کرد تهران از نفوذ خود برای ایجاد تنش در کشورهای آفریقایی استفاده می‌کند.

مکرون اعلام کرد موضوع ایران بخشی از اولویت‌های گفت‌وگو با دولت جدید آمریکا به ریاست دونالد ترامپ خواهد بود. او خواستار همکاری بیشتر بین‌المللی برای مقابله با چالش‌های ناشی از برنامه هسته‌ای ایران شد. در واکنش به اظهارات مکرون، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در یک کنفرانس مطبوعاتی این ادعاها را «بی‌اساس، متناقض و فرافکنانه» خواند. وی به چندین نکته کلیدی در پاسخ به مکرون اشاره کرد.

بقایی تأکید کرد: فعالیت‌های هسته‌ای ایران کاملا صلح‌آمیز است و تحت نظارت دقیق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) انجام می‌شود. وی گفت: ایران همواره به تعهدات خود در چارچوب برجام پایبند بوده است.

سخنگوی وزارت خارجه همچنین فرانسه را به عدم پایبندی به تعهدات برجامی متهم کرد و گفت: این کشور به جای حمایت از دیپلماسی، به رویکردهای غیرسازنده رو آورده است. بقایی اسرائیل را به عنوان تهدید فوری و واقعی برای صلح و ثبات منطقه‌ای معرفی کرد و از فرانسه به دلیل حمایت از این رژیم انتقاد کرد. وی گفت: فرانسه به جای انتقاد از رژیم‌های نسل‌کش و آپارتاید، انگشت اتهام را به سوی ایران دراز می‌کند.

بقایی خاطرنشان کرد: ایران همواره منادی صلح و احترام به اصول حقوق بین‌الملل بوده است و از فرانسه خواست در رویکردهای خود تجدیدنظر کند.

برخی تحلیلگران معتقدند رفتار جدید امانوئل مکرون بخشی از تلاش برای تکمیل پازل فشار بر ایران است. همچنین برخی بر این باورند اظهارات مکرون در این زمان، تلاشی برای جلب حمایت دولت ترامپ از اوکراین است، زیرا در صورت کاهش حمایت آمریکا از اوکراین، اروپا با چالش‌های امنیتی و اقتصادی قابل توجهی مواجه خواهد شد. گفتنی است فرانسه در مذاکرات سال 2015 معروف به برجام نیز کارشکنی‌هایی در پیشرفت مذاکرات هسته‌ای بین ایران و 1+5 داشت که حتی کار تا جایی پیشرفت که فرانسه آن زمان در بین رسانه‌ها معروف به پلیس بد شد.

اظهارات مکرون نشان‌دهنده تشدید تنش و فشار بر ایران است. در حالی که این تنش‌ها افزایش یافته است، دور جدیدی از مذاکرات هسته‌ای بین ایران و ۳ کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) برای ۱۳ ژانویه ۲۰۲۵ (۲۴ دی) در ژنو برنامه‌ریزی شده است. این مذاکرات در شرایطی برگزار می‌شود که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیرا قطعنامه‌ای علیه ایران به دلیل گسترش فعالیت‌های هسته‌ای و عدم همکاری کافی با آژانس تصویب کرده است.

با توجه به نزدیک شدن به تاریخ انقضای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) در اکتبر ۲۰۲۵، کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، آلمان و انگلیس در حال بررسی امکان فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها (مکانیسم ماشه) هستند. این در حالی است که ایران هشدار داده است در صورت بازگشت تحریم‌ها ممکن است از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) خارج شود.

در حالی که فرانسه نگرانی‌های خود را درباره برنامه هسته‌ای ایران و نقش آن در منطقه بیان می‌کند، ایران بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای‌اش تأکید کرده و از فرانسه به دلیل رویکردهای غیرسازنده انتقاد می‌کند.