حمید ملک‌زاده: روز سه‌شنبه رهبر انقلاب از نمایشگاه پیشرفت بخش خصوصی بازدید جامع و مفصلی داشتند. در حاشیه این بازدید، درست همانند سایر رخدادهای عمومی و تخصصی مانند این، گفت‌وگوهایی شکل گرفت که هر کدام به نحوی بیانگر مسائل مهمی درباره شکل نگاه و رویکردهای عمومی ایشان به سیاست و مسائل مربوط به اداره عمومی کشور است. گفت‌وگوهایی که از آنها صحبت می‌کنیم، نشان می‌دهد ایشان نسبت به موضوعاتی که کشور به آنها دچار است، حساسیت دارند؛ یعنی درباره آنها اطلاعات موسع و جزئی دارند، بر ضرورت تصمیم‌گیری پیرامون این موضوعات اصرار می‌کنند و در جایگاه رهبری انتظار دارند تصمیم‌های اعلام‌شده توسط مسؤولان مختلف بدرستی به مرحله اجرا برسد. این سه موضوع، وجوه مختلف اما اساسی چیزی را که از آن به ‌عنوان سیاست یاد می‌کنیم، تشکیل می‌دهند.

* سیاست و مسأله اطلاعات

به ‌طور کلی سیاست متضمن نوعی دخالت‌گری مداوم در جریان جاری امور در یک واحد سیاسی با هدف محقق کردن اهداف مادی و معنوی خاصی از سوی دولت است. این نوع از مداخله یا اقدام‌کردن مستلزم در دست ‌داشتن طرحی جامع از وضعیت حاکم بر جریان عمومی امور در کشور است. در کنار همه موارد  مختلفی که ممکن است اجزای گوناگون طرح جامع را تشکیل دهد، در اختیار داشتن اطلاعات دقیق درباره مسائل موجود در کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. از این منظر سیاستمداران و مدیران عالی در یک واحد سیاسی باید اطلاعات روشنی درباره حوزه‌هایی که اقدام‌درباره آنها ضرورت دارد، جمع‌آوری کرده و روند عمومی مسائل درباره هرکدام را بخوبی بدانند. در گفت‌وگوهای حاشیه‌ای شکل‌گرفته با مسؤولان دولتی و فعالان بخش خصوصی در این دیدار معلوم بود که رهبر انقلاب اطلاعات جامعی درباره مسائل موجود، روندهای پیش‌تر طی شده و تصمیمات اتخاذ شده دارند و این مساله مهمی است که در زمینه راهبری و اداره عمومی کشور باید به آن توجه داشته باشیم.

* سیاست و مسأله تصمیم‌گیری

در کنار همه موضوعاتی که درباره سیاست می‌گویند، بحث درباره تصمیم‌گیری مساله مهمی است که نمی‌شود از آن چشم‌پوشی کرد. تصمیم‌گیری در اینجا بر تصمیم‌گیری درباره مسائل مربوط به امر عمومی دلالت می‌کند. یعنی سیاست مستلزم انتخاب‌ راهکارها و اقدامات عملی مشخصی درباره موضوعاتی است که به مصلحت عمومی مربوط می‌شود. می‌دانیم هر شکلی از مداخله در یک محیط پویا تبعات اجتناب‌ناپذیری برای اجزای به‌ هم‌ پیوسته آن دارد. از این رو تنها وقتی می‌توانیم درباره بهترین صورت ممکن از سیاست تصمیم‌گیری کنیم که اطلاعات موسع و طرح کلی روشنی از وضعیت جامعه در اختیار داشته باشیم. در چنین صورتی و با در اختیار داشتن اطلاعات لازم و کافی می‌شود تصمیمی را اتخاذ کرد که به تعداد کمتری از اعضای جامعه آسیب می‌رساند. همین‌طور می‌توان راهکارهای مناسبی را برای کاهش تبعات تصمیم مورد نظر اتخاذ کرد. این مساله‌ای است که در مفهوم پیوست‌های عدالت که رهبر انقلاب مدام بر آن اصرار می‌کنند، پیش‌بینی‌شده است. از این ‌جهت حکمرانی صحیح مستلزم دسترسی مناسب به اطلاعات لازم درباره موضوعات جاری کشور، اتخاذ تصمیم مناسب و در نظر گرفتن تبعات تصمیمات احتمالی است. با وجود این هنوز یک ضلع دیگر از سه‌گانه سیاست در گفت‌وگوهای رهبر انقلاب در حاشیه اجلاس مورد نظر وجود دارد که باید به آن بپردازیم؛ اقدام یا عمل مقتضی.

* باید دست به کاری زد که نتایج ملموسی دارد

تا اینجا اینطور بحث کردم که سیاست 3 وجه یا ضلع متفاوت دارد: اطلاعات، تصمیم‌گیری و اقدام. ضلع سوم از مثلث سیاست به ‌اندازه همه اضلاع دیگر حائز اهمیت است. حتی در یک معنا باید آن را به‌ عنوان مهم‌ترین ضلع از اضلاع تشکیل‌دهنده سیاست در نظر بگیریم، چرا که در نهایت تنها وقتی به شکل معناداری می‌توانیم از سیاست صحبت کنیم که کاری انجام شده باشد. رهبر انقلاب در حاشیه بازدید از نمایشگاه پیشرفت‌های بخش خصوصی در چند مورد درباره ضرورت دست‌زدن به اقدام مؤثر بر اساس تصمیمات اتخاذشده بر پایه اطلاعات موجود تأکید کردند؛ چه جایی که با مسؤولان دولتی درباره نتایج اقداماتی که برای رفع ناترازی‌های انرژی انجام شده صحبت می‌کردند و چه وقتی که در پاسخ به گلایه فعالان بخش خصوصی از مسؤولان دولتی خواستند زمینه کاهش گلایه ایشان از دولت را فراهم کنند. در هر دو مورد ایشان بر اهمیت این ضلع اساسی از سیاست اصرار ورزیدند. 

تأکید ایشان احتمالاً از این واقعیت ناشی می‌شود که در کابینه‌های مختلفی که از زمان آغاز رهبری ایشان تا امروز تشکیل شده‌اند، اطلاعات جامعی درباره مسائل کشور جمع‌آوری و تصمیمات مختلفی اتخاذ شده است؛ با وجود این هنوز در حوزه‌های مختلف، از جمله در حوزه ناترازی‌های انرژی، موضوعات حل نشده زیادی باقی‌ مانده که نیازمند اتخاذ تصمیمات سیاسی محکم و عملیاتی‌کردن این تصمیمات است؛ موضوعی که هر بار به نحوی و به بهانه خاصی، سیاسی یا غیرسیاسی، مسکوت مانده و مورد غفلت قرار گرفته است. از بیانات ایشان در حاشیه این دیدار اینطور برمی‌آید که دولت باید در چارچوب سه‌گانه اطلاعات، تصمیم‌گیری و اقدام، با توجه ‌به موضوع پیوست‌های عدالت تلاش کند هر چه سریع‌تر تصمیمات اتخاذ شده درباره مسائل مختلف در اداره عمومی کشور عملی و آلام مردم در مسائل اساسی مرتفع شود.