زهرا محسنی‌فر: جاهلیت، سایه‌ سهمگین خود را بر جزیره‌العرب گسترانده بود. مکه زیر سایه‌ خناس بود و برای قریش، هُبَل اله‌الناس بود. مشرکان، بتان زرین را خدای جهان‌آفرین پنداشته و گرد بیت‌اللات‌ها می‌گشتند. کعبه، مطاف ابراهیم خلیل‌الرحمن، مرکز ثقل خداگریزان عالم شده بود. مسجدالحرام اگرچه برای موحدان حنیف‌آیین حرمت داشت اما غاصبان بیت‌الله، کاسبان سیم و زر بودند و حرم را به بت‌آرایی می‌آلودند. در آسمان تیره و بی‌ستاره‌ جاهلیت اما محمد جوان، چون قرص ماه می‌درخشید. مغناطیس محبت او دل‌های آهنین مکیان را براده‌وار ربوده و آوازه جوانمردی‌اش به گوش همه‌ قبایل قریش رسیده بود. برای یتیم‌بچه‌ بزرگ‌شده قریش، صفت «امین» همان فضل بزرگی بود که اعداءالله به آن شهادت می‌دادند. قوه عاقله محمد امین وقتی غائله نصب حجرالاسود بر رکن حجری کعبه را به سرانگشت تدبیر حل کرد، محبتش در دل‌ سنگ همه طوایف مکه رسوخ کرد. حتی قبل از نزول قرآن، وجود نازنین زاده عام‌الفیل، «لایلاف قریش» بود...  جامه مزمل چون بر قامت محمد(ص) پیچیده شد، رسول‌الله(ص) از پیله حرا بیرون آمد. جبرئیل امین، پیک وحی، از ملکوت آسمان‌ها آمده بود تا «امین» را «رحمه‌للعالمین» کند. پیغمبر آخرالزمان «لااله الا الله» را که فریاد زد، نظام طبقاتی حاکم بر حجاز همچون کنگره‌های طاق کسری فرو ریخت. آنچه پیامبر خدا آورده بود، طغیان علیه دنیای جاهلیت بود. مرفهان خیلی زود قد علم کردند و مشرکان در مقابل او کوتاه نیامدند. آقابالاسران، ترازوی عدالت را در دستان خاتم رسالت همچون شمشیر جهاد می‌دیدند و برده‌زادگان، رسالت اجتماعی‌اش را نفی اربابیت می‌دانستند.  تا خارج از مناسبات قدرت بود، نزد مکیان امین بود و جاذبه داشت. داستان بعثت اما ماجرای حکومت توحیدی را به دنبال داشت و راهزنان بلدالامین آن را بر نمی‌تافتند. 

غزوه‌ها همان جنگ فقر و غنا بودند که با اسم رمز «لااله الا الله»، بی‌طبقگی را در دل تاریخ فریاد می‌زدند. توحید حنفی تا رسیدن به توحید محمدی(ص) یک بعثت کم داشت که «لا اله الا» را به ابتدای «الله» اضافه کند. حکومت نبوی، ریشه استعلای زبردستان و استضعاف فرودستان را یکجا می‌زد تا نقشه ‌راه جامعه توحیدی را برای امت پیامبر آخرالزمان تا روز قیامت ترسیم کند.