گروه سیاسی: در مراسم روز هوای پاک، رئیس‌جمهور با اشاره به چالش‌های جدی کشور در زمینه مدیریت منابع انرژی و آب، بر ضرورت تغییر فرهنگ مصرف و مشارکت گسترده‌تر مردم برای مقابله با این مشکلات تأکید کرد. مسعود پزشکیان در سخنان خود به مقایسه‌ الگوی مصرف انرژی در ایران و سایر کشورها پرداخت و گفت: «در بسیاری از کشورها، حتی در هتل‌های لوکس، شاهد مصرف بهینه‌ انرژی هستیم اما متأسفانه در ایران منابعی مانند برق، گاز و آب براحتی و بی‌رویه مصرف می‌شود».

پزشکیان با بیان اینکه مصرف نادرست منابع، منجر به ایجاد ناترازی‌های بزرگ در بخش‌های مختلف شده است، افزود: «ما در حوزه‌های برق، گاز، نفت، بنزین و حتی آب با کمبود مواجهیم و حل این مشکلات تنها با اقدامات دولت ممکن نیست و نیازمند مشارکت و همکاری همه‌ مردم است».

وی با اشاره به تفاوت قیمت حامل‌های انرژی در ایران و سایر کشورها خاطرنشان کرد: «در حالی که در بسیاری از کشورها قیمت بنزین و گازوئیل چندین برابر ایران است، ما هنوز شاهد مصرف بی‌رویه‌ این منابع هستیم. این موضوع نیازمند تغییر نگرش و فرهنگ عمومی در زمینه‌ مصرف انرژی است».

پزشکیان همچنین به بحران کم‌آبی در برخی استان‌ها اشاره کرد و گفت: «دیروز در دولت مصوب شد برای حل مشکل کم‌آبی در استان سمنان، چاه‌های جدید حفر شود اما باید به این فکر کنیم که وقتی این چاه‌ها خشک شود، چه راه‌حل دیگری وجود خواهد داشت؟ ما باید به دنبال راه‌حل‌های پایدارتر و بلندمدت باشیم».

رئیس‌جمهور از مردم خواست تا در مصرف منابع انرژی و آب صرفه‌جویی کنند و افزود: «همه‌ ما باید با هم فکر کنیم و راه‌حل‌های مناسب برای این مشکلات پیدا کنیم. دولت به تنهایی نمی‌تواند این چالش‌ها را حل کند و نیازمند همکاری و مشارکت عمومی هستیم. تنها با همیاری یکدیگر می‌توانیم به آینده‌ای پایدار و سالم دست یابیم».

در ماه‌های اخیر، شاه‌بیت سخنان مقامات دولت چهاردهم موضوع لزوم افزایش قیمت بنزین و گازوئیل بوده است. این موضوع که به دلیل ناترازی‌های مالی و انرژی در کشور مطرح شده، به یکی از چالش‌های اصلی پزشکیان و دولت او تبدیل شده است. پزشکیان افزایش قیمت سوخت را یک «ضرورت اقتصادی» خوانده اما این موضوع با واکنش‌های متفاوتی از سوی مردم، منتقدان و کارشناسان مواجه شده است.

ناترازی‌ انرژی در ایران داستان تازه‌ای نیست. سال‌هاست ایران با وجود داشتن ذخایر عظیم نفت و گاز، با مشکل کمبود بنزین و گازوئیل مواجه است. واردات سوخت، هزینه‌های سنگینی را به دولت تحمیل می‌کند و کسری بودجه را افزایش داده است. پزشکیان در یکی از سخنرانی‌های خود به این موضوع اشاره کرد و گفت: «واردات بنزین و گازوئیل هزینه‌های سنگینی دارد. اگر این روند ادامه یابد، کسری بودجه و تورم افزایش خواهد یافت. افزایش قیمت بنزین یک ضرورت اقتصادی است».

اما این ضرورت اقتصادی، برای بسیاری از مردم بویژه اقشار کم‌درآمد، به معنای افزایش فشار معیشتی است. پزشکیان خود به این موضوع اذعان دارد: «افزایش قیمت بنزین می‌تواند به تورم منجر شود و این تورم بیشترین فشار را بر اقشار کم‌درآمد وارد می‌کند». وی وعده داده دولت راه‌حل‌هایی برای جبران این فشار، مانند افزایش یارانه‌ها یا توزیع عادلانه‌تر منابع پیدا کند.

پزشکیان در اظهارات خود، بارها به فرهنگ مصرف انرژی در ایران اشاره کرده است. او معتقد است یکی از دلایل اصلی ناترازی انرژی، مصرف بی‌رویه سوخت و برق در کشور است. در یکی از جلسات دولتی، پزشکیان با لحنی صمیمی و گاهی طنزآمیز گفت: «در خانه‌های ما چندین لوستر نصب شده و همه‌شان روشن هستند. از یک طرف کولر روشن است و از طرف دیگر پنجره باز است. این فرهنگ مصرف باید تغییر کند».

وی حتی به تجربه‌های خود در سفرهای خارجی اشاره کرد: «در خارج از کشور، حتی در هتل‌های لوکس، چنین مصرفی دیده نمی‌شود. مردم مراقبند که انرژی را هدر ندهند اما در ایران، این فرهنگ هنوز نهادینه نشده است». پزشکیان از مردم خواست در مصرف بنزین، گازوئیل، برق و گاز صرفه‌جویی و به این موضوع به عنوان یک مساله ملی نگاه کنند.

اما بحث افزایش قیمت بنزین با انتقادات زیادی مواجه شده است. بسیاری از منتقدان معتقدند اتخاذ چنین تصمیمی بدون ارائه راه‌حل‌های جایگزین، تنها باعث تشدید مشکلات اقتصادی و اجتماعی خواهد شد. برخی نیز به وعده‌های پزشکیان در دوران انتخابات اشاره کرده‌اند. وی در آن زمان قول داده بود بدون رضایت مردم، قیمت بنزین را افزایش نخواهد داد.

در همین ارتباط یکی از کاربران فضای مجازی نوشت: «آقای پزشکیان در دوران انتخابات قول دادند که بدون رضایت مردم قیمت بنزین را افزایش نخواهند داد اما اکنون این وعده را زیر پا گذاشته‌اند. افزایش قیمت بنزین بدون ارائه راه‌حل‌های جایگزین تنها باعث تشدید مشکلات اقتصادی و اجتماعی خواهد شد».

دولت پزشکیان در حال بررسی راه‌حل‌هایی برای کاهش تأثیرات منفی افزایش قیمت بنزین است. 

محمدجعفـر قائم‌پناه، معاون اجرایی دولت گفته است: «ما در حال بررسی راه‌حل‌های مختلفی هستیم. تغییر شیوه سهمیه‌بندی بنزین، افزایش کیفیت سوخت و کاهش مصرف انرژی از جمله راه‌حل‌هایی است که می‌تواند به کاهش ناترازی‌های انرژی کمک کند. همچنین افزایش قیمت بنزین به صورت تدریجی و توزیع عادلانه‌تر یارانه‌ها نیز از جمله پیشنهادهایی است که در دست بررسی است».

اما بحث افزایش قیمت بنزین با مقاومت مجلس و مردم مواجه شده است. برخی نمایندگان مجلس معتقدند چنین تصمیمی بدون اصلاحات ساختاری در بخش انرژی و حمل‌ونقل، نمی‌تواند مشکل ناترازی انرژی را حل کند. مجتبی‌ یوسفی، نماینده مجلس در صحن علنی گفت: «افزایش قیمت بنزین به تنهایی نمی‌تواند مشکل ناترازی انرژی را حل کند. ما نیاز به اصلاحات ساختاری در بخش انرژی و حمل‌ونقل داریم. بدون این اصلاحات، افزایش قیمت بنزین تنها باعث تشدید مشکلات اقتصادی و اجتماعی خواهد شد».

از سوی دیگر، مردم نیز نگران تأثیرات اتخاذ چنین تصمیمی بر زندگی روزمره خود هستند. بسیاری از خانواده‌ها بویژه در شهرهای کوچک و روستاها، از افزایش قیمت بنزین و گازوئیل به عنوان یک تهدید جدی برای معیشت خود یاد می‌کنند.

کارشناسان اقتصادی نیز درباره افزایش احتمالی قیمت بنزین و گازوئیل هشدار داده‌اند. بسیاری از آنها معتقدند چنین تصمیمی می‌تواند به تورم بیشتر منجر شود و فشار اقتصادی بر مردم را افزایش دهد. علی قنبری، اقتصاددان گفت: «افزایش قیمت بنزین و گازوئیل می‌تواند به تورم بیشتر منجر شود. این تورم بیشترین فشار را بر اقشار کم‌درآمد وارد می‌کند و می‌تواند به تشدید مشکلات اقتصادی و اجتماعی منجر شود».

برخی کارشناسان نیز معتقدند افزایش قیمت بنزین به تنهایی نمی‌تواند مشکل ناترازی انرژی را حل کند. آنها بر لزوم اصلاحات ساختاری در بخش انرژی و حمل‌ونقل تأکید کرده‌اند. 

آینده افزایش قیمت بنزین و گازوئیل نامشخص است. از یک سو، دولت بر ضرورت این تصمیم تأکید دارد و از سوی دیگر، مردم و کارشناسان نگران پیامدهای اتخاذ چنین تصمیمی هستند. به هر شکل موفقیت چنین سیاستی به همکاری مجلس، مردم و ارائه راه‌حل‌های جامع و کارآمد بستگی دارد.

در نهایت، این داستان تنها یک تصمیم اقتصادی نیست، بلکه یک مساله اجتماعی و سیاسی است که نیاز به همراهی همه‌جانبه دارد. آیا دولت پزشکیان می‌تواند این همراهی را جلب کند؟ پاسخ این سؤال در آینده مشخص خواهد شد.