کد خبر: 298065تاریخ: 1403/10/29 00:00
«وطن امروز» گزارش می‌دهد؛ امضای توافق ۲۰ ساله ایران و روسیه، گامی بلند به سوی همکاری‌های راهبردی
راهبرد آینده‌سازی
گروه سیاسی: دیروز ۲۸ دی ۱۴۰۳ توافق ۲۰ ساله ایران و روسیه با عنوان «معاهده مشارکت جامع راهبردی» در جریان سفر مسعود پزشکیان به مسکو، با حضور رؤسای جمهور 2 کشور، مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین به امضا رسید. این توافق که شامل یک مقدمه و ۴۷ ماده است، به عنوان یک سند مهم دیپلماتیک و اقتصادی، روابط 2 کشور را برای 2 دهه آینده تعریف و تقویت می‌کند. این معاهده نه‌تنها نشان‌دهنده ارتقای روابط ایران و روسیه به سطح مشارکت راهبردی است، بلکه تأکید می‌کند این همکاری‌ها علیه هیچ کشور ثالثی نیست و هدف آن تضمین امنیت و توسعه متوازن 2 کشور است.
اولین موافقتنامه جامع همکاری بین ایران و روسیه سال ۱۳۸۱ (۲۰۰۱ میلادی) به امضا رسید و به مدت ۲۰ سال اجرایی شد. این موافقتنامه، اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین 2 کشور را تعیین کرد و زمینه‌ساز همکاری‌های گسترده در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و فناوری شد. در طول این سال‌ها 2 کشور در پروژه‌های مشترک متعددی از جمله در حوزه انرژی، حملونقل و دفاعی مشارکت کرده‌اند.
با توجه به تحولات جهانی، بویژه تغییرات در نظم بین‌المللی و افزایش رقابت‌های ژئوپلیتیکی، نیاز به به‌روزرسانی و تقویت این موافقتنامه احساس شد. ایران و روسیه با درک این ضرورت، مذاکراتی را برای تدوین یک معاهده جدید آغاز کردند. پیش‌نویس این معاهده توسط ایران تهیه شد و پس از چندین دور مذاکره و اصلاحات، نهایی شد. این مذاکرات با هدف ایجاد یک چارچوب جامع و بلندمدت برای همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه انجام شد.
در این فرآیند، 2 کشور بر اهمیت تقویت همکاری‌های اقتصادی، توسعه زیرساخت‌ها، افزایش مبادلات تجاری و سرمایه‌گذاری‌های مشترک تأکید کردند. همچنین همکاری در حوزه‌های امنیتی، دفاعی و مبارزه با تروریسم نیز به عنوان بخش‌های کلیدی این معاهده مورد توجه قرار گرفت. علاوه بر این، همکاری در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای مانند سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس نیز در این توافق گنجانده شد.
این معاهده جدید نه تنها نشان‌دهنده اراده 2 کشور برای تقویت روابط دوجانبه است، بلکه بیانگر تمایل آنها برای ایفای نقش مؤثرتر در صحنه بین‌المللی و ایجاد تعادل در نظم جهانی است. با امضای این توافق، ایران و روسیه گامی بلند به سوی تحکیم همکاری‌های راهبردی برداشته‌اند که می‌تواند تأثیرات مثبتی بر ثبات منطقه‌ای و جهانی داشته باشد.
در همین رابطه کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، درباره روند نگارش و تأیید این معاهده اظهار داشت: پیش از این، ایران و روسیه توافقنامه جامع همکاری‌ها را امضا کردند که سال ۲۰۰۱ در مجلس شورای اسلامی نیز تصویب شد. این موافقتنامه عملاً ۲۰ ساله بود و سال ۲۰۲۱ میلادی، مدت زمان اجرای آن به پایان رسید. جلالی اضافه کرد: در این معاهده، فرآیند تمدید خودکار به مدت 5 سال پیش‌بینی شده بود که اگر طرفین قبل از اتمام مهلت پایان اجرای آن نقطه‌نظری نداشتند، خود به خود تمدید می‌شود، از این رو این موافقتنامه تا ۲۰۲۶ تمدید شده است.
وی افزود: با این حال، رهبران 2 کشور به این نتیجه رسیدند موافقتنامه کنونی به روز نیست و مسائل امروز روابط را نمی‌تواند پوشش دهد. روابط امروز ایران و روسیه نسبت به ۲۴ سال پیش بسیار گسترش یافته و از این رو، مقرر شد با توافق رهبران، این موافقتنامه به‌روزرسانی شود.
* محورهای اصلی توافق ۲۰ ساله ایران و روسیه
1- تقویت همکاری‌های اقتصادی
این توافق بر توسعه روابط اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری تأکید دارد. پروژه‌های کلیدی مانند کریدور شمال-جنوب که ایران را به روسیه و اروپا متصل می‌کند، در این معاهده مورد توجه قرار گرفته است. رشد ۱۵ درصدی تجارت بین 2 کشور در سال گذشته نشان‌دهنده پتانسیل بالای همکاری‌های اقتصادی است. همچنین همکاری در حوزه‌های انرژی و حملونقل به عنوان بخش‌های کلیدی این توافق می‌تواند به رشد اقتصادی 2 کشور کمک کند.
کریدور شمال - جنوب یکی از مهم‌ترین پروژه‌های حملونقل بین‌المللی است که ایران را به روسیه و از آنجا به اروپا و آسیا متصل می‌کند. با تکمیل این کریدور، مسیرهای تجاری بین 2 کشور کوتاه‌تر شده و هزینه‌ها کاهش می‌یابد. این پروژه نه‌تنها به نفع ایران و روسیه است، بلکه می‌تواند به عنوان یک مسیر تجاری مهم برای سایر کشورهای منطقه نیز عمل کند.
2- همکاری‌های علمی و فناوری
2 کشور در زمینه‌های فناوری نانو، هوافضا، هوش مصنوعی و علوم پزشکی همکاری خواهند کرد. این همکاری‌ها نه تنها در سطح دولتی، بلکه بین دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی نیز گسترش خواهد یافت. این بخش از توافق، بویژه در حوزه‌های فناوری‌های نوین و امنیت سایبری، اهمیت ویژه‌ای دارد.
همکاری در حوزه فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی و امنیت سایبری می‌تواند به پیشرفت علمی و فناوری 2 کشور کمک کند. همچنین همکاری در زمینه علوم پزشکی می‌تواند به بهبود سطح سلامت و بهداشت در 2 کشور منجر شود.
3- همکاری‌های فرهنگی و گردشگری
این توافق به تقویت مبادلات فرهنگی و تسهیل سفر گردشگران بین 2 کشور کمک می‌کند. برنامه‌های فرهنگی مشترک نیز برای افزایش درک متقابل طراحی شده‌اند. این بخش از توافق می‌تواند به افزایش تعاملات مردم با مردم و تقویت روابط بشردوستانه بین 2 کشور منجر شود.
تقویت روابط فرهنگی و گردشگری بین ایران و روسیه می‌تواند به افزایش آگاهی و درک متقابل بین مردم 2 کشور کمک کند. همچنین این همکاری‌ها می‌تواند به توسعه صنعت گردشگری در 2 کشور منجر شود و به رشد اقتصادی کمک کند.
4- همکاری‌های امنیتی و دفاعی
معاهده شامل همکاری در زمینه‌های امنیتی، دفاعی و مبارزه با تروریسم است. 2 کشور تجربیات ارزشمندی در این زمینه‌ها دارند و این همکاری‌ها به ثبات منطقه‌ای و جهانی کمک خواهد کرد. همچنین همکاری در حوزه‌های دفاعی و نظامی، از جمله انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، در این توافق پیش‌بینی شده است.
همکاری در زمینه امنیت و دفاع می‌تواند به افزایش توان دفاعی 2 کشور کمک کند. همچنین این همکاری‌ها می‌تواند به مبارزه با تروریسم و جرائم سازمان‌یافته در سطح منطقه‌ای و جهانی کمک کند.
5- همکاری در سازمان‌های بین‌المللی
ایران و روسیه در چارچوب سازمان‌هایی مانند سازمان همکاری شانگهای، گروه بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا همکاری خواهند کرد. این همکاری‌ها به تقویت جایگاه 2 کشور در نظم جهانی کمک و مدل جدیدی از همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی را تعریف می‌کند.
همکاری در سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند به افزایش نفوذ و تأثیر ایران و روسیه در صحنه جهانی کمک کند. همچنین این همکاری‌ها می‌تواند به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی در زمینه‌های مختلف منجر شود.
* فرصت‌ها و چالش‌های توافقنامه
* فرصت‌ها:
- افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری: این توافق می‌تواند به رشد تجارت بین 2 کشور و جذب سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی منجر شود.
- توسعه فناوری: همکاری در حوزه فناوری‌های نوین می‌تواند به پیشرفت علمی و فناوری هر 2 کشور کمک کند.
- تقویت زیرساخت‌ها: پروژه‌هایی مانند کریدور شمال – جنوب می‌تواند به بهبود زیرساخت‌های حملونقل و کاهش هزینه‌های تجاری بین 2 کشور منجر شود.
* چالش‌ها:
- هماهنگی اجرایی: اجرای موفق این توافق نیازمند هماهنگی دقیق بین دستگاه‌های اجرایی 2 کشور است.
- رفع موانع تجاری و بانکی: برخی موانع تجاری و بانکی ممکن است اجرای توافق را با مشکل مواجه کند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه تأکید کرد این معاهده علیه هیچ کشور دیگری نیست و هدف آن تضمین امنیت و توسعه 2 کشور است. وی همچنین خاطرنشان کرد این توافق به شتاب‌بخشی به مبادلات اقتصادی و حل مسائل اجتماعی در روابط دوجانبه کمک خواهد کرد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز در یادداشتی برای رسانه‌های روسیه اعلام کرد این معاهده تنها یک سند سیاسی نیست، بلکه نقشه راه آینده روابط 2 کشور است. وی بر اهمیت همکاری‌های اقتصادی، علمی و فرهنگی در این توافق تأکید کرد.
پس از امضای این معاهده توسط رؤسای جمهور 2 کشور، این سند باید به تصویب مجالس ایران و روسیه برسد. با توجه به اعلام سفیر ایران در روسیه، این سند محرمانه نیست و متن آن پس از تقدیم به مجلس شورای اسلامی، در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.
توافق ۲۰ ساله ایران و روسیه یک گام مهم در جهت تقویت روابط دوجانبه و ارتقای جایگاه 2 کشور در صحنه بین‌المللی است. این معاهده نه‌تنها به نفع ایران و روسیه است، بلکه در راستای صلح و ثبات منطقه‌ای و جهانی عمل می‌کند. موفقیت این توافق به اجرای دقیق و هماهنگ مفاد آن وابسته است و می‌تواند به عنوان الگویی برای همکاری‌های راهبردی بین کشورها در سطح جهانی مطرح شود.
این توافق نشان‌دهنده اراده 2 کشور برای تقویت روابط در تمام حوزه‌هاست و می‌تواند به عنوان یک مدل موفق از همکاری‌های بین‌المللی در نظر گرفته شود. با این حال، اجرای موفق این توافق نیازمند هماهنگی دقیق و رفع موانع احتمالی است. در صورت اجرای صحیح، این معاهده می‌تواند به رشد اقتصادی، توسعه فناوری و تقویت امنیت 2 کشور کمک کند و به عنوان یک الگوی موفق از همکاری‌های بین‌المللی در نظر گرفته شود.
***
پزشکیان: ارتباط با روسیه را حیاتی و راهبردی می‌دانیم
رئیس‌جمهور کشورمان در دیدار رئیس‌جمهور روسیه با بیان اینکه سعی کرده‌ایم تمام مشکلات موجود در گسترش روابط ۲ کشور را در کشور خود از بین ببریم، تاکید کرد: ارتباط خود با روسیه را حیاتی، حساس و راهبردی می‌دانیم و در این مسیر محکم ایستاده‌ایم.
مسعود پزشکیان در دیدار با ولادیمیر پوتین که دیروز در کاخ کرملیــن انجـام شد، اظهــار کـرد: قبل از این سفر، خدمت رهبر انقلاب رسیدم. ایشان سلام ویژه‌ای داشتند و تاکید داشتند ارتباطات ایران و روسیه عمیق‌تر شود. ارتباطات ما درباره منطقه و مسائل دوجانبه بیشتر می‌شود و روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی مستحکم‌تر می‌شود. وی ادامه داد: طرح جامع راهبردی ۲ کشور امروز امضا خواهد شد و در زمینه اقتصادی، تجاری، فرهنگی و امنیتی روابط خود را گسترش می‌دهیم. مصمم هستیم توافقات قبلی را اجرایی کنیم. موانع تحقق آن توافقات‌ها را رفع کرده‌ایم. پزشکیان افزود: مراحل اجرایی نیروگاه هسته‌ای بخوبی پیش می‌رود. توافقات در این باره امروز امضا خواهد شد. سعی کرده‌ایم تمام مشکلات موجود در گسترش روابط ۲ کشور را در کشور خود از بین ببریم. ارتباط خود با روسیه را حیاتی، حساس و راهبردی می‌دانیم و در این مسیر محکم ایستاده‌ایم. رئیس‌جمهور ادامه داد: این نگاه و توصیه رهبری و باور ما این است که منطقه را باید دولت‌های منطقه اداره کنند. نیازی نیست از آن طرف دنیا به این منطقه آمده و منطقه را بهم بریزند و سیاست‌های خود را اعمال کنند. این ارتباطات، نقشه آنها را خنثی می‌کند.
***
پوتین: مسائل دوجانبه تحت کنترل رهبر عالی ایران است
رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از سفر پزشکیان و هیات همراه گفت: سفر جنابعالی به روسیه اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که نه تنها تمام مسائل مربوط به همکاری‌های دوجانبه را بررسی خواهیم کرد، بلکه معاهده جامع همکاری‌های راهبردی 2 کشور را به امضا خواهیم رساند.
ولادیمیر پوتین ضمن تشریح ابعاد این معاهده راهبردی و نقش آن در توسعه همکاری‌های میان ۲ کشور بویژه در حوزه تجاری و اقتصادی افزود: روند توسعه روابط ۲ کشور در حال حاضر از سرعت قابل قبولی برخوردار است و ما توانسته‌ایم طی 10 ماه گذشته بیش از 15 درصد بر حجم مبادلات تجاری ۲ کشور بیفزاییم و مطمئن هستیم این معاهده به سرعت بخشیدن توسعه روابط در تمام ابعاد کمک خواهد کرد.
پوتین تصریح کرد: ما بر مبنای این معاهده در پروژه‌های مهم و بزرگ مشترک از جمله در توسعه طرح‌های نیروگاه هسته‌ای و انرژی همکاری خواهیم کرد، همکاری‌ها در گردشگری و توریسم 21 درصد افزایش پیدا خواهد کرد، همکاری در بخش حملونقل و توسعه مسیرهای مواصلاتی توسعه می‌یابد و در بخش بشردوستانه نیز پیشرفت خواهیم داشت.
رئیس جمهور روسیه همچنین به توسعه همکاری‌های فرهنگی و همچنین هماهنگی‌های بیشتر منطقه‌ای و بین‌المللی بر پایه این معاهده راهبردی میان ۲ کشور تأکید کرد و گفت: از حضور جنابعالی در روسیه خوشحالیم و آرزوی بهترین‌ها را برای رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران داریم.
آنچه در مسائل دوجانبه روسیه و ایران انجام می‌شود، تحت ملاحظات و کنترل ایشان است.