گروه اقتصادی: در هفته‌های اخیر خبر خروج سرمایه‌گذار عربستانی از بازار روغن ایران باعث شد هیجاناتی در بازار روغن ایجاد شود؛ ابتدا روغن در بازار کمیاب شد و در ادامه روغن‌هایی که وارد فروشگاه‌های زنجیره‌ای شد بدون قیمت و تاریخ تولید بود! گویا شرکت‌ها از قبل خود را آماده و تولیدات را بدون درج قیمت در انبار ذخیره کرده بودند تا به محض اینکه بازار به‌هم ریخت یا اگر فرآیند تصویب افزایش قیمت روغن طولانی شد، محصولات خود را بدون قیمت عرضه کنند. این اتفاق در شرایطی افتاده که روغن جزو کالاهای اساسی مصرفی مردم محسوب می‌شود و شرکت‌ها باید با قیمت تولید و مصرف و تاریخ آن را به بازار عرضه کنند، بنابراین سازمان حمایت باید نسبت به این مساله ورود کند اما تاکنون درباره این موضوع هیچ‌گونه واکنشی نشان نداده است‌.

در حالی که کمبود و افزایش قیمت روغن باعث ایجاد نگرانی‌هایی در بین مردم شده است، معاون اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی در این باره اعلام کرد: «ذخایر انبارها مناسب است و علاوه بر آغاز ثبت سفارش روغن، محصولات موجود در گمرکات نیز ترخیص و به بازار عرضه خواهد شد».

با این حال محمد مختاریانی، عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی صنایع روغن نباتی خبر از کاهش ۳۲ درصدی واردات روغن خام در مقایسه با سال گذشته داد و اینکه این کاهش واردات موجب کمبود مواد اولیه در کارخانه‌ها و افزایش قیمت روغن شده است.

گزارش‌ها مبنی بر کاهش تأمین روغن خام کارخانجات و خبر خروج شرکت صافولای عربستان از بازار ایران به کاهش عرضه روغن خوراکی در بازار دامن زد. برخی فروشگاه‌ها نیز محدودیت‌هایی برای خرید روغن اعمال کردند و تنها به مشتریان اجازه خرید ۲ بطری روغن می‌دادند. با این حال، مشاهدات میدانی نشان می‌داد در بسیاری از فروشگاه‌ها محدودیتی برای خرید روغن با قیمت بالا وجود نداشت و مشتریان به هر تعداد که می‌خواستند، می‌توانستند روغن بخرند اما قیمت آن تقریبا 30 تا 50 درصد بالاتر از قیمت قبلی بود، در حالی که مجوز افزایش 15 تا 21 درصدی برای قیمت روغن صادر شده است و افزایش بیش از آن تخلف محسوب می‌شود.

علی فاضلی، رئیس هیات‌مدیره انجمن روغن نباتی در این باره اعلام کرد: «هیچ محدودیتی برای عرضه روغن وجود ندارد و هرگونه محدودیت در فروش تخلف محسوب می‌شود».

تا پایان آذرماه امسال ۵۲۰ هزار تن کاهش واردات روغن نباتی داشتیم که این مساله بر توزیع و عرضه روغن در بازار تأثیر گذاشته است. همچنین مجوزهای کمتری برای ثبت سفارش داده شده و رشد جدی قیمت‌های جهانی نیز در افزایش قیمت‌ روغن نقش داشته است. البته تأمین ارز نیز در مقاطعی با کندی انجام می‌شد.

گفتنی است انجمن صنایع روغن نباتی برنامه‌ها و پیشنهادهای خود را برای تنظیم بازار اعلام کرده و منتظر تایید و اجرای سریع آن توسط وزارت جهاد کشاورزی است. بنابراین قبل از اینکه تصمیم جدیدی اتخاذ شود شرکت‌ها به افزایش قیمت اخیر قانع نشده‌ و به دنبال افزایش قیمت از سیری خارج از رویکرد دولت هستند، به همین دلیل روغن مایع را بدون قیمت روانه بازار می‌کنند. بنابراین باید سازمان تعزیرات و سازمان حمایت نسبت به این اقدام پاسخگو باشند.

تقاضای بیش از حد ناشی از انتشار برخی اخبار، موجب افزایش تقاضا برای روغن شد. حال با توجه به اینکه بیش از ۷۰درصد روغن مورد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود، کاهش ثبت سفارش آن روی بازار این محصول تاثیرگذار بوده است. از طرف دیگر عدم حمایت از تولید داخلی دانه‌های روغنی، کشاورزان را به سمت کشت صیفی‌جات و محصولات آب‌بر هدایت کرده است که به منابع آبی و خاکی آسیب می‌زند و نیاز کشور را نیز برطرف نمی‌کند. 

قیمت تضمینی برای کلزا ۲۰ هزار تومان تعیین می‌شود اما کشاورز نمی‌تواند محصول خود را حتی به همین قیمت به فروش برساند. دلالان در بازار حضور دارند و حتی حداقل میزان تولید داخلی نیز در دست کشاورزان باقی نمی‌ماند، بنابراین کشاورزان به دلیل عدم حمایت کافی به سمت کشت محصولات درآمدزا مانند صیفی‌جات، گوجه و هندوانه رو می‌آورند که به منابع آبی و خاکی کشور آسیب می‌زنند و به دلیل تولید بالا، بخشی از محصولات به ضایعات تبدیل می‌شوند.

با توجه به اینکه مواد اولیه برای کارخانجات و صنایع به اندازه کافی تامین نمی‌شود و نیاز کشور به واردات افزایش یافته است، بنابراین دولت به جای قیمت‌گذاری باید به تولید ورود کند و با بسترسازی برای تولید و واردات مواد اولیه توسط بخش خصوصی، زمینه را برای خودکفایی در این بخش مهیا کند. به این ترتیب، بخش خصوصی می‌تواند برنامه‌ریزی کرده و خریدهای به‌صرفه‌ای از بازارهای جهانی انجام دهد اما مشکلات ناشی از نوسانات ارز و افزایش قیمت‌های جهانی تأثیرات منفی بر این صنعت داشته ‌است.