گروه بین‌الملل: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا هفته گذشته در کنفرانسی مطبوعاتی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی اعلام کرد ایالات متحده قصد دارد کنترل بلندمدت نوار غزه را به دست گرفته و این منطقه را به «ریویرای خاورمیانه» تبدیل کند. اشاره ترامپ به سواحل مدیترانه‌ای کشور فرانسه است که شهری توریستی به همین نام در آن وجود دارد. طرح ترامپ برای نوار غزه شامل انتقال دائمی 1.8 تا ۲ میلیون فلسطینی ساکن باریکه غزه به کشورهای همسایه مانند مصر و اردن است. ترامپ ادعا کرد غزه پس از ۱۵ ماه جنگ به «نماد مرگ و ویرانی» تبدیل شده و بازسازی آن تحت مالکیت آمریکا، نیازمند تخلیه ساکنان است و بدون این اقدام بازسازی در باریکه غزه غیرممکن است؛ اقدامی که به نظر گروکشی دولت آمریکا و رژیم صهیونیستی برای بازسازی غزه است و هزینه این بازسازی، کوچ اجباری و پاکسازی قومی غزه است؛ اقدامی که تا پیش از این رژیم صهیونیستی با اجرای طرح ژنرال‌ها به دنبال آن بود اما موفق نشد. وزیر خارجه آمریکا (مارکو روبیو) و سخنگوی کاخ سفید نیز تلاش کردند این طرح را به عنوان انتقال «موقت» برای بازسازی معرفی کنند اما ترامپ صراحتا از اسکان دائمی فلسطینی‌ها در خارج از غزه سخن گفت. سخنانی که واکنش‌های شدیدی را از سوی کشورهای منطقه همچون مصر و اردن، همچنین مردم فلسطین و بسیاری از کشورهای جهان به همراه داشت.

* واکنش‌های بین‌المللی

کشورهای عربی و اسلامی مانند مصر، اردن، ترکیه و عربستان سعودی این طرح را نقض حقوق بین‌الملل و تلاشی برای «پاکسازی قومی» دانستند. مصر هشدار داد پذیرش فلسطینی‌ها در صحرای سینا ممکن است پیمان صلح با اسرائیل را تضعیف کند. طبق اعلام برخی منابع، عربستان سعودی نیز تأکید کرد بدون تشکیل کشور فلسطین مستقل، عادی‌سازی روابط با اسرائیل غیرممکن است؛  مواضعی که پیش از این نیز از عربستان سعودی شنیده شده بود و پس از ۷ اکتبر بارها تکرار شده است، زیرا پیش از 7 اکتبر طرح عادی‌سازی روابط عربستان سعودی با رژیم صهیونیستی مانند کشورهایی همچون امارات و بحرین در مراحل پایانی قرار داشت اما پس از 7 اکتبر هزینه این اقدام برای دولت سعودی بسیار بیشتر از قبل شد و اکنون سعودی‌ها برای کاهش این هزینه‌ها صحبت از احیای طرح دودولتی و ایجاد کشور مستقل فلسطینی می‌کنند. هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه نیز در واکنش به طرح ترامپ گفت: ما قویاً با این پیشنهاد مخالفیم. همان‌طور که به خاطر دارید، بحران خاورمیانه در اصل با آوارگی فلسطینی‌ها آغاز شد. وی افزود: ما اکنون از ایده حق فلسطینی‌ها برای تشکیل کشوری مستقل در سرزمین‌های خود حمایت می‌کنیم تا این بحران را به‌ طور دائمی حل کرده و به این درگیری پایان دهیم. از سوی دیگر کشورهای اروپایی آلمان و فرانسه، همچنین اتحادیه اروپایی این طرح را مغایر با «راه‌حل دوکشوری» و حقوق بشردوستانه خواندند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل نیز هشدار داد انتقال اجباری ممکن است به «پاکسازی قومی» تعبیر شود. صلیب سرخ جهانی نیز جابه‌جایی اجباری ساکنان غزه را نقض قوانین بین‌المللی دانست. به نظر می‌رسد عریان بودن هدف نامشروع ترامپ و دولت آمریکا در طرح انتقال یا همان کوچ اجباری و پاکسازی قومی ساکنان غزه به قدری زننده و کودکانه است که حتی متحدان اروپایی و عربی رژیم صهیونیستی و دولت آمریکا نیز جسارت حمایت یا حتی سکوت در برابر آن را ندارند و مجبور به اتخاذ واکنش علیه آن شده‌اند. 

* صهیونیست‌ها تنها طرفداران طرح

نتانیاهو از این طرح به عنوان «ایده تاریخ‌ساز» یاد و آن را راهی برای تغییر آینده غزه توصیف کرد. جناح راست افراطی کنست رژیم صهیونیستی از جمله ایتامار بن‌گویر هم این پیشنهاد را «تنها راه‌حل» برای مساله غزه خواند و وزیر دارایی رژیم صهیونیستی در مصاحبه با روزنامه یدیعوت آحارانوت گفت: اخراج فلسطینی‌ها از نوار غزه تنها راه‌حلی است که صلح و امنیت را برای اسرائیل به ارمغان می‌آورد. «بزالل اسموتریچ» در ادامه سخنانش افزود: تنها راه برای جبران خسارات وارده به اسرائیل، بازگشت به جنگ و از بین بردن حماس است. این اظهارات اسموتریچ در حالی است که ایتمار بن‌گویر، وزیر افراطی مستعفی کابینه نتانیاهو در واکنش به طرح ترامپ برای کوچاندن اجباری ساکنان نوار غزه گفته است اگر این طرح اجرا شود، به کابینه بازخواهد گشت. سخنان و حمایت‌های جناح راست افراطی دولت نتانیاهو از این طرح که اخیرا حتی امتیازات دولت اشغالگر در کرانه باختری و بلندی‌های جولان برای شهرک‌سازی و اشغالگری بیشتر آنها را خوشحال نکرده بود، نشان‌دهنده معامله‌ای بزرگ در پشت پرده توافق آتش‌بس موقت غزه است؛ معامله‌ای که نتانیاهو برای بقای دولت خود به آن نیاز داشت و هزینه آن را دونالد ترامپ با ارائه طرح شرورانه خود پرداخت. کوچ اجباری ساکنان غزه که تا پیش از این با سرنیزه و سرب داغ سربازان اروپایی‌تبار ارتش اشغالگر رژیم صهیونیستی در قالب طرح ژنرال‌ها موفق نشده بود، اکنون با چهره‌ای دیپلماتیک‌تر و با طراحی و حمایت آمریکایی‌ها به میدان آمده و همین مساله نیز روشنگر چرایی خوشحالی صهیونیست‌های افراطی است.

* واکنش فلسطینی‌ها؛ مقاومت در برابر انتقال

بسیاری از فلسطینی‌ها با وجود ویرانی‌های گسترده، اصرار دارند در سرزمین خود بمانند. جمال عبدالحی ۵۵ ساله، ساکن غزه می‌گوید: «مهاجرت هرگز گزینه ما نبوده است». برخی فلسطینی‌ها حتی پیشنهاد دادند صهیونیست‌ها به جای آنان به آمریکا منتقل شوند. تشکیلات خودگردان و حماس نیز در مواضعی یکسان و تقریبا مشترک به طرح ترامپ واکنش منفی نشان دادند. محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین طرح ترامپ را «نقض حقوق فلسطینی‌ها» دانست. حماس نیز آن را «دستورالعملی برای هرج و مرج» خواند و بر مقاومت مسلحانه در برابر این طرح تاکید کرد. همچنین حازم قاسم، سخنگوی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) پنجشنبه شب گفت: با هر نیروی نظامی که بدون موافقت و تمایل مردم فلسطین وارد نوار غزه شود مانند نیروی اشغالگر برخورد خواهد شد. قاسم گفت: طرح ترامپ نمی‌تواند ملت فلسطین را شکست دهد، بلکه این ملت ما است که می‌تواند این طرح را با شکست مواجه کند. وی افزود: مردم فلسطین به سرزمین خود متعهدند و هرگز آن را ترک نمی‌کنند، حتی اگر اظهارات ترامپ درباره اخراج فلسطینیان بارها از سوی مقامات آمریکایی تکرار شود. قاسم افزود: رئیس‌جمهور آمریکا در حمایت از مواضع افراطی و مجرمانه اشغالگران اسرائیلی علیه ملت فلسطین اظهار نظر می‌کند. سخنگوی حماس تصریح کرد: طرح ترامپ برای اخراج فلسطینیان متناقض و غیرقابل اجراست.

* از حرف تا واقعیت غزه

طرح کودکانه دونالد ترامپ از پیش شکست خورده و اجرایی کردن آن غیرممکن است. این طرح مخالفان بسیاری دارد و علاوه بر آن ارتش رژیم صهیونیستی طی 15 ماه جنایت در نوار غزه نه تنها نتوانست سازمان رزم و شبکه تونل‌ها و جنگجویان حماس را از بین ببرد، بلکه حتی از نابودی ساختار سیاسی و مدنی حماس بر نوار غزه ناتوان بود و تنها ساعاتی پس از آتش‌بس، پلیس غزه به خیابان‌ها بازگشت و نیروهای رزمنده حماس با لباس یک‌شکل و تسلیحات و خودروهای خود به میدان بازگشتند؛ اقدامی که با پوشش رسانه‌ای کامل شکستی دیگر برای رژیم اشغالگر که مدعی نابودی حماس بود رقم زد. اکنون اما این طرح با پشتیبانی دولت آمریکا مطرح شده است تا اهداف شوم طرح ژنرال‌ها را مجددا پیگیری کند؛ مساله‌ای که موانع متعددی بر سر راه خود دارد. از جمله این موانع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- عدم همکاری کشورهای همسایه: مصر و اردن به صراحت از پذیرش فلسطینی‌ها خودداری کرده‌اند. عربستان نیز هزینه‌های این طرح را رد کرد و وزیر خارجه اردن هم در سخنرانی خود درباره این طرح و احتمال انتقال 2 میلیون ساکن غزه به اردن این اقدام را به مثابه اعلان جنگ به اردن خواند. 

۲- چالش‌های حقوقی: انتقال اجباری برخلاف کنوانسیون‌های بین‌المللی، از جمله پروتکل‌های ژنو است و ممکن است به تحریم‌های بین‌المللی علیه آمریکا منجر شود. البته تحریم‌ها علیه آمریکا کارساز نیست و در نهایت چالش به وجود آمده در سطح حقوق بین‌الملل منجر به زیر سوال رفتن بسیاری از مقررات و قوانین و معاهده‌های بین‌المللی خواهد شد.

۳- تأثیر بر آتش‌بس: این طرح ممکن است آتش‌بس شکننده بین رژیم اشغالگر و جنبش حماس را نقض و مذاکرات تبادل اسرای صهیونیست با زندانیان فلسطینی را مختل کند؛ مساله‌ای که اپوزیسیون دولت نتانیاهو در سرزمین‌های اشغالی بسیار از آن نگران و معتقد است دولت نتانیاهو نیز به دنبال این دست اقدامات است تا جنگ از سر گرفته شود. 

باید به این نکته هم توجه داشت که کارشناسان این پیشنهاد را غیرواقع‌بینانه می‌دانند. لورنس فریدمن، استاد مطالعات جنگ در کالج لندن معتقد است ترامپ «مردمی را جابه‌جا می‌کند که نمی‌خواهند بروند و به مکانی که نمی‌خواهند آنها را بپذیرند». با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند این ایده ممکن است پارادایم دیپلماتیک قدیمی را بشکند و راه را برای گفت‌وگوهای جدید باز کند. در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که طرح ترامپ نه تنها با مخالفت جهانی روبه‌رو شده، بلکه تنش‌ها در خاورمیانه را نیز تشدید کرده است. در حالی که رژیم صهیونیستی و جناح راست افراطی آن از این ایده استقبال می‌کنند، مقاومت فلسطینی‌ها و عدم همکاری کشورهای منطقه، اجرای آن را ناممکن کرده است. به نظر می‌رسد این طرح بیش از آنکه راه‌حلی عملی باشد، تلاشی برای تغییر چارچوب گفت‌وگوهای صلح و جلب توجه رسانه‌ای است؛ اقدامی کودکانه و سطحی که تنها شرایط آتش‌بس و تبادل اسرا را به خطر انداخته است.