گروه اقتصادی: دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست‌جمهوری خود چندین بار ابراز امیدواری به توافق با ایران کرد اما در ۴ فوریه ۲۰۲۵ (۱۶ بهمن ۱۴۰۳)، یادداشتی برای تداوم سیاست فشار حداکثری علیه ایران امضا و در عین حال اعلام کرد که آماده گفت‌وگو با رئیس‌جمهور ایران است! در همین راستا، وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده شبکه نفتی ایران را که صدها میلیون دلار برای نیروهای نظامی ایران تولید می‌کند هدف قرار داده است.

طبق بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) یک شبکه بین‌المللی را به دلیل تسهیل ارسال میلیون‌ها بشکه نفت خام ایران به چین تحریم کرده است. این نفت به نمایندگی از ستاد کل نیروهای مسلح ایران و شرکت تحریم‌شده سپهر انرژی جهان‌‌نما‌پارس ارسال شده است. این تحریم‌ها شامل نهادها و افرادی در چین، هند، امارات و همچنین چندین کشتی می‌شود.

* تولید و صادرات نفت به روایت آمار

این اقدامات متضاد دولت ترامپ در حالی است که آمارها و داده‌های مؤسسات معتبری مانند رویترز و بلومبرگ نشان می‌دهد تولید و فروش نفت ایران بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ نوسانات زیادی داشته است. پیش از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای (برجام) در سال ۲۰۱۸، تولید نفت ایران حدود 3.8 میلیون بشکه در روز بود که از این میزان 1.8 میلیون بشکه به مقاصد صادراتی ارسال می‌شد.

با خروج آمریکا از برجام و اعمال سیاست فشار حداکثری توسط ترامپ، تولید و صادرات نفت ایران با کاهش شدید مواجه شد. سال ۲۰۲۰، صادرات نفت ایران به کمتر از ۷۰۰ هزار بشکه در روز و تولید به حدود ۲ تا 2.5 میلیون بشکه در روز کاهش یافت.

با انتخاب جو بایدن به ‌عنوان رئیس‌جمهور و وقوع جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های جهانی انرژی به وجود آمد که منجر به افزایش تولید و فروش نفت ایران از ابتدای سال ۲۰۲۲ شد. طبق گزارش مؤسسه تانکر ترکرز، تولید نفت ایران در نیمه دوم دسامبر ۲۰۲۴ از 3.5 میلیون بشکه در روز گذشت و صادرات به حدود 1.8 میلیون بشکه در روز رسید. این رشد، بازگشت ایران به دوران طلایی سال ۲۰۱۷ را نشان می‌دهد. ایران از سال ۲۰۱۸ با تحریم‌ها مواجه بوده و با استراتژی‌های مختلف به فروش نفت ادامه داده است.

حال آنکه در 4 سال آینده، تأثیر سیاست‌های ترامپ بر صنعت نفت ایران مورد بحث است. نظرات نشان می‌دهد حتی با شروع مجدد کمپین فشار حداکثری، فروش نفت ایران بویژه در بلندمدت کاهش چشمگیری نخواهد داشت و آمارهای صادراتی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ تکرار نمی‌شود.

جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲ باعث افزایش قیمت نفت و تورم شد و آمریکا مجبور شد بخشی از ذخایر استراتژیک خود را آزاد کند. هیچ سیاستمدار آمریکایی، بویژه ترامپ، تمایلی به افزایش قیمت نفت ندارد. حذف حدود ۲ میلیون بشکه نفت ایران از بازارهای جهانی، با سیاست‌های آمریکا در تضاد است. آمریکا سال ۲۰۲۴ با محدود کردن قیمت نفت به ۷۵ دلار در هر بشکه، از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کرد.

* نفت ایران مشتری‌های خود را دارد

پالایشگران مستقل چینی (Teapot) تمایلی به پیروی از سیاست‌های تحریمی آمریکا ندارند. سیاست‌های قیمت‌گذاری ایران برای چینی‌ها جذاب است و آنها حاضر به صرف‌نظر از نفت ایران نیستند.

ایران تجربه گسترده‌ای در مقابله با تحریم‌ها طی 7سال گذشته دارد و با استفاده از استراتژی‌های هوشمندانه، محدودیت‌ها را مدیریت کرده و صادرات نفت را ادامه می‌دهد. کارشناسان داخلی و تحلیلگران بین‌المللی معتقدند فشارهای اقتصادی ناشی از کمپین فشار حداکثری، این بار تأثیرات کوتاه‌مدت‌تری خواهد داشت و ایران به‌سرعت قادر خواهد بود نفت خود را به بازارهای جهانی بازگرداند.

تحلیلگران مؤسسه «S&P Global» پیش‌بینی می‌کنند تحریم‌ها تنها حدود ۳۰ درصد صادرات نفت ایران را تحت تأثیر قرار خواهد داد. تحلیلگران مؤسسه «Vanda Insights» در سنگاپور نیز بر این باورند که فشار ترامپ عمدتاً به ‌عنوان اهرم فشاری در مذاکرات سیاسی عمل خواهد کرد و تأثیرات اقتصادی آن کمتر از گذشته خواهد بود.

از دیدگاه کارشناسان نفت، اگرچه سیاست‌های ترامپ ممکن است در کوتاه‌مدت چالش‌هایی برای صنعت نفت ایران به وجود آورد، اما به دلیل تقاضای پایدار جهانی برای نفت ایران، بویژه از سوی کشورهایی نظیر چین و هند، این تحریم‌ها تأثیرات بلندمدت قابل‌توجهی نخواهند داشت. ایران اکنون توانایی بیشتری برای مدیریت بحران‌ها و یافتن مسیرهای جدید صادراتی دارد.

* در اوج تحریم‌ها توانستیم، امروز هم می‌توانیم

سید محمد علی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک در این باره به «وطن امروز» گفت: ترامپ از زمان روی کار آمدن، اظهارات بی‌پایه‌ای علیه کشورهایی چون ایران، چین و اروپا مطرح کرده است. اظهارات او درباره غزه عملی نیست و درباره تحریم دیوان بین‌المللی لاهه نیز انتقادات زیادی به او شده است، چرا که قوانین بین‌المللی را زیر سؤال می‌برد.

وی افزود: اظهارات ترامپ با اصول و مبانی بین‌المللی سازگار نیست و نمی‌توان روی صحبت‌های او حساب کرد. او تصور می‌کند تمام درها به روی ایران باز بوده‌اند و حالا قرار است بسته شوند، در حالی که همواره فشارها و تحریم‌های زیادی به ایران تحمیل شده است. این تحریم‌ها در زمان بایدن نه‌تنها برداشته نشدند، بلکه مواردی نیز اضافه شدند.

خطیبی تأکید کرد: ایران سال‌هاست در شرایط تحریمی به سر می‌برد و این موضوع جدیدی نیست. ایران پذیرفته که باید در این شرایط کار کند و فشارها و تحریم‌ها را مدیریت کند. به نظر  این صحبت‌ها بیشتر جنبه روانی دارند و لازم است مسؤولان با راهکارهای مناسب کار را پیش ببرند.

وی در ادامه اظهار کرد: ایران در همین شرایط کار کرده و نتیجه گرفته است. اگر باور داشته باشیم که نمی‌توانیم در این شرایط صادرات و واردات داشته باشیم و نیازهای خود را برطرف کنیم، مشکلی ایجاد نخواهد شد. دنیا تنها در آمریکا خلاصه نمی‌شود.

نماینده اسبق ایران در اوپک با اشاره به ایستادگی جبهه مقاومت گفت: ایران می‌تواند چالش‌ها را پشت سر بگذارد. از زمان تشدید تحریم‌ها در دهه ۹۰، ایران توانسته نفت را به فروش برساند و صادرات و واردات غیر نفتی داشته باشد که این کار آسانی نبوده اما با حضور دانش‌بنیان‌ها توانسته‌ایم پیشرفت کنیم. تحریم ایران موضوع جدیدی نیست و با برنامه‌ریزی و کوشش می‌توان از این مرحله نیز عبور کرد، چرا که ایران ثابت کرده حتی در اوج تحریم‌ها نیز توانسته است.

* افزایش تاب‌آوری صنعت نفت ایران با دیپلماسی نفتی هوشمندانه

به گزارش «وطن امروز»، بهبود روابط بین‌المللی و اتخاذ دیپلماسی نفتی هوشمندانه می‌تواند به طور قابل‌توجهی تاب‌آوری صنعت نفت ایران را افزایش دهد. در شرایط ادامه تحریم‌ها، سیاست‌های دیپلماتیک و اقتصادی متنوع، مانند استفاده از سیستم‌های مالی جایگزین و گسترش همکاری‌ها با کشورهای آسیایی، می‌توانند به ایران کمک کنند تا نفت خود را به بازارهای جدید عرضه کند و از فشارهای خارجی بکاهد.

این دیپلماسی نفتی، به همراه نیاز روزافزون جهانی به انرژی، می‌تواند منجر به افزایش تولید و صادرات نفت ایران حتی در شرایط تحریم شود. در نتیجه، به دلیل ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی، صنعت نفت ایران می‌تواند از تحریم‌ها جان سالم به در برده و در درازمدت حضور پررنگ‌تری در بازار جهانی نفت داشته باشد.