افزایش جمعیت شهری و گسترش کلان‌شهرها در دهه‌های اخیر چالش‌های متعددی از جمله بیکاری، نابرابری درآمد، آلودگی محیط ‌زیست و کمبود زیرساخت‌های شهری را به همراه داشته است که همه این مسائل می‌تواند برای اقتصاد یک کشور هزینه‌ساز باشد. مطابق گزارش‌های مرکز آمار ایران، بیش از ۷۵ درصد جمعیت کشور ما در مناطق شهری زندگی می‌کنند که این امر ضرورت توجه بیشتر به اقتصاد شهری را نمایان می‌کند.

در سال‌های اخیر، دولت‌ها با سرمایه‌گذاری در اجرای برنامه‌های مختلفی نظیر توسعه حمل‌ونقل عمومی، بهبود سیستم‌های مدیریت پسماند و تشویق سرمایه‌گذاری در بخش مسکن، کوشیده‌اند اقتصاد شهری را تقویت کنند. با این وجود، کارشناسان اقتصادی معتقدند نبود برنامه‌ریزی یکپارچه و هماهنگی میان نهادهای اجرایی باعث شده است بسیاری از این طرح‌ها به نتایج مطلوبی نرسند. به‌ عنوان مثال، مشکلاتی مانند ترافیک سنگین در کلان‌شهرهایی نظیر تهران و مشهد نشان‌دهنده ضعف در مدیریت شهری و ناکارآمدی برخی سیاست‌های اقتصادی است.

* تأثیر تحریم‌ها و نوسانات قیمت نفت بر اقتصاد شهری

از سوی دیگر کاهش درآمدهای نفتی با به وجود آوردن تنگناهای مالی موجب محدودیت‌هایی در بسیاری از پروژه‌های عمرانی و زیرساختی در شهرها شده و اجرای این طرح‌ها را با تأخیر مواجه کرده‌ است. با این حال، برخی تحلیلگران بر این باورند توجه به اقتصاد مقاومتی و بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای رشد اقتصاد شهری فراهم آورد.

توسعه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، تقویت صنایع خلاق و دیجیتال و بهبود فضای کسب‌وکار در شهرها از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به تحقق توسعه شهری کمک کنند. ایجاد بستری مناسب برای سرمایه‌گذاری و افزایش همکاری میان نهادهای دولتی و بخش خصوصی نیز از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی شهرها و کاهش چالش‌های موجود کمک کند. اعمال این تغییرات و راهکارها، می‌تواند موجب رشد پایدار و توسعه متوازن اقتصاد شهری شود. در این میان باید به نکات زیر توجه ویژه داشت.

مدیریت شهری و حل چالش‌های موجود در راستای رسیدن به اهداف ترسیم شده: مدیریت شهری باید شرایط کار و زندگی جمعیت شهری را ارتقا دهد و حقوق شهروندان را حفظ کند. مشکلاتی مانند بهداشت شهری، آلودگی محیطی و بحران‌هایی مثل رشد بی‌رویه شهری و حاشیه‌نشینی نشان می‌دهد مشارکت مردم در برنامه‌ریزی‌های شهری به حد کافی وجود ندارد.

مشارکت مردم در امور شهری: مشارکت مردم در امور شهری باعث افزایش عزت نفس، تعامل اجتماعی، تجربه و مهارت می‌شود. مشارکت در مدیریت پسماند، کاهش تصادفات رانندگی و حفظ فضای سبز از جمله زمینه‌هایی است که نیاز به مشارکت فعال مردم دارد.

نقش شهرداری در تسهیل مشارکت: شهرداری باید با ایجاد ساختار مشارکتی، غیرمتمرکز کردن سازمان و تسهیل ارتباطات، مشارکت مردم را در تمام مراحل تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت فراهم کند. این امر نیازمند افزایش آگاهی عمومی و ایجاد بستر مناسب برای مشارکت است.

راهکارهای تقویت مشارکت مردم برای دستیابی به توسعه اقتصادی: برنامه‌های آگاهی عمومی، اطلاع‌رسانی صحیح و ایجاد انگیزه‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می‌تواند مشارکت مردم را تقویت کند. همچنین انتخاب نمایندگان محلی و استفاده از مدیران کارآمد و بومی می‌تواند در این راستا موثر باشد.

* افزایش درآمدهای شهری منجر به افزایش هزینه‌ها می‌شود

سامان بدیع‌نوری، پژوهشگر اقتصادی، در این باره به «وطن امروز» اظهار داشت: عوامل متعددی در رشد و توسعه اقتصادی شهرها دخیل هستند. وی تاکید کرد که افزایش درآمدهای شهری به معنای افزایش هزینه‌ها و نیاز به زیرساخت‌ها و تسهیلات بیشتر است که در نهایت منجر به توسعه اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی شهری می‌شود.

 بدیع ادامه داد: برای دستیابی به توسعه اقتصادی، وجود درآمد پایدار و قوی ضروری است. وی افزود که بدون وجود درآمد مناسب، نمی‌توان انتظار توسعه و پیشرفت شهری را داشت. علاوه بر درآمد پایدار، مدیریت کارآمد و مشارکت مردم و نهادهای مرتبط نیز بسیار مهم است.

 این پژوهشگر شهری تصریح کرد ایجاد چارچوب درآمدی مشخص و استفاده از منابع درآمدی پایدار از جمله ساخت‌وساز و بخش ساختمان، از جمله راهکارهای موثر برای افزایش درآمد شهری است. با این حال تأکید کرد این نوع درآمدها باید به صورت پایدار و باکیفیت باشد تا بهبود کیفیت زندگی و ایجاد فرصت‌های شغلی برای شهروندان را به همراه داشته باشد.

 بدیع‌نوری اشاره کرد که وابستگی شهرها به درآمدهای حاصل از بخش ساخت‌وساز، با مسائل و مشکلات زیست‌محیطی و اجتماعی نیز همراه است. وی همچنین خاطرنشان کرد که برای دستیابی به توسعه پایدار شهری، باید تلاش‌های بیشتری برای ایجاد درآمدهای پایدار و بهبود کیفیت زندگی شهروندان انجام شود.

* راهکارهای تقویت توسعه پایدار

این کارشناس اقتصاد پیشنهاد کرد ایجاد فرصت‌های شغلی، بهبود کیفیت زندگی و تقویت نهادهای مدیریتی و سیاسی از جمله اقدامات ضروری برای دستیابی به توسعه پایدار شهری هستند. این تحلیلگر اقتصادی و اجتماعی ابراز امیدواری کرد با توجه به این راهکارها، بتوانیم شهری پایدار و توسعه‌یافته در ایران ایجاد کنیم که به ‌عنوان الگویی برای سایر شهرهای جهان مطرح شود.

 به گزارش «وطن امروز»، با افزایش جمعیت شهرنشین و توسعه کلان‌شهرها در ایران، فرصت‌های جدیدی برای رشد و توسعه اقتصادی به وجود آمده است. دولت با اجرای برنامه‌هایی همچون توسعه حمل‌ونقل عمومی، بهبود مدیریت پسماند و تشویق سرمایه‌گذاری در بخش مسکن، تلاش می‌کند اقتصاد شهری را تقویت کند. این برنامه‌ها در صورت داشتن برنامه‌ریزی یکپارچه و همکاری بین نهادهای مختلف، می‌توانند نتایج مثبتی به همراه داشته باشند و به بهبود کیفیت زندگی شهروندان کمک کنند.

تأثیر تحریم‌ها و اقتصاد مقاومتی: تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات قیمت نفت، نیاز به حرکت به سمت اقتصاد مقاومتی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی را روشن‌تر کرده است. در این راستا، توسعه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، تقویت صنایع خلاق و دیجیتال می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کند و به رشد پایدار اقتصادی کمک کند.

ضرورت تثبیت درآمدهای پایدار: علاوه ‌بر این، تأکید بر ایجاد درآمدهای پایدار به‌عنوان راهکاری برای تقویت ساختارهای اقتصادی و اجتماعی در شهرها ضروری است. درآمدهای پایدار نه‌تنها باعث تقویت اقتصاد شهری می‌شوند، بلکه می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی شهروندان نیز کمک کنند.

همکاری و هماهنگی بین بخش‌های مختلف: کارشناسان بر این باورند با همکاری و هماهنگی بین بخش‌های دولتی، خصوصی و جامعه، می‌توان به توسعه‌ای پایدار و موفق در شهرها دست یافت. این همکاری نه‌تنها به ارتقای کیفیت زندگی شهری کمک می‌کند، بلکه به ایجاد فرصت‌های شغلی و یک آینده روشن برای شهروندان منجر می‌شود و ایران را به الگویی برای سایر کشورها تبدیل خواهد کرد. در نهایت باید گفت برنامه‌ریزی دقیق و همکاری موثر بین نهادهای مختلف می‌تواند به تحقق توسعه پایدار شهری و بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی شهرها منجر شود. این اقدامات می‌تواند به ایجاد شهری پویا و باکیفیت زندگی بهتر برای شهروندان کمک کند و ایران را در مسیر پیشرفت و توسعه قرار دهد.